Κομισιόν για τα Τέμπη: Έχουμε ζητήσει πίσω τα χρήματα της Ε.Ε.

Ερώτηση: 

Το πρόσφατο θανατηφόρο σιδηροδρομικό δυστύχημα έξω από τα Τέμπη, στην Ελλάδα, έφερε στο φως την καταστροφική καθυστέρηση της ελληνικής κυβέρνησης να εγκαταστήσει το Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS), το οποίο αποτελείται από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου των Τρένων (ETCS) και το Παγκόσμιο Σύστημα Κινητών Επικοινωνιών Σιδηροδρόμων (GSM-R). Η εγκατάσταση του ERTMS στην εν λόγω σιδηροδρομική γραμμή προβλεπόταν να έχει ολοκληρωθεί από το 2020 και έχει απορροφήσει εκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια για τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου.

Πολλά ζητήματα ασφάλειας που εγείρουν κίνδυνο είχαν επισημανθεί επανειλημμένα τόσο από τους εργαζομένους του κλάδου όσο και από Ευρωπαίους αξιωματούχους[1]. Τον Δεκέμβριο του 2020, η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας, τον Δεκέμβριο του 2021, απέστειλε αιτιολογημένη γνώμη και τον Φεβρουάριο του 2023, παρέπεμψε τη χώρα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λόγω μη συμμόρφωσης με την Οδηγία 2012/34/ΕΕ, όσον αφορά τη διαφάνεια των έργων στο δίκτυο σιδηροδρομικής υποδομής[2].

Τον Μάρτιο του 2022, η ελληνική κυβέρνηση ζήτησε παράταση για την εγκατάσταση του ERTMS, την οποία ενέκρινε η Επιτροπή, ωστόσο το περιεχόμενο της αλληλογραφίας παραμένει εμπιστευτικό[3].

Ερωτάται η Επιτροπή:

1. Γιατί ενέκρινε την παράταση για την εγκατάσταση τόσο σημαντικών υποδομών ασφάλειας, ενώ αυτή ήταν ήδη εκπρόθεσμη εδώ και πολύ καιρό;
2. Γιατί δεν έχει δημοσιοποιήσει το περιεχόμενο της σχετικής αλληλογραφίας, ιδίως μετά το τραγικό δυστύχημα;
3. Έχει διερευνήσει, αφού το πραγματικό έργο δεν έχει ολοκληρωθεί, το πώς χρησιμοποιήθηκαν τα κονδύλια που έχουν δαπανηθεί για την ασφάλεια του σιδηροδρομικού δικτύου;

Απάντηση: 

1. Οι κατευθυντήριες γραμμές για το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ)[4] ορίζουν ως γενική προθεσμία για την ανάπτυξη του ERTMS[5] το 2030 (κεντρικό δίκτυο). Το 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάπτυξης του ευρωπαϊκού συστήματος διαχείρισης της σιδηροδρομικής κυκλοφορίας (ERTMS)[6], το οποίο ορίζει συγκεκριμένες προθεσμίες εγκατάστασης σε τμήματα των διαδρόμων του κεντρικού δικτύου. Στόχος του ευρωπαϊκού σχεδίου ανάπτυξης είναι να διασφαλιστεί ότι τα οχήματα που είναι εξοπλισμένα με ERTMS μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση σε γραμμές χωρίς συστήματα κλάσης Β και ότι οι ιδιοκτήτες των οχημάτων έχουν σαφή εικόνα ώστε να είναι δυνατός ο επιχειρηματικός προγραμματισμός. Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάπτυξης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να κοινοποιούν οποιαδήποτε καθυστέρηση στον προγραμματισμό. Η Επιτροπή μπορεί να δεχθεί αναβολή της σχετικής ημερομηνίας το πολύ κατά τρία έτη.

Το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάπτυξης ορίζει προθεσμίες για τη γραμμή Δομοκού – σύνορα Βουλγαρίας/Ελλάδας έως το 2020. Τον Ιούλιο του 2019 η Επιτροπή υπενθύμισε στις ελληνικές αρχές τις υποχρεώσεις κοινοποίησης που υπέχουν. Τον Οκτώβριο του 2019 οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι δεν αναμένονταν καθυστερήσεις. Τον Μάρτιο του 2022 οι ελληνικές αρχές κοινοποίησαν ότι η θέση σε λειτουργία του ERTMS σε ορισμένα τμήματα θα καθυστερούσε, μεταξύ άλλων και σε αυτή τη γραμμή. Η Επιτροπή, αφού έλαβε υπόψη, μεταξύ άλλων, το στάδιο ανάπτυξης εκείνη τη στιγμή, το μήκος του εν λόγω τμήματος και την προηγούμενη εμπειρία από τη θέση σε λειτουργία του παρατρόχιου σκέλους του ERTMS στην Ελλάδα, δέχτηκε να παρατείνει την προθεσμία κατά τρία έτη κατ’ ανώτατο όριο.

2. Η Επιτροπή θα εξετάσει αιτήματα πρόσβασης σε έγγραφα και θα γνωστοποιήσει την αλληλογραφία με τα κράτη μέλη μόνο βάσει διαδικασίας που προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1049/2001[7].

3. Δεδομένου ότι οι συγχρηματοδοτούμενες από την ΕΕ επενδύσεις από τις προηγούμενες περιόδους 2000-2006 και 2007-2013 δεν είχαν τεθεί σε λειτουργία όπως προβλέπεται στους κανονισμούς για την πολιτική συνοχής, οι υπηρεσίες της Επιτροπής κίνησαν διαδικασίες δημοσιονομικής διόρθωσης για την ανάκτηση της συγχρηματοδότησης της ΕΕ για τις εν λόγω επενδύσεις. Η διαδικασία βρίσκεται σε εξέλιξη.

πηγή