Kαμπανάκι για τη φτώχεια: Ο “τριπλός” κλοιός των ευπαθών ομάδων

Οι τιμές, η γεωπολιτική, η κερδοσκοπία “καύσιμα” φτώχειας – Η περίπτωση της Αθήνας

Τριπλό χτύπημα δέχεται το ένα τέταρτο   της ελληνικής κοινωνίας, αντιμετωπίζοντας, εμφανώς, το φάσμα του κοινωνικού αποκλεισμού, της περιθωριοποίησης και της απόλυτης φτώχειας,. Συγκεκριμένα με βάση το Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας, που συνέταξε την Έκθεση των Ανθρώπων που Βιώνουν Φτώχεια 2023 , η ενεργειακή φτώχεια, η διατροφική και η στεγαστική επισφάλεια δημιουργούν ασφυκτικές συνθήκες διαβίωσης για περίπου το 26% του πληθυσμού. Οφείλονται, δε σειρά λόγων, όπως η κερδοσκοπική λειτουργία της αγοράς, η γεωπολιτική κρίση,, το χαμηλό επίπεδο μισθών και κρατικής μέριμνας.

Να σημειωθεί ότι η έκθεση βασίστηκε σε έρευνα, που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο του 2023 με τη συμμετοχή ανθρώπων που βιώνουν φτώχεια ή/και κοινωνικό αποκλεισμό, ατομικά ή/και σε ομάδες εστίασης.

Όπως αναφέρεται, στην Ελλάδα μετά την συνεχιζόμενη -από το 2009 και μετά – οικονομική κρίση, την πανδημική κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία το ποσοστό των επισιτιστικά επισφαλών νοικοκυριών που καταναλώνουν χαμηλού κόστους και χαμηλής ποιότητας τρόφιμα, με υψηλή περιεκτικότητα σε ενέργεια, λίπος και ζάχαρη και χαμηλής θρεπτικής αξίας, έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Και ενώ η επισιτιστική επισφάλεια πλήττει ευρύτερα τμήματα της ελληνικής κοινωνίας, όπως αναφέρεται, ομάδες ατόμων, λόγω υψηλής ευαλωτότητας, κινδυνεύουν να βρεθούν σε κατάσταση ακραίας αποστέρησης

Μάλιστα, οι άνθρωποι που συμμετείχαν στην έρευνα διαπίστωσαν ότι η κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα δεν έχει οδηγήσει σε ένα ολοκληρωμένο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, γιατί ασκείται αποσπασματικά και κυρίως με επιδοματικό χαρακτήρα. Όπως αναφέρεται, στην έρευνα, το σύστημα των κρατικών μέτρων που αναπτύσσεται είναι λειψό, βραχυχρόνιο και καλύπτει μόνο τις επείγουσες ανάγκες. “Ο ανεπαρκής σχεδιασμός και προγραμματισμός των υπηρεσιών πρόνοιας χαρακτηρίζεται κυρίως από την έλλειψη συντονισμού και συνεργασίας μεταξύ των φορέων κοινωνικής πρόνοιας” αναφέρεται σχετικά. Μάλιστα οι συμμετέχοντες αναγνώρισαν ότι οι οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών έχουν υποκαταστήσει τις κρατικές υπηρεσίες, ωστόσο παράλληλα εντόπισαν τις αδυναμίες των ΜΚΟ στην αποτελεσματική διαχείριση των πόρων και του ανθρώπινου δυναμικού τους.

Στεγαση

Σύμφωνα με την μελέτη, οι πολιτικές λιτότητας που υιοθετήθηκαν για τη διαχείριση της δημοσιονομικής κρίσης, η κρίση υποδοχής των προσφύγων και η πανδημική κρίση σταδιακά συρρίκνωναν τις κοινωνικές πολιτικές του κράτους. “Μέσα στις πολύμορφες κρίσεις που διαδέχτηκαν την οικονομική, τις τελευταίες δεκαετίες και η στεγαστική επισφάλεια γίνεται ολοένα και πιο έντονα αντιληπτή στην ελληνική κοινωνία ως μια ακόμα μορφή κρίσης” αναφέρεται σχετικά. Μάλιστα, με βάση την σταχυολόγηση των απαντήσεων αναφέρεται, από κάποιους από τους συμμετέχοντες, ως αρχική αιτία του στεγαστικού αποκλεισμού την ατομική ευθύνη. Ωστόσο, δεν λείπουν και καταγραφές, που τονίζουν ότι οι κίνδυνοι από την έλλειψη πρόσβασης σε κατοικία συναρτώνται με κοινωνικούς και οικονομικούς όρους, δηλαδή με βάση τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικρατούν στη χώρα τις τελευταίες δεκαετίες.

Επίπεδο μόρφωσης

Μάλιστα, αναφέρεται, ότι η εστίαση στην κοινωνική διάσταση της στεγαστικής επισφάλειας μπορεί να ερμηνευτεί και με βάση το επίπεδο μόρφωσης των συμμετεχόντων/ουσών.

Ενεργειακή φτώχεια

Παράλληλα, αναφέρεται, ότι το υψηλό κόστος ενέργειας, η μείωση του επιπέδου εισοδημάτων, η αναποτελεσματική ενεργειακή απόδοση ενός σπιτιού, οι κερδοσκοπικές πρακτικές στον τομέα της ενέργειας και οι γεωπολιτικές εξελίξεις αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες που έχουν επιτείνει το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας. Της κατάστασης δηλαδή ενός νοικοκυριού που αδυνατεί να έχει πρόσβαση στις πλέον βασικές υπηρεσίες ενέργειας για επαρκή θέρμανση και ψύξη, μαγείρεμα, φωτισμό και τη χρήση οικιακών συσκευών.

Όπως αναφέρει η έρευνα, η ενεργειακή φτώχεια δεν είναι απλώς μια άλλη μορφή φτώχειας που περιορίζεται στα χαμηλά εισοδήματα, αλλά σίγουρα οι φτωχοί είναι περισσότερο ευάλωτοι. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), το ποσοστό των φτωχών νοικοκυριών με δυσκολίες ανταπόκρισης στην πληρωμή πάγιων λογαριασμών (ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, φυσικού αερίου κλπ) για το 2022, ήταν 50,7% έναντι 30,1% για τα μη φτωχά νοικοκυριά. Ο δε πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ με βάση τον αναθεωρημένο ορισμό ανέρχεται στο 26,3% του πληθυσμού της χώρας, δηλαδή 2.722.000 άτομα για το 2022.

O Δήμος Αθηναίων

Να σημειωθεί ότι στην εκδήλωση για την παρουσίαση της παραπάνω έρευνας δόθηκε στη δημοσιότητα και η «Χαρτογραφική απεικόνιση της φτώχειας: μελέτη προσέγγισης του φαινομένου στο Δήμο Αθηναίων» που διενήργησαν οι Σοφία Καραγιαννίδου και Μαρία Κουτσαυλή, υπό την επίβλεψη των Αγγελικής Παιδακάκη και Αντιγόνης Φάκκα από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, κατά τη διάρκεια της πρακτικής τους άσκησης στο Ελληνικό Δίκτυο για την Καταπολέμηση της Φτώχειας.

Όπως αναφέρεται,  η χαρτογραφική απεικόνιση της φτώχειας στο Δήμο Αθηναίων πιστοποιεί τη δύσκολη κατάσταση στην οποία διαβιούν κάτοικοι της πόλης σε συγκεκριμένες περιοχές και καταδεικνύει τόσο την ανάγκη για περαιτέρω εμβάθυνση στις εν λόγω γεωγραφικές ζώνες, όσο και την έλλειψη σύγχρονων δεδομένων και στοιχείων προκειμένου αυτό να γίνει με επιτυχία και να συνδράμει στα μέτρα κοινωνικής πολιτικής που πρέπει να εφαρμόσει ο Δήμος Αθηναίων.

Δεν είναι τυχαίο ότι με βάση την απεικόνιση υπάρχουν περιοχές της Αθήνας με υψηλό δείκτη υλικής αποστέρησης, αλλά και με καταγραφές των νέων μορφών φτώχειας, δηλαδή τη μηδενική πρόσβαση στο διαδίκτυο. Όπως τόνισε η Αναστασία Πανταζοπούλου του Ινστιτούτου Prolepsis (Ειδικός Ιατρός Εργασίας, Ιατρός δημόσιας υγείας, πρώην Γενική Διευθύντρια δημόσιας υγείας του Υπ. Υγείας) ως προς το πρόγραμμα διατροφής μαθητών/τριών στα σχολεία, οι αιτήσεις για την φετινή σχολική περίοδο είναι υψηλές συγκρινόμενες με την προηγούμενη χρονιά. Επίσης, ο Τάσσος Σμετόπουλος, συντονιστής των δράσεων δρόμου της οργάνωσης STEPS με βάση στοιχεία που παρέθεσε, παρέπεμψε σε τεράστια αύξηση των αναγκών μιας και οι 70 μερίδες φαγητό που ετοίμαζε πέρσι έχουν γίνει 230 φέτος. “Η δε σύνθεση των ανθρώπων που εξυπηρετεί είναι ποικίλη, Έλληνες και μη, όλων των ηλικιών που είτε είναι άστεγοι είτε ζουν σε συνθήκες επισφαλούς στέγης και που ωφελούνται από το φαγητό που προσφέρεται είτε μονίμως είτε σε προσωρινή βάση” ανέφερε.. Την εμπειρία της περιφέρειας, για λόγους σύγκρισης και διαπίστωσης των κοινών προβλημάτων, κατέθεσε, η Αλίκη Τσιαμούρα, πρόεδρος της Ένωσης Κυριών Δράμας, δίνοντας, μια ζοφερή εικόνα για την αύξηση των νοικοκυριών και εξατομικευμένων περιπτώσεων που εξυπηρετεί η οργάνωση στην συγκεκριμένη περιοχή, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι το πρώτο δεκάμηνο του 2023 έχει στηρίξει 2000 περιπτώσεις ενώ ολόκληρο του 2022 ο αριθμός αυτός ανήλθε σε 1500. Οι μονογονεϊκές οικογένειες, οι γηραιότεροι και οι οικογένειες με παιδιά παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις.

Γιώργος Ατσαλάκης

newsbreak.gr