“Γη-ύδωρ-S400” ζητούν οι ΗΠΑ από την Τουρκία για τα F-35 με την Μόσχα να παρακολουθεί… 

Ένα νέο ανατολίτικο παζάρι ξεκίνησε πάλι  η Τουρκία με τις ΗΠΑ, με την πεισματώδη επιμονή της να αποκτήσει τα αμερικανικά μαχητικά πέμπτης γενιάς F 35. Πατώντας σε 2 βάρκες, Ανατολή και Δύση, η Τουρκία θέλει να πείσει την Ουάσιγκτον ότι είναι πλέον το “καλό παιδί” της περιοχής. Αλλά ο Λευκός Οίκος δεν έχει ξεχάσει τις συμπεριφορές της Τουρκίας,  τα σκαμπανεβάσματα των επικρίσεων του Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και το πρωτόγνωρο φλερτ με την Ρωσία.

Ετσι, η Προεδρία Μπάιντεν έθεσε έναν “αναβαθμισμένο” όρο-θηλιά στην Αγκυρα: Να αποσυναρμολογήσει και να αποθηκεύσει τα συστήματα S-400 στη στρατιωτική βάση του Ιντσιρλίκ υπό την επιτήρηση των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων και όπως είναι αναμενόμενο και το “ξεγύμνωμά” τους από αμερικανικούς τεχνικούς για να αποκτήσουν πληροφορίες σε ό,τι αφορά την ρωσική τεχνολογία.
Και ο Λευκός Οίκος για να έχει “με μια πέτρα δύο πουλιά” χρησιμοποίησε έντεχνα την απόφαση του Κογκρέσου – που έχει αποφασίσει την επιβολή κυρώσεων CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act) που απέκλεισαν από το πρόγραμμα F-35 την Τουρκία λόγω της αγοράς των S-400 από την Μόσχα.

Τελευταίες πληροφορίες αναφέρουν ότι ο τούρκος προέδρος Ερντογάν, επιδιώκει μια «δημιουργική λύση» στο ζήτημα αυτό και πως η Αγκυρα είναι έτοιμη να συζητήσει την απόσυρση των S-400 όχι όμως με τον τρόπο που ζητούν οι ΗΠΑ. Παράλληλα, υπάρχουν αντιδράσεις από πολλούς γερουσιαστές του Κογκρέσου, αντιδράσεις οι οποίες συνδέονται με τις σχέσεις της Τουρκίας με τη Ρωσία και τις εντάσεις που διατηρεί στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Ελλάδα, την Κύπρο και το Ισραήλ. Δεδομένα που σίγουρα θα αποτελέσουν εμπόδιο αν όχι και τροχοπέδη στις επιδιώξεις της Αγκυρας.

Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε το σημαντικό ρόλο της Ρωσίας, και το πού θα οδηγηθούν, οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Μόσχα. Σκεφτόμενοι παράλληλα, πόσο θα επηρεαστεί η ήδη  ακραία επηρεασμένη ισορροπία στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου

Ελληνικό και εβραϊκό λόμπι

Το ελληνικό και το εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο να ασκήσουν πίεση κατά της πώλησης των F-35 στην Τουρκία, χρησιμοποιώντας τις στενές σχέσεις τους με το Κογκρέσο και την αμερικανική κυβέρνηση. Και τα δύο λόμπι επικεντρώνονται στην αποτροπή της στρατιωτικής ενίσχυσης της Τουρκίας, εξαιτίας των γεωπολιτικών επιπλοκών που δημιουργεί η τουρκική πολιτική, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή.
Το ελληνικό λόμπι στις ΗΠΑ, κυρίως μέσω οργανώσεων όπως το Hellenic American Leadership Council (HALC), επισημαίνει τις συνεχιζόμενες τουρκικές προκλήσεις σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου, προβάλλοντας ότι η πώληση προηγμένων οπλικών συστημάτων, όπως τα F-35, θα ενθαρρύνει την τουρκική επιθετικότητα στην περιοχή.

Πρόσφατα, το HALC έστειλε επιστολή στο Κογκρέσο ζητώντας να απορριφθεί το αίτημα της Τουρκίας για τα F-35, επισημαίνοντας την ασυνέπεια της Άγκυρας ως σύμμαχος του ΝΑΤΟ και την συνεργασία της με τη Ρωσία μέσω της απόκτησης των S-400.

Το εβραϊκό λόμπι, κυρίως μέσω της AIPAC (American Israel Public Affairs Committee) και άλλων εβραϊκών οργανώσεων, αντιτίθεται επίσης στην πώληση των F-35 στην Τουρκία, με βασικό επιχείρημα την υποστήριξη της Τουρκίας προς τη Χαμάς και τη συνεργασία της με το Ιράν. Η ασφάλεια του Ισραήλ αποτελεί κεντρικό ζήτημα στις πιέσεις που ασκούν οι εβραϊκές οργανώσεις στο Κογκρέσο, οι οποίες ζητούν να μην επιβραβευθεί η Τουρκία με στρατιωτική ενίσχυση, όσο συνεχίζει να υπονομεύει την περιφερειακή σταθερότητα.

Οι εκλογές στις ΗΠΑ

Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ το 2024 θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στην πολιτική πώλησης των F-35 στην Τουρκία για διάφορους λόγους:
Διαφορετικές προσεγγίσεις ανάμεσα σε Δημοκρατικούς και Ρεπουμπλικάνους: Η στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία, και ειδικά στην πώληση στρατιωτικού εξοπλισμού όπως τα F-35, μπορεί να επηρεαστεί από το ποια κυβέρνηση θα είναι στην εξουσία.
Οι Δημοκρατικοί τείνει να είναι πιο αυστηροί σε θέματα διεθνών συμμαχιών, επιμένοντας σε μεγαλύτερη τήρηση των αρχών του ΝΑΤΟ και στη συμμόρφωση της Τουρκίας με τις διεθνείς υποχρεώσεις της.
Από την άλλη, οι Ρεπουμπλικάνοι, αν και έχουν επίσης επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία μέσω του CAATSA, μπορεί να επιδιώξουν μια πιο πραγματιστική προσέγγιση στην ενίσχυση της Τουρκίας ως αντιστάθμισμα στη Ρωσία και το Ιράν.
Το αποτέλεσμα των εκλογών θα επηρεάσει επίσης τη σύνθεση του Κογκρέσου, το οποίο έχει καθοριστικό ρόλο στην έγκριση πωλήσεων στρατιωτικού εξοπλισμού.
Πολλά μέλη του Κογκρέσου, ιδιαίτερα από πολιτείες με ισχυρά ελληνικά και εβραϊκά λόμπι, όπως η Νέα Υόρκη και η Καλιφόρνια, αντιτίθενται στην πώληση F-35 στην Τουρκία, λόγω των ενεργειών της στην Ανατολική Μεσόγειο και των σχέσεών της με τη Ρωσία.
Αν το Κογκρέσο παραμείνει σε μεγάλο βαθμό υπό τον έλεγχο αυτών των ομάδων πίεσης, η πώληση των F-35 αναμένεται πως θα παραμείνει μπλοκαρισμένη.
Παράλληλα, η στάση των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία σχετίζεται και με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τη συνεργασία της Τουρκίας με τη Ρωσία.

Εάν η Καμάλα Χάρις εκλεγεί, η πολιτική μπορεί να συνεχίσει να εστιάζει σε κυρώσεις και σκληρές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. Από την άλλη, ένας Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει δείξει μεγαλύτερη προθυμία για προσωπική διπλωματία με τον Ερντογάν στο παρελθόν, θα μπορούσε να επιλέξει μια πιο ελαστική προσέγγιση στις κυρώσεις και στις στρατιωτικές πωλήσεις και επιτύχει την παύση του πολέμου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας  θα “αποδεσμεύσει” την Τουρκία από την συμμαχία της με την Ρωσία επιστρέφοντας εκεί που πριν από λίγο καιρό κατηγορούσε η Αγκυρα ως “άντρο ρατσιστών και τρομοκρατών”.
Το πρόβλημα όμως που πρέπει να επιλυθεί έτσι κι αλλιώς είναι η ρωσική τεχνολογία να μην πέσει στα χέρια των ΗΠΑ.

Σε στάση αναμονής (και αντιποίνων) η Ρωσία

Η πιθανότητα η Τουρκία να αποθηκεύσει το ρωσικό αντιαεροπορικό σύστημα S-400 υπό αμερικανική εποπτεία και να μοιραστεί στοιχεία της τεχνολογίας του με τις ΗΠΑ έχει προκαλέσει ερωτήματα σχετικά με την αντίδραση της Ρωσίας. Αυτό το σενάριο είναι σημαντικό, καθώς αφορά όχι μόνο τις διμερείς σχέσεις Τουρκίας-Ρωσίας, αλλά και τη γεωπολιτική σταθερότητα στην περιοχή, καθώς και τη στρατηγική τεχνολογική ισορροπία ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Ρωσία.

Η Ρωσία, η οποία έχει επενδύσει πολιτικά και οικονομικά στην πώληση των S-400, θα δει μια τέτοια κίνηση από την Τουρκία ως προδοσία. Τα S-400 αντιπροσωπεύουν όχι μόνο μια προηγμένη τεχνολογία, αλλά και μια ισχυρή δήλωση συνεργασίας μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας, μιας χώρας μέλους του ΝΑΤΟ. Εάν η Τουρκία προχωρήσει στην αποθήκευση των S-400 και παράλληλα μοιραστεί τεχνογνωσία με τις ΗΠΑ, η Ρωσία θα θεωρήσει ότι αυτή η πράξη υπονομεύει τις σχέσεις των δύο χωρών και θα προκαλέσει σοβαρή γεωπολιτική ρήξη.
Η πιθανότητα αποθήκευσης των S-400 και μεταφοράς τεχνογνωσίας στις ΗΠΑ μπορεί να οδηγήσει τη Ρωσία σε αντίποινα, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών και διπλωματικών κυρώσεων.

Η Ρωσία μπορεί να ακυρώσει άλλες συμφωνίες με την Τουρκία, όπως στρατιωτικά συμβόλαια ή συνεργασίες στον τομέα της ενέργειας, όπως ο αγωγός φυσικού αερίου TurkStream.
Επιπλέον, η Μόσχα μπορεί να εντείνει τις πιέσεις της σε άλλα ανοιχτά μέτωπα, όπως η Συρία, όπου οι δύο χώρες έχουν ήδη περίπλοκες σχέσεις
Η Τουρκία και η Ρωσία έχουν οικοδομήσει τα τελευταία χρόνια μια σχέση που βασίζεται στην ισορροπία μεταξύ συνεργασίας και ανταγωνισμού. Η συνεργασία στον αμυντικό τομέα, με την πώληση των S-400, αποτέλεσε ένα βασικό σημείο αναφοράς για τη στενότερη σχέση των δύο χωρών.

Εάν η Τουρκία κάνει πίσω στη χρήση των S-400 και συνεργαστεί με τις ΗΠΑ, αυτό θα αποσταθεροποιήσει τη σχέση αυτή. Η Ρωσία θα μπορούσε να στραφεί σε πιο επιθετικές στρατηγικές στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή, ή ακόμα και να ενισχύσει τους αντιπάλους της Τουρκίας στην περιοχή.

Η Ρωσία ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διαρροή τεχνολογίας των S-400 προς τις ΗΠΑ. Το συγκεκριμένο σύστημα αποτελεί έναν από τους πυλώνες της ρωσικής στρατιωτικής ισχύος και η πρόσβαση της Ουάσιγκτον στην τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να αποδυναμώσει τη θέση της Ρωσίας σε παγκόσμιο επίπεδο.

Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τις πληροφορίες που θα λάβουν για να ενισχύσουν τα δικά τους αντιαεροπορικά συστήματα και να βρουν τρόπους να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τα S-400. Αυτό θα υπονόμευε τις ρωσικές εξαγωγές στρατιωτικού εξοπλισμού και θα έπληττε τη διεθνή φήμη των ρωσικών τεχνολογιών
Η πιθανή αποθήκευση των S-400 από την Τουρκία και η συνεργασία της με τις ΗΠΑ θα προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις από τη Ρωσία, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν διπλωματικά και οικονομικά αντίποινα, αποσταθεροποίηση των σχέσεων και την επιδείνωση των γεωπολιτικών ισορροπιών στην περιοχή.

Ταυτόχρονα, η Ρωσία ανησυχεί ιδιαίτερα πως ένα τέτοιο ενδεχόμενο –  που αφορά την απώλεια της τεχνολογικής υπεροχής των S-400 – θα μπορούσε να έχει μακροπρόθεσμες συνέπειες για την αμυντική της στρατηγική και τη διεθνή θέση της.

Του Ζαφείρη Χατζηδήμου

neostrategy.gr