Guardian: Νέες αποκαλύψεις για το «κυπριακό δίκτυο» των Ρώσων ολιγαρχών

Το 2003, τη χρονιά που ο Ρώσος μεγιστάνας Ρομάν Αμπράμοβιτς αγόρασε την Τσέλσι, οι κανόνες που διέπουν τις επενδύσεις στο ποδόσφαιρο ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτοι και δεν κινήθηκαν ιδιαίτερες υποψίες για τον μυστηριώδη άνδρα που ήταν έτοιμος να σώσει τον όμιλο από τα χρέη.

Ο διευθυντής της ποδοσφαιρικής ομάδας και στενός συνεργάτης του Αμπράμοβιτς, Eugene Tenenbaum, ένα βράδυ του Σεπτεμβρίου του 2009 γιόρταζε τα 50α γενέθλιά του σε μια έπαυλη, περιφραγμένη περιουσία στο Surrey που έχει γίνει θύλακας για πλούσιους Ρώσους.

Ο Tenenbaum συνέβαλε στη διαχείριση μιας αυτοκρατορίας που κυμαινόταν από τα κοιτάσματα πετρελαίου της Σιβηρίας μέχρι την Premier League στην Αγγλία και ήθελε να ευχαριστήσει όσους βοήθησαν σε αυτό το ταξίδι.

Ανάμεσα στους καλεσμένους εκείνο το βράδυ του Σεπτεμβρίου του 2009 ήταν και ο Δημήτρης Ιωαννίδης. Είχε πετάξει από την Κύπρο, μένοντας στο τεσσάρων αστέρων ξενοδοχείο Oatlands Park του Surrey, σύμφωνα με αποκάλυψη που έκανε ο Guardian.

Ορκωτός λογιστής που άνοιξε το δικό του ιατρείο το 1988, ο Ιωαννίδης ίδρυσε το υποκατάστημα Κύπρου του λογιστικού ομίλου Deloitte. Το 2005, ηγήθηκε μιας εξαγοράς από τη διοίκηση, ιδρύοντας τη δική του εταιρεία, MeritServus.

Όμως ο Ιωαννίδης διατήρησε δεσμούς με τον όμιλο που εδρεύει στο Λονδίνο. Στην ιστοσελίδα του, ισχυρίστηκε ότι είναι επίτιμος πρόεδρος της Deloitte στην Κύπρο και ότι είναι «προτιμώμενος πάροχος υπηρεσιών».

«Μια κυπριακή εταιρεία χαρτοφυλακίου παρέχει την τέλεια πύλη προς την ΕΕ», εξηγεί ο ιστότοπος MeritServus, σημειώνοντας ότι «η Κύπρος έχει συμφωνίες διπλής φορολογίας με περισσότερες από 40 χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας, της Ουκρανίας, του Ιράν και της Κίνας».

Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ο Ιωαννίδης ήταν μέρος ενός κύκλου Κύπριων δικηγόρων, λογιστών και στελεχών τραπεζών που επικεντρώθηκαν στο να φέρουν μερικές από τις μεγαλύτερες περιουσίες από τη Ρωσία στην Ευρώπη και πέρα ​​από αυτήν.

Την περασμένη εβδομάδα, ένα χρόνο αφότου οι δυτικές κυβερνήσεις εξαπέλυσαν ένα μπαράζ οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, ως αντίποινα για την εισβολή της στην Ουκρανία, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου πρόσθεσε τον Ιωαννίδη και την εταιρεία του στη λίστα κυρώσεων της, μαζί με έναν εξέχοντα Κύπριο δικηγόρο.

Αυτό μεγάλωσε τις αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με αυτό που το Foreign Office αποκαλεί «ολιγάρχες» που δραστηριοποιούνται στο νησιωτικό κράτος της Μεσογείου. Η Τράπεζα Κύπρου, υιοθετώντας τα μέτρα του ΗΒ, πάγωσε τους σχετικούς λογαριασμούς.

Οι δικηγόροι του Ιωαννίδη και της MeritServus δήλωσαν ότι: «Ο πελάτης μας δεν έχει καμία ανάμειξη σε κανένα καταπίστευμα της οικογένειας Αμπράμοβιτς». Ο ίδιος ο Αμπράμοβιτς δεν έχει απαντήσει σε ερωτήσεις σχετικά με τη διαχείριση των οικονομικών του από τη MeritServus.

Οι δικηγόροι του Tenenbaum υποστήριξαν ότι είχε μια «επαγγελματική και φιλική σχέση» με τον Ιωαννίδη «για πολλά χρόνια». Και οι τρεις άνδρες υπόκεινται τώρα σε κυρώσεις από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.

«Τα ρωσικά χρήματα είναι βαθιά ριζωμένα στην Κύπρο»

Μερικοί αποκαλούν το νησί ως «η Μόσχα της Μεσογείου». Το ρωσικό χρήμα αντιπροσώπευε πάνω από 1 δισ. ευρώ που διατηρούνταν στις κυπριακές τράπεζες το 2021 και η Ρωσία είναι ο σημαντικότερος μεμονωμένος εταίρος για εισερχόμενες και εξωτερικές επενδύσεις στην Κύπρο, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της κεντρικής της τράπεζας.

Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της, η Λεμεσός, φιλοξενεί περίπου 50.000 Ρωσόφωνους. Όταν η χώρα άνοιξε ένα πρόγραμμα «χρυσών διαβατηρίων» το 2013, για να πουλήσει την υπηκοότητα σε αντάλλαγμα για επενδύσεις, μεγάλο μέρος των 7 δισεκατομμυρίων ευρώ που συγκεντρώθηκαν προήλθαν από ρωσικές οικογένειες.

«Μπορείτε να κάνετε ερωτήσεις σχετικά με το εάν η Κύπρος έχει διαφθαρεί πλήρως τώρα από το ρωσικό κεφάλαιο. Τα ρωσικά χρήματα είναι βαθιά ριζωμένα στην Κύπρο, που τόσοι πολλοί από την ελίτ έχουν αγοράσει υπηκοότητα εκεί», αναφέρει ο Timothy Ash, συνεργάτης στο thinktank Chatham House.

Μάλιστα, οι υπεύθυνοι για την επιβολή των κυρώσεων ανησυχούν όλο και περισσότερο για τον ρόλο που έπαιξε η Κύπρος – και μπορεί να παίζει ακόμα – στη διευκόλυνση της κυκλοφορίας ρωσικών κεφαλαίων.

Ενώ η MeritServus και οι θυγατρικές της παρέχουν συμβουλές σε θέματα φορολογίας και λογιστικής, μεγάλο μέρος της δουλειάς της περιλαμβάνει τη δημιουργία και τη διαχείριση υπεράκτιων εταιρειών και καταπιστευμάτων. Χειρίζεται τη γραφειοκρατία για τη σύστασή τους, παρέχει διευθυντές γι’ αυτούς και κατέχει ακόμη και τις μετοχές τους.

Η MeritServus πληρώνεται για να παρέχει μια οθόνη, ένα δημόσιο πρόσωπο ως μέτοχος και διευθυντής εταιρειών που ανήκουν πραγματικά στους πελάτες της, έτσι ώστε οι τελικοί ιδιοκτήτες πολύτιμων περιουσιακών στοιχείων όπως μετοχές, αρχοντικά και γιοτ να μπορούν να παραμείνουν κρυφά από το κοινό.

Ο «κύριος Μπλε»

Το προσωπικό της MeritServus είχε ένα κωδικό όνομα για τον μεγαλύτερο πελάτη της, το οποίο εμφανιζόταν συχνά σε ανταλλαγές email. Σε ένα πιθανή σύνδεση με τα χρώματα της Τσέλσι, αποκαλούσαν τον Αμπράμοβιτς ως «Mr Blue» (Κύριος Μπλε).

Τα αρχεία δείχνουν ότι η σχέση ξεκίνησε το 2001, τη χρονιά που ο Abramovich ίδρυσε τη Millhouse Capital, η οποία διαχειριζόταν τα μερίδιά του σε εταιρείες που σχετίζονταν από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο μέχρι το αλουμίνιο και τις τράπεζες.

Τα email, τα τραπεζικά αρχεία, οι δανειακές συμβάσεις, οι καταθέσεις εταιρειών και τα έγγραφα καταπιστεύματος καταγράφουν την αγορά περιουσιακών στοιχείων τροπαίων: ακίνητα, έργα τέχνης, ποδοσφαιρικούς συλλόγους, γιοτ και τζετ – παράλληλα με επενδύσεις σε νεοφυείς επιχειρήσεις και πιο εδραιωμένες επιχειρήσεις.

Η MeritServus ήταν εκεί όταν ο Αμπράμοβιτς αγόρασε την Τσέλσι. Δεν χειριζόταν μόνο συναλλαγές για τον Αμπράμοβιτς. Το υλικό που είδε ο Guardian υποδηλώνει ότι η MeritServus ανέλαβε δουλειά για τους συνεργάτες του, συμπεριλαμβανομένου του Tenenbaum, καθώς και ότι ενήργησε για Ρώσους επιχειρηματίες που δεν είχαν σχέση με τις υποθέσεις τους.

Ένας από αυτούς ήταν ο Konstantin Malofeyev, γνωστός ως «ο Ορθόδοξος ολιγάρχης» για τους δεσμούς του με το κρατικό εκκλησιαστικό σύστημα της Ρωσίας. Φαίνεται να έχει γίνει πελάτης από το 2005, τη χρονιά που ίδρυσε τον όμιλο ιδιωτικών μετοχών Marshall Capital Partners.

ο Maloveyev δέχτηκε κυρώσεις από την ΕΕ και τις ΗΠΑ το 2014, μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία. Οι Αμερικανοί τον περιέγραψαν ως «μία από τις κύριες πηγές χρηματοδότησης για τους Ρώσους που προωθούν τον αυτονομισμό στην Κριμαία».

Η MeritServus φαίνεται να τον κράτησε ως πελάτη μέχρι τον Μάιο του 2017, πραγματοποιώντας μια σειρά από συναλλαγές εκατομμυρίων δολαρίων και ευρώ το 2015 και το 2016, ενώ βρισκόταν υπό κυρώσεις, κατά προφανή παραβίαση του κυπριακού ποινικού δικαίου.

Μακρά ιστορία στη σχέση Ρωσίας – Κύπρου

Οι δεσμοί μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας δεν είναι απλώς εμπορικοί. Εκτείνονται εδώ και αιώνες, με κοινό αλφάβητο και θρησκευτικούς δεσμούς που σφυρηλατούνται μέσα στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Μετά την ανεξαρτησία από το Ηνωμένο Βασίλειο το 1960, η ΕΣΣΔ έσπευσε να δημιουργήσει διπλωματικούς δεσμούς με τη νεοσύστατη Κυπριακή Δημοκρατία.

Όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, οι δεσμοί απλώς βάθυναν. Η υποστήριξη από τη Ρωσία ήρθε με τη μορφή συμφωνιών όπλων που αύξησαν τις μακροχρόνιες εντάσεις μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας. Το 1998, μια συμφωνία διπλής φορολογίας μεταξύ των δύο χωρών ανέβασε τη σχέση σε νέο επίπεδο.

Διοχετεύοντας τα μετρητά τους μέσω εταιρικών δομών που καλύπτουν την Κύπρο και άλλους φορολογικούς παραδείσους, όπως οι Βρετανικές Παρθένοι Νήσοι, οι επιχειρηματίες που έκαναν την περιουσία τους στις χαοτικές ιδιωτικοποιήσεις της δεκαετίας του 1990 μπορούσαν να μειώσουν τους φορολογικούς λογαριασμούς τους και να αποφύγουν τον δημόσιο έλεγχο των οικονομικών τους υποθέσεων.

Τον Οκτώβριο του 2010, ο τότε πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ αναγνώρισε τη σημασία της σχέσης κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στην Κύπρο: «Έχουμε πολύ καλές σχέσεις, έχουμε αμοιβαία κατανόηση για όλα σχεδόν τα διεθνή ζητήματα, έχουμε κοινή ιστορία, έχουμε πνευματική συγγένεια… και έχουμε τη σημερινή μέρα.»

Η αποτυχία της Yukos και τα δισεκατομμύρια της Gazprom

Το 2003 ήταν κομβικό όχι μόνο για την Τσέλσι, αλλά και για τον Αμπράμοβιτς, τον Πούτιν και τη Ρωσία. Την άνοιξη, ο Αμπράμοβιτς είχε συμφωνήσει μια συγχώνευση μεταξύ της επιχείρησης πετρελαίου και φυσικού αερίου Sibneft και της ανταγωνιστικής της Yukos, η οποία θα είχε δημιουργήσει έναν νέο παγκόσμιο πετρελαϊκό γίγαντα.

Τον Οκτώβριο του 2003, ο ολιγάρχης Μιχαήλ Χοντορκόφσκι – ο δισεκατομμυριούχος που είχε κατασκευάσει τη Yukos – συνελήφθη σε διάδρομο αεροδρομίου στη Σιβηρία και κατηγορήθηκε για απάτη και φοροδιαφυγή.

Ο Χοντορκόφσκι θα περνούσε 10 χρόνια στη φυλακή, στοχευόμενος – σύμφωνα με διεθνείς ανθρωπιστικούς παρατηρητές – για ολοένα και πιο έντονη αντίθεση στην «ανελεύθερη βασιλεία» του Πούτιν.

Αμέσως μετά, ο Αμπράμοβιτς ακύρωσε τη συγχώνευση Sibneft-Yukos . Η Yukos κατασχέθηκε από το Κρεμλίνο και διαλύθηκε για να τεθεί δημοπρασία.

Ο Αμπράμοβιτς βγήκε από τη χαοτική κατάρρευση της συμφωνίας Yukos ένας πολύ πιο πλούσιος άνθρωπος.

Η συγχώνευση είχε δομηθεί ως επί το πλείστον ως ανταλλαγή μετοχών, αλλά περιελάμβανε επίσης ένα στοιχείο μετρητών, με τη Yukos να πληρώνει 3 δισ. δολάρια για το 20% της Sibneft.

Οι μέτοχοι της Yukos θα πάλευαν για χρόνια για να ανακτήσουν αυτή την πληρωμή, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Η αποτυχημένη συμφωνία της Yukos διόγκωσε την περιουσία του Αμπράμοβιτς.

Αλλά η συμφωνία ορόσημο ήρθε το 2005, όταν η ρωσική κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου, Gazprom, αγόρασε το υπόλοιπο 73% των μετοχών του στη Sibneft για 13 δισεκατομμύρια δολάρια.

Πληροφορίες που εξετάστηκαν από τον Guardian δείχνουν ότι ο Αμπράμοβιτς χρησιμοποίησε τα έσοδα για να χρηματοδοτήσει την Τσέλσι σε νέα ύψη, μέσω ενός διεθνούς δικτύου offshore εταιρειών.

Ένα βασικό έγγραφο, από το 2012, είναι μια «δήλωση πραγματικής ιδιοκτησίας», που συντάχθηκε από εταιρεία πιστοποίησης εγγράφων με έδρα τα νησιά Κουρασάο και Αρούμπα της Καραϊβικής.

ieidiseis.gr