Η «ιρλανδική λύση» για τα κόκκινα δάνεια – Πώς κέρδισαν όλοι: κράτος, τράπεζες και δανειολήπτες

Την ώρα που η διαχείριση των κόκκινων δανείων από τα funds έχει ξεπεράσει κατά πολύ το όριο της αισχροκέρδειας και τον Άρειο Πάγο να ανάβει το «πράσινο φως» στις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων να διενεργούν πλειστηριασμούς, το ιρλανδικό μοντέλο ρύθμισης των κόκκινων δανείων φαντάζει ως το ιδανικότερο για την επίτευξης της σταθερότητας στον χρηματοπιστωτικό τομέα και δη σε αυτόν των κόκκινων δανείων.

Το ζήτημα των κόκκινων δανείων η Ιρλανδία το αντιμετώπισε με τρόπο που βγήκαν όλοι κερδισμένοι. Το κράτος, οι τράπεζες και οι δανειολήπτες, χωρίς την παρουσία κανενός fund που αισχροκερδεί εις βάρος δανειοληπτών που αδυνατούν ν’ ανταπεξέλθουν στις οικονομικές υποχρεώσεις τους.

Ο ιρλανδικός φορέας διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων απεδείχθη ένα απόλυτα επιτυχημένο εγχείρημα. Σε διάστημα εννέα χρόνων βοήθησε, υπό την αυστηρή εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, να εξυπηρετηθεί το μεγαλύτερο μέρος των κόκκινων δανείων που είχε αναλάβει, αποπλήρωσε όλα τα κρατικά ομόλογα με τα οποία είχε ενισχυθεί και στο τέλος του 2020 έφερε στα κρατικά ταμεία κέρδος σχεδόν 3,5 δισ. ευρώ. Πρωταρχικός παράγοντας της επιτυχίας ήταν το γεγονός ότι στον ιρλανδικό φορέα μεταφέρθηκαν επιχειρηματικά δάνεια, τα οποία είχαν ως εξασφάλιση εμπορικά ακίνητα και μεγάλες αναπτύξεις γης.

Ελάχιστα στεγαστικά δάνεια έμειναν στον ιρλανδικό φορέα διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων. Η κυβέρνηση της Ιρλανδίας δεν προχώρησε στην εκπόνηση σχεδίου προστασίας ευάλωτων δανειοληπτών και της πρώτης κατοικίας τους. Το υπουργείο Οικονομικών προστάτευσε τις πρώτες κατοικίες με τη θέσπιση ενός αυστηρού κώδικα συμπεριφοράς για τους δανειστές και τους δανειολήπτες.

Ο ιρλανδικός φορέας National Asset Management Agency (ΝΑΜΑ) συστάθηκε για να μεταφερθούν σε αυτόν τα εμπορικά κόκκινα δάνεια των ιρλανδικών τραπεζών και να αφαιρεθούν έτσι από τον ισολογισμό τους.

Ο ΝΑΜΑ αποτέλεσε μέρος μιας ευρύτερης δέσμης μέτρων που ελήφθησαν στην Ιρλανδία για να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα ρευστότητας και φερεγγυότητας των συστημικών ιρλανδικών τραπεζών. Ιδρύθηκε στα τέλη του 2009 για να μεταφερθούν εκεί εμπορικά δάνεια που είχαν ως υποθήκη ακίνητη περιουσία και γη προς ανάπτυξη, η αξία των οποίων είχε σημαντικά μειωθεί. Συνολικά πέντε τράπεζες (AIB, Bank of Ireland, Permanent TSB, Irish Nationwide, Anglo Irish) συμμετείχαν σε αυτό τον φορέα, ο οποίος απέκτησε δάνεια ονομαστικής αξίας 74 δισ. ευρώ έναντι 31,8 δισ. ευρώ, δηλαδή με έκπτωση 57%.

Ο ΝΑΜΑ πλήρωσε για τα δάνεια που απέκτησε με εγγυημένα κρατικά ομόλογα ύψους 30,2 δισ. ευρώ και με μη εγγυημένα ομόλογα ύψους 1,6 δισ. ευρώ. Συνολικά, απέκτησε πάνω από 12.000 δάνεια και 60.000 ακίνητα. Στη συνέχεια απευθύνθηκε σε όλους τους λήπτες των δανείων που απέκτησε για να καθορίσει τη στρατηγική αποπληρωμής, να μεγιστοποιήσει την αξία της κάθε περίπτωσης και να συζητήσει, με κάθε έναν ξεχωριστά, κατάλληλους τρόπους αποπληρωμής. Το πρώτο βήμα σε αυτή τη διαδικασία διαχείρισης δανείων ήταν να εκπονηθούν σχέδια από τους δανειολήπτες, οι οποίοι κλήθηκαν να αναπτύξουν το πώς η επιχείρησή τους θα αποπληρώσει το μέγιστο δυνατό μέρος του χρέους.

Στις περιπτώσεις που οι δανειολήπτες αδυνατούσαν ή ήταν απρόθυμοι να ανταποκριθούν στις προσδοκίες της NAMA, ο ιρλανδικός φορέας θα εξέταζε όλα τα ενδεχόμενα, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής. Η επιβολή είναι το ύστατο μέτρο και χρησιμοποιήθηκε στο ένα τρίτο των περιπτώσεων. Την όλη διαδικασία επόπτευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που απεφάνθη ότι ο NAMA πλήρωσε τα δάνεια κατά 5,6 δισ. ευρώ παραπάνω από την αξία τους. Κατά συνέπεια, η Κομισιόν έκρινε ότι αυτό συνιστούσε κρατική βοήθεια. Επέτρεψε, όμως, τη λειτουργία του ιρλανδικού φορέα, έχοντας προφανώς διαγνώσει ότι θα έφερνε αποτέλεσμα.

Πώς προστατεύθηκε η πρώτη κατοικία στην Ιρλανδία

Ο ιρλανδικός φορέας ΝΑΜΑ ιδρύθηκε με στόχο να αποκτήσει και να χειριστεί τραπεζικά κόκκινα δάνεια, που είχαν δοθεί με υποθήκη εμπορικά ακίνητα ή μεγάλες αναπτύξεις γης. Ως εκ τούτου, ελάχιστα δάνεια που αφορούσαν πρώτες κατοικίες μεταφέρθηκαν στον φορέα.

Παρόλα αυτά, ένας μεγάλος αριθμός πρώτων κατοικιών επηρεάστηκαν από την οικονομική κρίση στην Ιρλανδία. Για τον σκοπό αυτό η ιρλανδική κυβέρνηση θέσπισε το 2010 μια σειρά από πολιτικές και μέτρα για να βοηθήσει πολίτες που αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην αποπληρωμή στεγαστικών δανείων. Διαμορφώθηκε ο Κώδικας Συμπεριφοράς για μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια που καθορίζει πώς θα ενεργούν οι δανειστές, αλλά και οι δανειολήπτες που καθυστερούν την αποπληρωμή δανείων με υποθήκη την πρώτη τους κατοικία.

Το πλαίσιο που καθόρισε η ιρλανδική κυβέρνηση περιλαμβάνει τα ακόλουθα:

• Οι δανειστές πρέπει να διασφαλίσουν ότι εξετάζουν ξεχωριστά την περίπτωση κάθε δανειολήπτη, ανάλογα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζει, ώστε να τύχει δίκαιης μεταχείρισης και να υπολογιστεί με ακρίβεια η δυνατότητα αποπληρωμής του χρέους του.
• Οι δανειστές πρέπει να διερευνήσουν όλα τα ενδεχόμενα για εναλλακτική αποπληρωμή του χρέους, την οποία πρέπει ο ίδιοι να προτείνουν, ώστε να δοθεί βιώσιμη λύση σε κάθε δανειολήπτη. Ο Κώδικας υποχρεώνει επίσης τους δανειστές να εξετάσουν την όποια μέθοδο εναλλακτικής αποπληρωμής του χρέους ζητήσει ο δανειολήπτης
• Αν οι δανειστές δεν προτίθενται να προσφέρουν στους δανειολήπτες εναλλακτικό τρόπο αποπληρωμής του χρέους, θα πρέπει να εξηγήσουν γραπτώς τους λόγους αυτής της απόφασης. Ακόμα κι αν προτείνουν εναλλακτικούς τρόπους αποπληρωμής, οι δανειολήπτες μπορούν να επιλέξουν να μην τους αποδεχθούν.
• Αν οι πελάτες δεν είναι ικανοποιημένοι με τη συμπεριφορά των δανειστών απέναντί τους, ή αν θεωρούν ότι οι δανειστές δεν έχουν συμμορφωθεί με τον κώδικα συμπεριφοράς για τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια, μπορούν να κάνουν προσφυγή επικαλούμενοι τον κώδικα προστασίας καταναλωτών της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας. Αν έπειτα και από αυτή την προσφυγή εξακολουθούν να μην είναι ικανοποιημένοι, τότε μπορούν να απευθυνθούν στον Επίτροπο για τις Χρημοτοοικονομικές Υπηρεσίες και Συντάξεις.

ΑΠΕ-ΜΠΕ – AIDAN CRAWLEY-ieidiseis.gr

EPA