H Άγκυρα έχει αποφύγει μέχρι τώρα να κλείσει τα Στενά για τα ρωσικά πλοία με διάφορες υπεκφυγές αλλά στην πραγματικότητα αυτό που αναμένει για να προχωρήσει σε τέτοια ενέργεια είναι να της δοθούν σοβαρά ανταλλάγματα σε Ανατολική Μεσόγειο, Αιγαίο και Θράκη.

Η Τουρκία δεν πρόκειται να κλείσει τα Στενά εάν δεν βγει στρατηγικά κερδισμένη από μία τέτοια κίνηση.

Συνεδριάζει σήμερα, Δευτέρα, το υπουργικό συμβούλιο της Τουρκίας, υπό τον Πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με θέμα το αίτημα της Ουκρανίας για κλείσιμο των στενών Δαρδανελίων και Βοσπόρου στα ρωσικά πολεμικά πλοία.

Προ ημερών, ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, είχε ευχαριστήσει τον Ερντογάν και τους Τούρκους για τη στήριξή τους, αλλά είχε τονίσει πως το «μπλόκο» στο πέρασμα ρωσικών πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα, είναι εξαιρετικά σημαντικό βήμα.

Έως και σήμερα η Τουρκία δηλώνει πως παραμένει προσηλωμένη στις συμφωνίες αναφορικά με τη λειτουργία των στενών, με τον υπουργό Εξωτερικών της χώρας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, να επιμένει πως η χώρα του δεν θα λειτουργήσει με διπλά στάνταρ. Ωστόσο, στη συνεδρίαση θα φανεί η ακριβής τουρκική στάση.

Την Κυριακή, μια πηγή από την τουρκική προεδρία είπε στο Sputnik ότι ο Ερντογάν θα πραγματοποιήσει την εν λόγω συνεδρίαση για να συζητήσει τα μέτρα για τη σταθεροποίηση της Ουκρανίας. Στο «τραπέζι» είναι και το σενάριο της διαμεσολάβησης.

Η Τουρκία περισσότερο από κάθε τι, προτιμά την διαμεσολάβηση και την λήξη των εχθροπραξιών στην Ουκρανία.

Ξέρει ότι μία τέτοιου είδους διαμεσολάβηση θα την έβαζε γερά στο γεωπολιτικό παιχνίδι και θα μπορούσε να «πουλάει εξυπηρετήσεις και στην Ρωσία και στο ΝΑΤΟ.

Προσθέτουμε μία πολύ σημαντική λεπτομέρεια: Τα όποια ανταλλάγματα πάρει η Τουρκία για μία τέτοια κίνηση που θα διέλυε την στρατηγική της σχέση με την Ρωσία δεν θα «ανακοινωθούν» επισήμως…

Όλα τα παραπάνω, έρχονται την ώρα που η ρωσική ειδική επιχείρηση συνεχίζεται για πέμπτη ημέρα.

Σήμερα τα βλέμματα όλο του είναι στραμμένα στη Λευκορωσία όπου και Ρωσία – Ουκρανία θα καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Τα ξημερώματα της Πέμπτης 24/02, η Ρωσία ξεκίνησε στρατιωτική επιχείρηση αφού οι αυτοαποκαλούμενες δημοκρατίες του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ ζήτησαν βοήθεια για την αντιμετώπιση των ουκρανικών κυβερνητικών δυνάμεων.

Σημειώνεται ότι χθες ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μ.Τσαβούσογλου δήλωσε ότι «η συνθήκη του Μοντρέ θεσπίζει τον κανονισμό σχετικά με τη διέλευση πολεμικών πλοίων παράκτιων και μη παράκτιων χωρών. Η Τουρκία έχει μέχρι στιγμής εφαρμόσει τη συνθήκη κατά γράμμα. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα εφαρμόσουμε τη συμφωνία του Μοντρέ. Το άρθρο 19 είναι αρκετά σαφές. Στην αρχή ήταν επίθεση της Ρωσίας, την εξετάσαμε με ειδικούς, στρατιωτικού, δικηγόρους. Τώρα έχει μετατραπεί σε πόλεμο. Δεν πρόκειται για στρατιωτική επιχείρηση, είναι επίσημα εμπόλεμη κατάσταση. Σε αυτήν την περίπτωση φυσικά, αν κάποια από τις πλευρές, είτε είναι η Ρωσία, είτε η Ουκρανία, θα εφαρμόσουμε τη συνθήκη του Μοντρέ αναλόγως.

Εμείς έχουμε ως σημείο αναφοράς τη συνθήκη. Εάν ένα πολεμικό πλοίο (των εμπόλεμων πλευρών) πρόκειται να επιστρέψει στη βάση της χώρας (η οποία είναι συμβαλλόμενο μέρος στον πόλεμο), τότε αυτή η διέλευση δεν μπορεί να εμποδιστεί. Είναι σαφές ότι το πλοίο πρέπει να είναι νηολογημένο σε βάση (της Μαύρης Θάλασσας). Δεν πρέπει να γίνει  κατάχρηση. Δεν θα πρέπει να εμπλακεί στον πόλεμο, αν έχει πει ότι θέλει να επιστρέψει στη βάση του. Επομένως, θα περάσει από τον Βόσπορο. Σας εξήγησα τη θέση της Τουρκίας και τις διατάξεις της συμφωνίας του Μοντρέ»,

Αναφέρθηκε και στην τηλεφωνική επικοινωνία τόσο με τον Ρώσο ΥΠΕΞ όσο και με του Ουκρανό ΥΠΕΞ.

Τι προβλέπει η Συνθήκη του Μοντρέ για το καθεστώς των Στενών

Το νομικό καθεστώς των Στενών καθορίζεται από τη Συνθήκη του Μοντρέ ή αλλιώς η Συνθήκη για το καθεστώς των Στενών του 1936, που κατοχυρώνει την πλήρη κυριαρχία της Τουρκίας στο μοναδικό και στρατηγικής σημασίας θαλάσσιο πέρασμα προς τη Μαύρη Θάλασσα, επιβάλλει όμως καθεστώς ελεύθερης ναυσιπλοΐας.

Η Συνθήκη αυτή σε συνδυασμό με εκείνη της Λωζάννης θεωρούνται οι διεθνείς ιδρυτικές πράξεις της Τουρκικής Δημοκρατίας και οι συνθήκες με τις οποίες κατοχυρώθηκε η πλήρης ανεξαρτησία της χώρας, συμπεριλαμβανομένης και της πλήρους κυριαρχίας του τουρκικού κράτους στα Στενά.

H Συνθήκη του Μοντρέ αφορά επίσης άμεσα και την Ελλάδα, καθώς επηεράζει και το καθεστώς των ελληνικών νησιών του βορειοανατολικού Αιγαίου και είναι συμβαλλόμενο μέρος αυτής. Επίσης, η Ελλάδα, ως ναυτική δύναμη με τον τεράστιο εμπορικό της στόλο, έχει κάθε όφελος από την πιστή εφαρμογή της πρόνοιας της Συνθήκης για ελεύθερη ναυσιπλοΐα.

Η Συνθήκη για το καθεστώς των Τουρκικών Στενών υπογράφηκε στις 20 Ιουλίου 1936 στην ελβετική πόλη Μοντρέ. Με τη συνθήκη παραχωρήθηκε στην Τουρκία ο πλήρης έλεγχος επί των Στενών, της δόθηκε το δικαίωμα να διατηρεί σε αυτά στρατιωτικές δυναμείς, καταργώντας τους σχετικούς περιορισμούς της προγενέστερης Συνθήκης της Λωζάννης του 1923.

Εξασφαλίζει παράλληλα την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης. Επιτρέπει επίσης τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους όσον αφορά στο εκτόπισμα, το μέγεθος και τον οπλισμό.

Περιορίζει, ωστόσο, σημαντικά τη διέλευση των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν στα Παρευξείνια Κράτη, θέτοντας μικρότερα όρια στο εκτόπισμά τους και τον οπλισμό που φέρουν και επιβάλλει επίσης έγκαιρη προειδοποίηση διέλευσης.

Συμβαλλόμενα μέρη της Συνθήκης είναι η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Σοβιετική Ένωση, η Τουρκία, η Αυστραλία, η Γαλλία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γιουγκοσλαβία.

Η Συνθήκη του Μοντρέ ήταν ένα σημαντικό εργαλείο για την Τουρκία στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, προκειμένου να αποκρούσει τις πιέσεις γα κλείσιμο των Στενών -είτε για τους Συμμάχους, είτε για τα πλοία του Άξονα- γεγονός που επέτρεψε στην Άγκυρα να αποφύγει τη συμμετοχή της στον πόλεμο.

Θεόφραστος Ανδρεόπουλος

pronews.gr