Φωτιές: Τι έφταιξε στην επιχείρηση κατάσβεσης

Μία εβδομάδα μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές σε Εύβοια, Αττική και Πελοπόννησο, το ερώτημα «τι έφταιξε και πάνω από ένα εκατομμύριο στρέμματα δάσους έγιναν στάχτη;» παραμένει αναπάντητο. Ποια επιχειρησιακά λάθη έγιναν και ποιες οι παθογένειεςτου συστήματος δασοπυρόσβεσης, πού ευθύνονταιγια την τεράστια οικολογική και οικονομική καταστροφή; Κυβερνητικά στελέχη και αξιωματικοί του Πυροσβεστικού Σώματος αναλύουν στην «Κ» τα δεδομένα.

Οι μαρτυρίες συγκλίνουν στο ότι υπήρξε λανθασμένη αξιοποίηση των εναέριων μέσων. Το μεσημέρι της 3ης Αυγούστου, όταν εκδηλώθηκε η πυρκαγιά στην Ανω Βαρυμπόμπη, τα δύο μισθωμένα αεροσκάφη τύπου Air Tractors με έδρα το Τατόι, που προβλέπεται να περιπολούν έμφορτα για το ενδεχόμενο πυρκαγιάς στην Αττική, βρίσκονταν στο έδαφος. Το επιβεβαίωσε ο υφυπουργός Νίκος Χαρδαλιάς, λέγοντας ότι η εντολή για την απογείωσή τους δόθηκε στη 1.25 μ.μ., μετά δηλαδή την έναρξη της πυρκαγιάς. Πραγματοποίησαν μάλιστα την πρώτη ρίψη νερού αφού πρώτα ανεφοδιάστηκαν με νερό από τη λίμνη του Μαραθώνα. Αρκετοί εκτιμούν ότι εάν τα δύο αεροσκάφη πραγματοποιούσαν έμφορτα εναέρια επιτήρηση στο διάστημα από τις 11 π.μ. έως τις 2 μ.μ. όπως την προηγούμενη ημέρα, ο χρόνος πρώτης προσβολής θα ήταν μικρότερος και η εξέλιξη της πυρκαγιάς διαφορετική.

Την ίδια στιγμή, έμπειρα στελέχη του σώματος περιγράφουν στην «Κ» ότι πολλές από τις αποφάσεις για την κατανομή των πυροσβεστικών αεροπλάνων και ελικοπτέρων ελήφθησαν όχι από τους αρμόδιους αξιωματικούς, αλλά από την πολιτική ηγεσία, οδηγώντας σε επιχειρησιακά λάθη. Αναφέρουν ως παράδειγμα ότι επί δύο ημέρες πυροσβεστικά αεροσκάφη είχαν πάρει εντολή να παραμένουν στο αεροδρόμιο της Αγχιάλου, μήπως τυχόν καταφέρουν να επιχειρήσουν στο μέτωπο της Εύβοιας, κάτι που τελικά δεν συνέβη παρά αρκετά 24ωρα αργότερα. «Το αποτέλεσμα ήταν ότι όλες οι πυρκαγιές γιγαντώθηκαν», λέει στην «Κ» έμπειρο στέλεχος της Πυροσβεστικής.

Ταυτόχρονα, κυβερνητικά στελέχη που μίλησαν στην «Κ» υπό τον όρο της ανωνυμίας, εκφράζουν δυσφορία για τις αποφάσεις και τη στάση που τήρησαν εν μέσω της κρίσης κορυφαία στελέχη της Πυροσβεστικής. Ανάμεσα σε όσα επισημαίνουν είναι οι δημόσιες τοποθετήσεις του αρχηγού του Σώματος Στέφανου Κολοκούρη, ο οποίος σε τουλάχιστον δύο τηλεοπτικές συνεντεύξεις του, όταν ρωτήθηκε για την εξέλιξη της πυρκαγιάς στην Εύβοια, δήλωσε άγνοια, με το επιχείρημα ότι εκείνος ασχολείτο με την κατάσβεση της φωτιάς στη Βαρυμπόμπη. Απαντώντας σε περαιτέρω διευκρινιστικές ερωτήσεις της «Κ», οι ίδιες πηγές ενημέρωσης άφησαν ανοικτό το ενδεχόμενο έκτακτων κρίσεων στην Πυροσβεστική, αμέσως μετά τη λήξη της αντιπυρικής περιόδου, τον Οκτώβριο.

Πρώην και εν ενεργεία στελέχη της Πυροσβεστικής με γνώση της ανθρωπογεωγραφίας του σώματος επισημαίνουν ότι μετά την τραγωδία στο Μάτι και την κυβερνητική αλλαγή, το καλοκαίρι του 2019, τοποθετήθηκαν σε θέσεις «κλειδιά» αξιωματικοί που δεν διέθεταν την απαραίτητη επιχειρησιακή εμπειρία. Κάτι που έγινε αντιληπτό στην πρώτη μεγάλη κρίση. Ως παραδείγματα αναφέρουν τις περιπτώσεις δύο υψηλόβαθμων αξιωματικών στο Συντονιστικό Κέντρο και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, οι οποίοι –όπως υπογραμμίζουν οι ίδιες πηγές ενημέρωσης–  έχουν περάσει τον υπηρεσιακό τους βίο στη Βόρεια Ελλάδα και ως εκ τούτου δεν είχαν την απαραίτητη εμπειρία για την αντιμετώπιση κρίσεων σαν κι αυτή που βίωσε η χώρα στο διάστημα από 3 έως 11 Αυγούστου.

Πυροσβεστικά κλιμάκια

Κριτική διατυπώνεται και για τη διαχείριση του έμψυχου δυναμικού και συγκεκριμένα των 2.500 εποχικών πυροσβεστών. Κατανεμήθηκαν σε 80 νέα πυροσβεστικά κλιμάκια ανά τη χώρα, με στόχο να μειωθεί «ο χρόνος επέμβασης των πρώτων οχημάτων της Πυροσβεστικής κατά την εκδήλωση πυρκαγιάς». Τα 8 απ’ αυτά μάλιστα δημιουργήθηκαν στην Εύβοια. Όσοι όμως γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα από το εσωτερικό της Πυροσβεστικής αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα του σχεδιασμού και υποστηρίζουν ότι τα περισσότερα κλιμάκια έγιναν για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις και πιέσεις τοπικών παραγόντων. Ο απόστρατος αντιστράτηγος της Πυροσβεστικής Α. Γκουρμπάτσης επισημαίνει ότι κάτι παρόμοιο είχε επιχειρηθεί και στο παρελθόν και οδήγησε, λίγο καιρό αργότερα, στην κατάργηση των περισσοτέρων από τα 135 κλιμάκια.

Προβληματική περιγράφεται η κατάσταση στο πεδίο της πρόληψης, παρά το γεγονός ότι φέτος με πρωτοβουλία της Πολιτικής Προστασίας «έτρεξε» το πρόγραμμα «Δρυάδες» για τον καθαρισμό και τη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών σε 18 περιοχές της Αττικής, στο Σέιχ Σου στη Θεσσαλονίκη και αλλού. Υψηλόβαθμοι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής αναφέρουν ότι στους φορείς της Αυτοδιοίκησης διατέθηκαν περιορισμένοι πόροι για έργα πρόληψης και συμπληρώνουν ότι δεν υπάρχει μηχανισμός που να ελέγχει πώς αυτοί οι πόροι διατέθηκαν και εάν πράγματι έγιναν οι απαραίτητοι καθαρισμοί. Κάτοικοι στην Ιστιαία κατήγγειλαν στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ ότι το Δασαρχείο της περιοχής τους απαγόρευε να μαζέψουν τα κλαδιά και τα δένδρα που είχαν πέσει από την κακοκαιρία «Μήδεια».

Αλλά και το δασαρχείο στη Λίμνη Ευβοίας προκήρυξε διαγωνισμό για την αντιπυρική προστασία της περιοχής στις 19 Ιουλίου, δύο εβδομάδες πριν από την εκδήλωση της μεγάλης πυρκαγιάς. Πηγές της Πολιτικής Προστασίας πάντως τονίζουν ότι οι καθαρισμοί σε Ιπποκράτειο Πολιτεία, Τατόι, Σταμάτα και αλλού βοήθησαν στο να περιοριστεί η έκταση της καταστροφής και τονίζουν ότι από την Πολιτική Προστασία έχει δεσμευθεί κονδύλι 300 εκατ. ευρώ για μέτρα αντιπυρικής προστασίας σε βάθος πενταετίας. Επιπλέον, κατόπιν δικής της πρωτοβουλίας πρόκειται να δημιουργηθεί στην Πυροσβεστική ειδική ομάδα 500 ατόμων με εξειδίκευση στην πρόληψη και αντιμετώπιση δασικών πυρκαγιών. Το σχέδιο φέρεται να είναι έτοιμο ήδη από τον Μάιο, ενώ αναφορά σε αυτό έκανε στη συνέντευξη Τύπου ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Γιάννης Σουλιώτης

kathimerini.gr

φωτ. INTIME NEWS