Η Ευρώπη στα… χαρακώματα – Το κλίμα «πολεμικής υστερίας» και ο ρόλος της Φον ντερ Λάιεν

Λένε ότι ποτέ δεν πρέπει να σπαταλάς μια καλή κρίση, ειδικά αν είναι μια καλή ευκαιρία για προεκλογική εκστρατεία. Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2019, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει οδηγήσει την Ευρώπη μέσα από μια πανδημία, μια κρίση κόστους ζωής και έναν πόλεμο στο κατώφλι της ηπείρου.

Καθώς η «υπαρξιακή απειλή» του πολέμου στην Ουκρανία δεν δείχνει κανένα σημάδι ύφεσης, η πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας κάνει εκστρατεία για μια δεύτερη θητεία με το σκεπτικό ότι είναι η επικεφαλής διαχειρίστρια κρίσεων, ελπίζοντας να κερδίσει τους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι οποίοι οι ίδιοι δίνουν υποσχέσεις οικονομικής και ηθικής υποστήριξης στην Ουκρανία.

Έτσι, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να διστάζουν να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν τον πόλεμο και με μια διαφαινόμενη πιθανή επιστροφή του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, η σύνοδος κορυφής των ηγετών της ΕΕ αυτή την εβδομάδα στις Βρυξέλλες είναι το ιδανικό μέρος για να κάνει η φον ντερ Λάιεν την προσπάθειά της.

«Η φον ντερ Λάιεν μετατρέπεται από πρόεδρο της Επιτροπής σε κάποιον που διεκδικεί αξιώματα και μετατοπίζει τις πολιτικές της προς αυτή την κατεύθυνση», δήλωσε ο Nicolai von Ondarza του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας. «Μπορείτε να το δείτε αυτό στους αγρότες, στη διεύρυνση … και στην ασφάλεια και την άμυνα, την οποία προσπαθεί να καταστήσει ένα από τα βασικά της μηνύματα στην προεκλογική εκστρατεία».

Νωρίτερα αυτό το μήνα, η φον ντερ Λάιεν μεγιστοποίησε την ευρωπαϊκή άμυνα κατά τη διάρκεια της ομιλίας της για την υποψηφιότητά της για δεύτερη θητεία, λέγοντας ότι η Ευρώπη χρειάζεται «να εκτοξεύσει την αμυντική βιομηχανική μας ικανότητα τα επόμενα πέντε χρόνια».

Οι συζητήσεις στη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου έρχονται καθώς το Παρίσι και το Βερολίνο έχουν διαμάχη για τις αντίστοιχες στρατηγικές τους για την Ουκρανία. Η όλο και πιο γερακίσια ρητορική του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν έχει προκαλέσει ενόχληση στο Βερολίνο, ιδίως όταν η Γαλλία προέτρεψε την Ευρώπη να μην ενεργεί ως «δειλή» απέναντι στην επιθετικότητα της Ρωσίας. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς αντιμετώπισε επικρίσεις για την άρνησή του να στείλει γερμανικούς πυραύλους Taurus στην Ουκρανία.

«Η φον ντερ Λάιεν προσπάθησε να καλύψει το κενό ηγεσίας που υπήρχε εδώ και αρκετό καιρό λόγω της επικέντρωσης των ηγετών τόσο της Γερμανίας όσο και της Γαλλίας στην εσωτερική πολιτική», δήλωσε o Nicolai von Ondarza.

Γαλλογερμανικές διαμάχες

Η ΕΕ συμφώνησε πρόσφατα σε 5 δισεκατομμύρια ευρώ για τη μερική αποζημίωση των κρατών μελών για νέες αποστολές όπλων στην Ουκρανία. Όμως η κατάσταση στο πεδίο της μάχης παραμένει τραγική.

«Υπάρχει μεγάλος φόβος ότι θα μπορούσαμε να φτάσουμε σε ένα σημείο καμπής, όπου θα μπορούσαμε ενδεχομένως να δούμε κάποια πραγματική ρωσική πρόοδο αυτό το καλοκαίρι», δήλωσε η Alissa de Carbonnel, αναπληρώτρια διευθύντρια προγράμματος για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία στην International Crisis Group, μια ΜΚΟ.

Η γαλλογερμανική διαμάχη και η συνεχιζόμενη ρωσική απειλή, σε μια εποχή που η υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση, βοηθά την φον ντερ Λάιεν, πρώην Γερμανίδα Υπουργό Άμυνας, στην προσπάθειά της να παραμείνει επικεφαλής του εκτελεστικού βραχίονα της ΕΕ.

«Η ΕΕ απλά δεν έχει την πολυτέλεια να έχει μια μακρά μεταβατική περίοδο ή πολιτική ανασφάλεια σε αυτό το πλαίσιο», δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ στον οποίο χορηγήθηκε ανωνυμία για να μιλήσει ελεύθερα. «Η φον ντερ Λάιεν έχει τα ελαττώματά της, αλλά συνολικά είναι το σωστό άτομο στο σωστό μέρος».

Αλλά δεν συμφωνούν όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες με τη φον ντερ Λάιεν για το πώς θα φτάσουν εκεί. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν θέλει να αλλάξει πορεία στην πολιτική της ΕΕ για την Ουκρανία. Και άλλοι ηγέτες διαφωνούν εσωτερικά για το πώς να χρηματοδοτήσουν περισσότερα πυρομαχικά για την Ουκρανία.

Η Ουκρανία λέει ότι η ΕΕ πρέπει να λάβει αποφάσεις.

«Είναι επείγον για τους εταίρους της ΕΕ επειδή η Ουκρανία υπήρξε ο κύριος πάροχος ασφάλειας στις χώρες της ΕΕ και στις χώρες του ΝΑΤΟ. Και η Ουκρανία έχει δείξει την ικανότητα να εξασφαλίσει την Ευρώπη και να προστατεύσει την Ευρώπη από την επιθετικότητα. Και τώρα η Ουκρανία στερείται δυνατοτήτων για να το επιτύχει αυτό», δήλωσε η αντιπρόεδρος της ουκρανικής κυβέρνησης Όλγα Στεφανισίνα.

«Είναι ζωτικής σημασίας για όλη την Ευρώπη και είναι εξαιρετικά επείγον», είπε.

Στο αποκορύφωμα της πανδημίας, όταν τα κράτη μέλη έκλειναν τα σύνορά τους, η φον ντερ Λάιεν διεύθυνε την κρίση μέσω κοινών προμηθειών εμβολίων και κοινού χρέους της ΕΕ. Τώρα, ορισμένες χώρες της ΕΕ την καλούν να ακολουθήσει την ίδια προσέγγιση στην άμυνα. Εκτός από την κοινή προμήθεια όπλων, χώρες όπως η Γαλλία, η Εσθονία και η Πολωνία πιέζουν για κοινό χρέος της ΕΕ για να συγκεντρώσουν περισσότερα χρήματα για όπλα. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ υποστηρίζει επίσης την ιδέα.

Αυτό είναι απαγορευτικό για άλλους, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ολλανδίας και των Σκανδιναβών, καθιστώντας δύσκολο για τη φον ντερ Λάιεν να φτάσει μέχρι εδώ, δήλωσαν διπλωμάτες της ΕΕ.

«Όταν η Γερμανία διστάζει, αυτό είναι ένα πρόβλημα για την Ευρώπη», δήλωσε η Sylvie Matelly, διευθύντρια του Ινστιτούτου Jacques Delors. «Ειδικά όταν η πρόεδρος της Επιτροπής είναι Γερμανίδα».

Ένα εξωτερικό σοκ, όπως ένας κακώς στοχευμένος πύραυλος που πλήττει μια ευρωπαϊκή χώρα ή ο κίνδυνος πτώσης της Ουκρανίας θα μπορούσε να αλλάξει αυτές τις κόκκινες γραμμές. «Αν και αυτή τη φορά η αντίδραση αντί της δράσης θα μπορούσε να σημαίνει ότι είναι πολύ αργά», δήλωσε ένας διπλωμάτης από την Ανατολική Ευρώπη, ο οποίος μίλησε ανώνυμα για να εκφράσει ελεύθερα τις σκέψεις του για ένα ευαίσθητο θέμα.

Τα βήματα της φον ντερ Λάιεν στην άμυνα

Βραχυπρόθεσμα, η φον ντερ Λάιεν ήδη διατυπώνει ένα πανευρωπαϊκό όραμα για την άμυνα: την ανακοίνωση ενός νέου Επιτρόπου Άμυνας, πιο αφοσιωμένης αμυντικής χρηματοδότησης, μιας μεγαλύτερης αμυντικής βιομηχανικής βάσης και τη χρήση ρωσική παγωμένων περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση όπλων για την Ουκρανία.

Για να επενδύσουν περισσότερο σε όπλα, η φον ντερ Λάιεν και ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της Ζοζέπ Μπορέλ θέλουν να χρησιμοποιήσουν το 90% των εσόδων από παγωμένα ρωσική περιουσία για να αγοράσουν όπλα για την Ουκρανία. Ωστόσο, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Ορμπάν και ο Σλοβάκος Ρόμπερτ Φίτσο, φοβούνται ότι η παράδοση πυρομαχικών στην Ουκρανία θα συμβάλει σε στρατιωτική κλιμάκωση. Άλλες χώρες, όπως η Μάλτα και η Ιρλανδία, δεν επιτρέπεται να αγοράζουν θανατηφόρα όπλα για ξένες χώρες στο πλαίσιο των δεκαετιών πολιτικών ουδετερότητας.

Το σχέδιο της φον ντερ Λάιεν για μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική στρατηγική λαμβάνει ώθηση από τη Γερμανία που υποστηρίζει την ενίσχυση του τομέα, αλλά φοβάται ότι το σχέδιο περιλαμβάνει μια αρπαγή εξουσίας από την Επιτροπή, η οποία πιστεύουν ότι δεν θα βοηθήσει τις προσπάθειες.

Το ίδιο ισχύει και για την ιδέα της φον ντερ Λάιεν να διορίσει Επίτροπο άμυνας, η οποία συναντήθηκε με γκρίνιες σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

«Αυτό θα λειτουργήσει γι’ αυτήν ως θέμα εκλογών. Το αν θα είναι πρόεδρος της Επιτροπής εάν εκλεγεί για να τηρήσει αυτή την υπόσχεση είναι ένα άλλο ζήτημα, ακριβώς επειδή η αντίσταση των κρατών μελών να παραδώσουν περισσότερες εξουσίες στην Επιτροπή είναι αρκετά ισχυρή», δήλωσε ο Nicolai von Ondarza.

Το πιο ευαίσθητο ζήτημα, ωστόσο, είναι η μελλοντική χρηματοδότηση περισσότερων Αμυντικών Επενδύσεων, ένα άλλο πιθανό σημείο διαμάχης για τους ηγέτες της ΕΕ την Πέμπτη.

«Δεν ξέρω αν αυτή η ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής θα είναι η ακμή ή η κρίσιμη στιγμή… αλλά είμαι αρκετά αισιόδοξος», δήλωσε ένας Γάλλος διπλωμάτης, ο οποίος μίλησε ανώνυμα.

Μετά από δύο χρόνια πολέμου και με την κατάσταση στο έδαφος να εμποδίζει, οι υποστηρικτές της Ουκρανίας υποστηρίζουν ότι η ΕΕ πρέπει να βάλει τα χρήματα εκεί που είναι το στόμα, δήλωσε ο Υπουργός Εξωτερικών της Λετονίας Krišjānis Kariņš σε δημοσιογράφους.

Ενώ οι ηγέτες της ΕΕ συμφωνούν ότι η τρέχουσα πρόταση για κινητοποίηση 1,5 δισ.ευρώ του προϋπολογισμού της ΕΕ δεν θα είναι αρκετή, διαφωνούν για το πού θα χρηματοδοτηθούν τα επιπλέον χρήματα, για παράδειγμα, μέσω αμυντικών ομολόγων.

Εν τω μεταξύ, ο χρόνος περνάει για τους στρατιώτες στο πεδίο της μάχης, τονίζουν οι υποστηρικτές της Ουκρανίας.

«Αυτό το έτος είναι κρίσιμο και πρέπει να κάνουμε ό, τι μπορούμε για να παράσχουμε ό, τι μπορούμε για να υποστηρίξουμε την αντίσταση της Ουκρανίας στο έδαφος», δήλωσε η Ρουμάνα Υπουργός Εξωτερικών Luminita Odobescu στο POLITICO. Επομένως, «ο χρόνος είναι ουσιαστικός».

ieidiseis.gr

AP Photo