Γενικός εισαγγελέας Δικαστηρίου ΕΕ: Μόνο για λόγους απειλής εθνικής ασφάλειας η χωρίς διάκριση διατήρηση δεδομένων πολιτών

Η γενική και χωρίς διάκριση διατήρηση των δεδομένων κίνησης και θέσης των πολιτών που σχετίζονται με τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες επιτρέπεται μόνον σε περίπτωση σοβαρής απειλής για την εθνική ασφάλεια, επανέλαβε ο γενικός εισαγγελέας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης M. Campos Sánchez-Bordona, απαντώντας στον προβληματισμό που έχει ανακύψει σε κράτη – μέλη, με αφορμή νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με τη διατήρηση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που παράγονται στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών.

Συγκεκριμένα, ορισμένα εθνικά δικαστήρια υπέβαλαν προδικαστικά αιτήματα στο Δικαστήριο της ΕΕ, εκφράζοντας ανησυχίες σύμφωνα με τις οποίες η νομολογία του θα μπορούσε να στερήσει από τις κρατικές αρχές ένα «όπλο», αναγκαίο για τη διαφύλαξη της εθνικής ασφάλειας και την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και της τρομοκρατίας.

Απαντώντας επί του προβληματισμού αυτού, ο γενικός εισαγγελέας του Δικαστηρίου της ΕΕ, επαναλαμβάνει ότι η γενική και χωρίς διάκριση υποχρέωση αποθήκευσης που επιβάλλεται καλύπτει πολύ ευρύ σύνολο δεδομένων κίνησης και θέσης πολιτών. Μάλιστα, όπως αναφέρει, ο χρονικός περιορισμός που επιβάλλεται στην εν λόγω αποθήκευση δεν θεραπεύει το ζήτημα αυτό, δεδομένου ότι, πέραν της περίπτωσης στην οποία η αποθήκευση δικαιολογείται για λόγους προστασίας της εθνικής ασφάλειας, η αποθήκευση των δεδομένων που αφορούν τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες πρέπει να είναι επιλεκτική, λόγω του σοβαρού κινδύνου που θα ενείχε η γενική διατήρησή τους.

Επικαλούμενος τη νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ, ο γενικός εισαγγελέας υπενθυμίζει επιπλέον ότι η πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα συνεπάγεται σοβαρή επέμβαση στα θεμελιώδη δικαιώματα της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα , ανεξαρτήτως της διάρκειας του χρονικού διαστήματος για το οποίο έχει ζητηθεί η πρόσβαση στα εν λόγω δεδομένα.

Όπως δε επισημαίνει ο ίδιος, η γενική και χωρίς διάκριση διατήρηση των δεδομένων κίνησης και θέσης δικαιολογείται μόνον προς τον σκοπό της προστασίας της εθνικής ασφάλειας, ο οποίος δεν περιλαμβάνει τη δίωξη αδικημάτων, ακόμη και σοβαρών. Εξάλλου, η πρόσβαση των αρμόδιων εθνικών αρχών στα διατηρούμενα δεδομένα δεν φαίνεται να υπόκειται σε προηγούμενο έλεγχο δικαστικού οργάνου ή ανεξάρτητης αρχής, όπως απαιτεί η νομολογία του Δικαστηρίου, αλλά εξαρτάται από τη διακριτική ευχέρεια υπαλλήλου της αστυνομίας ορισμένου βαθμού.

Ο γενικός εισαγγελέας διευκρινίζει ότι ούτε η οδηγία ούτε ο κανονισμός για την κατάχρηση αγοράς παρέχουν ειδικές και αυτοτελείς εξουσιοδοτήσεις για τη διατήρηση δεδομένων, αλλά επιτρέπουν απλώς την πρόσβαση των αρμόδιων διοικητικών αρχών στα διατηρούμενα δεδομένα σε υπάρχοντα αρχεία, τα οποία δημιουργήθηκαν σύμφωνα με την οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες. Πρόκειται, συγκεκριμένα, για τα αρχεία ή τα στοιχεία καταγραφής που μπορούν να διατηρούνται για την καταπολέμηση του σοβαρού εγκλήματος και την προστασία της δημόσιας ασφάλειας, τα οποία δεν μπορούν να εξομοιωθούν με εκείνα που διατηρούνται προληπτικά, γενικά και χωρίς διάκριση για την προστασία της εθνικής ασφάλειας.

Ως εκ τούτου, όπως επισημαίνεται, αντιβαίνει στο δίκαιο της Ένωσης εθνική ρύθμιση η οποία επιβάλλει στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών ηλεκτρονικών τηλεπικοινωνιών την υποχρέωση γενικής και χωρίς διάκριση διατήρησης των δεδομένων κίνησης στο πλαίσιο της διερεύνησης πράξεων με χρήση εμπιστευτικών πληροφοριών ή πράξεων χειραγώγησης και κατάχρησης της αγοράς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι προτάσεις του γενικού εισαγγελέα δεν δεσμεύουν το Δικαστήριο της ΕΕ, η απόφαση του οποίου θα εκδοθεί το επόμενο διάστημα.