Η Ελλάδα στο Λιβυκό «αδιέξοδο»

Από «διπλωματικές κινήσεις» ιδιαίτερου συμβολισμού σημαδεύτηκε η Διάσκεψη για την σταθεροποίηση της Λιβύης (Libya Stabilisation Initiative), την οποία διοργάνωσε η Τρίπολη, ως όλα δείχνουν, με πρωτοβουλία της υπουργού Εξωτερικών, και αμερικανοσπουδαγμένης, Ναϊλά Αλ Μανγκούς.

Κατ’ αρχήν, σύμφωνα με λιβυκά ΜΜΕ, η Διάσκεψη δεν κατάφερε να εκδώσει κοινό ανακοινωθέν. Κάτι που δείχνει τις αντιθέσεις που συνεχίζουν να υπάρχουν τόσο στο εσωτερικό της Λιβύης μεταξύ των αντιμαχόμενων «φατριών», όσο και στα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων που εμπλέκονται στη λιβυκή κρίση.

Αίγυπτος – Τουρκία

Η Διάσκεψη, επίσης, φαίνεται πως μετετράπη, για μια ακόμη φορά, σε πεδίο αντιπαράθεσης ανάμεσα σε έναν ιδιαίτερα σημαντικό παίκτη στην περιοχή, την Αίγυπτο, και σε λιβυκούς κύκλους, οι οποίοι εκπροσωπούν εσωτερικούς συσχετισμούς και ξένα συμφέροντα, όπως μεταξύ άλλων της Τουρκίας.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, Σάμι Σούκρι, ο οποίος χρησιμοποίησε σκληρή ρητορική, αμέσως μετά τη Διάσκεψη που έγινε στην πρωτεύουσα της Λιβύης, Τρίπολη, μετέβη στη Βεγγάζη, όπου συναντήθηκε με τον «στρατάρχη», Χάφταρ, τα στρατεύματα (και οι παραστρατιωτικοί) του οποίου ελέγχουν την Ανατολική Λιβύη.

Ως γνωστόν, η Τουρκία και οι «σύμμαχοί» της στη Δυτική Λιβύη χαρακτηρίζουν τον Χάφταρ ως «δολοφόνο». Ο ίδιος, από τη μεριά του, επίσης καταγγέλλει δριμύτατα την Άγκυρα.

Κάποιες Δυτικές χώρες, επίσης, κρατούν αποστάσεις απέναντί του. Τον «στρατάρχη» στηρίζει, έχοντας όμως επιφυλάξεις απέναντί του ως προς τις ικανότητές του, η Ρωσία. Έχει καταγγελθεί ότι στο πλευρό του μάχονται μισθοφόροι της ιδιωτικής «εταιρείας», Βάγκνερ.

Η Τουρκία, από τη μεριά της, σύμφωνα με εκτιμήσεις μερίδας αναλυτών, φέρεται να επεδίωξε την υποβάθμιση της Διάσκεψης. Κάτι που, όπως λέγεται, φάνηκε από το γεγονός ότι δεν έλαβε μέρος σε αυτήν ο υπουργός Εξωτερικών της, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Την ίδια ημέρα, ο ίδιος ταξίδευε για τη Νότιο Κορέα.

Έτσι, η γείτων εκπροσωπήθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο, από τον υφυπουργό Εξωτερικών της, Σεντάντ Ονάλ. Στο περιθώριο της Διάσκεψης, ο τελευταίος συναντήθηκε και με τον υφυπουργό Εξωτερικών, Κωνσταντίνο Φραγκογιάννη, προκειμένου να συζητήσουν θέματα της «θετικής ατζέντας» του ελληνο-τουρκικού «διαλόγου».

Να σημειωθεί πως ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ελλάδα, η Γαλλία, η Ιταλία και η Μάλτα εκπροσωπήθηκαν στη Διάσκεψη σε επίπεδο υπουργών.

Στη Διάσκεψη συμμετείχαν τα εξής κράτη: Αίγυπτος, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ηνωμένο Βασίλειο, Κατάρ, Κίνα, Ολλανδία, Ρωσία, Σαουδική Αραβία και Τουρκία. Επίσης, γειτονικές προς την Λιβύη χώρες, όπως Αλγερία, Μάλτα Νίγηρας, Σουδάν, Τσάντ και Τυνησία. Ακόμα, συμμετείχαν διεθνείς και περιφερειακοί οργανισμοί, όπως Αραβικός Σύνδεσμος, Αφρικανική Ένωση, Ευρωπαϊκή Ένωση και Ηνωμένα Έθνη.

Βερολίνο – Μόσχα – Παρίσι

Από τη μεριά της, η Γερμανία φέρεται να τήρησε, για μια ακόμη φορά, μια εξισορροπιστική στάση. Να σημειωθεί ότι πρωτοβουλία για το Λιβυκό έχει αναπτύξει η Γερμανία, μέσα από τη ονομαζόμενη «Διαδικασία του Βερολίνου», από την οποία η Ελλάδα δύο φορές, από το 2020 και μετά, αποκλείστηκε, όπως λέγεται μετά από συνεννόηση Βερολίνου – Άγκυρας.

Εκτός της «Διαδικασίας του Βερολίνου», τα τελευταία χρόνια έχει «τρέξει» μια σειρά άλλων πρωτοβουλιών για το Λιβυκό. Από τη Ρωσία, από τη Γαλλία, η οποία και τώρα καλεί σε νέα Διάσκεψη, καθώς και από χώρες του Κόλπου.

«Μπλόκο»

Η τελευταία Διάσκεψη που έγινε στην Τρίπολη, αποτελεί φαινομενικά μια καθαρά λιβυκή πρωτοβουλία, και στόχο είχε, όπως εκτιμάται, να στηριχτούν κάποιοι πολιτικοί κύκλοι που επιδιώκουν την εξομάλυνση στη χώρα.

Και βέβαια, να δοθεί στήριξη στη Λίβυα υπουργό Εξωτερικών, Ναϊλά Αλ Μανγκούς. Προς αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να κινήθηκε αυτή τη φορά και η Αθήνα, με την παρουσία στη Διάσκεψη του υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Δένδια.

Ωστόσο, από τη Διάσκεψη προέκυψαν και πάλι αρκετές και σοβαρές διαφοροποιήσεις. Έτσι, σύμφωνα με την ιστοσελίδα, Libya News 24, ορισμένες αντιπροσωπείες αποχώρησαν από την Διάσκεψη χωρίς να καταλήξουν σε ένα συναινετικό τελικό ανακοινωθέν. Κι’ αυτό, διότι υπήρξαν διαφορές σε ουσιώδη σημεία.

Οι σημαντικότερες από αυτές είναι η επιβεβαίωση της ημερομηνίας εκλογών που ορίστηκε για τις 24 Δεκεμβρίου 2021, καθώς και η αποχώρηση των ξένων μισθοφόρων. Η Τουρκία, μάλιστα, φέρεται να αντιτάχθηκε στο κομμάτι εκείνο που σχετίζεται με τους τους μισθοφόρους και τους ξένους μαχητές, καθώς η Άγκυρα θέλει να κρατήσει τους μισθοφόρους της στη Δυτική Λιβύη.

Να σημειωθεί πως οι μυστικές υπηρεσίες της Τουρκίας, όπως καταγγέλλει το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, συνεχίζουν να στέλνουν Σύρους μισθοφόρους στη Λιβύη, παρ’ ότι η διεθνής κοινότητα επιμένει ότι πρέπει να αποχωρήσουν.

Το θέμα αποτελεί σοβαρή εστία τριβής ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Τουρκία. Η Άγκυρα, παρά ταύτα, ισχυρίζεται ότι εξομαλύνονται οι σχέσεις της με το Κάϊρο, αν και ο Σάμι Σούκρι, κάθε τόσο δηλώνει ότι η διαδικασία αυτή έχει πολύ δρόμο ακόμη. Ως όλα δείχνουν, αυτό επιβεβαιώθηκε και στην τελευταία Διάσκεψη, στην Τρίπολη.

Τουρκο-λιβυκό μνημόνιο

Ουσιαστικά, από τη Διάσκεψη προέκυψε ότι ακόμα δεν είναι σίγουρο ότι θα πραγματοποιηθούν εκλογές στη Λιβύη, στις 24 Δεκεμβρίου.

Ο μεταβατικός πρωθυπουργός της Λιβύης, και θεωρούμενος ως «φίλα προσκείμενος» στην Άγκυρα, Άμπντελ Χαμίντ Ντμπέϊμπα, κάλεσε όλους τους Λίβυους να συμμετάσχουν ενεργά στις εκλογές, στις 24 Δεκεμβρίου, και να σεβαστούν τα αποτελέσματά τους, σημειώνοντας επίσης ότι η παρουσία των ξένων δυνάμεων ανησυχεί τους Λίβυους.

Με τον Ντμπέϊμπα συναντήθηκε ο Ν. Δένδιας, θέτοντάς του «το ζήτημα του παράνομου και άκυρου Μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης».

Να σημειωθεί πως, παρ’ ότι η «κυβέρνηση» στη Λιβύη έχει αλλάξει και έχει απομακρυνθεί ο πρώην πρόεδρος του Προεδρικού Συμβουλίου, Φαΐζ Σαράτζ, και παρά τις «διαβεβαιώσεις» που έχει κατά καιρούς δώσει η Τρίπολη, ουδεμία κίνηση έχει γίνει προς την κατεύθυνση της καταγγελίας του ψευδεπίγραφου μνημονίου της δήθεν οριοθέτησης της ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης.

Το «σχέδιο Μανγκούς»

Το σχέδιο κοινού ψηφίσματος, το οποίο πρότεινε στη Διάσκεψη η Λίβυα υπουργός Εξωτερικών, Ν. Μανγκούς, αλλά τελικά δημοσιοποιήθηκε ως «ανακοίνωση Τύπου», περιλάμβανε εννέα σημεία:

1. Μόνιμη, σταθερή και ισχυρή δέσμευση της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης για την κυριαρχία, την ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την εθνική ενότητα της χώρας. Κατηγορηματική απόρριψη της ξένης ανάμειξης στις λιβυκές υποθέσεις και καταδίκη των προσπαθειών παραβίασης του εμπάργκο όπλων και να δημιουργήσουν χάος στη Λιβύη.

2. Πλήρης δέσμευση της κυβέρνησης να εφαρμόσει τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη Λιβύη, ξεκινώντας από το ψήφισμα 1970 και επόμενα ψηφίσματα, ιδίως τα ψηφίσματα του ΣΑ 2570 και 2571, τα αποτελέσματα των Διασκέψεων του Βερολίνου (1 και 2) και τον οδικό χάρτη που εκδόθηκε από το Φόρουμ του Λιβυκού Πολιτικού Διαλόγου.

3. Η λιβυκή κυβέρνηση χαιρετίζει την επιστροφή των πρεσβειών των ξένων χωρών στην πρωτεύουσα της Λιβύης, Τρίπολη, και καλεί τις υπόλοιπες χώρες να ξανανοίξουν τις πρεσβείες τους στην Τρίπολη.

4. Δίνει ιδιαίτερη σημασία στον κεντρικό ρόλο των Ηνωμένων Εθνών στη στήριξη της σταθερότητας στη Λιβύη, στις προσπάθειες της Αφρικανικής Ένωσης και της Επιτροπής υψηλού επιπέδου αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Αφρικανικής Ένωσης, το Κουαρτέτο, την Ευρωπαϊκή Ένωση, τον Σύνδεσμο των Αραβικών Κρατών και τις γειτονικές χώρες της Λιβύης.

5. Αποδίδεται μεγάλη σημασία στη λήψη των απαραίτητων μέτρων για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για τη διεξαγωγή εθνικών εκλογών με δίκαιο, διαφανή και χωρίς αποκλεισμούς τρόπο, στις 24 Δεκεμβρίου 2021.

6. Ο τερματισμός της σύγκρουσης και η επίτευξη ασφάλειας και σταθερότητας στη Λιβύη αποτελεί βάση για την ειρήνη και την οικοδόμηση κράτους – πυλώνα ειρηνικής συνύπαρξης και κίνητρο για την επιτάχυνση της οικονομίας και της ανάπτυξης.

7. Η πρόθεση της λιβυκής κυβέρνησης να αναλάβει πρωτοβουλίες στο πλαίσιο των διεθνών προσπαθειών για τον τερματισμό της κρίσης στη Λιβύη, όπως και η Διάσκεψη για τη σταθερότητα της Λιβύης, είναι ένα βήμα στο πλαίσιο της εφαρμογής των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και των αποφάσεων των Διασκέψεων του Βερολίνου για τη Λιβύη.

8. Η λιβυκή κυβέρνηση υποστηρίζει τις προσπάθειες της Μικτής Στρατιωτικής Επιτροπής (5+5) για την πλήρη εφαρμογή των όρων της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και το σχέδιο δράσης που εγκρίθηκε στον δέκατο τρίτο γύρο των εργασιών της επιτροπής που διεξήχθη στη Γενεύη από 6 έως 8 Οκτωβρίου 2021.

9. Σεβασμός από τις αρχές της Λιβύης για τις διεθνείς υποχρεώσεις και δεσμεύσεις της. Σεβασμός του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνεργασία των λιβυκών αρχών με την ομάδα ερευνών του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και διευκόλυνση της αποστολής της.

Ως γνωστόν, υπάρχει πλειάδα σοβαρών καταγγελιών σε βάρος της Λιβύης για απάνθρωπη μεταχείριση, βασανιστήρια και σύγχρονο δουλεμπόριο με μετανάστες και πρόσφυγες.