«Νεκρός» ο αρχαιολογικός τουρισμός – Η χαμένη ευκαιρία ανάδειξής του στη Μαγνησία

Ενώ οι Βρετανοί και οι Γερμανοί, που αποτελούν βασικό πυλώνα εισροής τουριστών στη Μαγνησία, προγραμματίζουν κάποιο ταξίδι τους με βάση τους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής προορισμού τους, ο αρχαιολογικός και πολιτιστικός τουρισμός στη Μαγνησία είναι … «νεκρός».

Τα μνημεία, όπως το θέατρο αρχαίας Δημητριάδος, παλαιοχριστιανικές βασιλικές στα Παλιά, πύργοι στα Λεχώνια είναι ανύπαρκτα στον ευρωπαϊκό χάρτη και καμία συγκροτημένη στρατηγική, για την επισκεψιμότητα και ανάδειξή τους δεν υπάρχει. Στο πλαίσιο διδακτορικής έρευνας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, η Ιωάννα Μόσιου απέδειξε πως ο πλούτος είναι ξεχασμένος και καμία διασύνδεση δεν υπάρχει με την προβολή του τουριστικού προϊόντος. Η μελέτη της είχε στόχο να προτείνει την ανάπτυξη ενός τομέα τουρισμού, που δεν έχει τύχει ακόμα σοβαρής επιχειρηματικής αξιοποίησης – τον τομέα του αρχαιολογικού τουρισμού-και την εν δυνάμει τοπική οικονομική ανάπτυξη που μπορεί να επιφέρει. Αυτό που συμπεραίνεται, είναι πως το κοινό γνωρίζει λίγο-πολύ το αρχαιολογικό απόθεμα της περιοχής, παρόλη τη μηδαμινή στοχευμένη προβολή του, και θεωρεί πως η αξιοποίησή του μέσω του αρχαιολογικού τουρισμού μπορεί να συμβάλει στην τοπική ανάπτυξη.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας ανάδειξης του αρχαιολογικού τουρισμού στην περιοχή της Μαγνησίας και τη συμβολή που δυνητικά μπορεί να παρέχει στην ανάπτυξη αυτού του τόπου, δημιουργήθηκε ένας ενδεικτικός αριθμός ερωτηματολογίου, που δόθηκε και συμπληρώθηκε από άτομα γεννημένα και μεγαλωμένα στην περιοχή του Βόλου.
Πέραν του ερωτηματολογίου, το οποίο είχε ως σκοπό μία εκτίμηση της κατάστασης και της γνώσης του αρχαιολογικού αποθέματος της περιοχής από τους κατοίκους της, αντίστοιχη προσπάθεια έγινε και με μία μικρή συνέντευξη, με ενδεικτικό αριθμό ατόμων που σχετίζονται ή γνωρίζουν το κομμάτι του τουρισμού στην περιοχή της Μαγνησίας και τρόπους που μπορούν να προτείνουν για την ανάδειξή του.

Από τα ερωτηματολόγια διαπιστώνεται ότι οι κάτοικοι της περιοχής σε μεγάλο βαθμό θεωρούν ότι η Μαγνησία ενδείκνυται για την ανάπτυξη αρχαιολογικού τουρισμού, ενώ φαίνεται να γνωρίζουν, ως επί το πλείστον, όλους σχεδόν τους αρχαιολογικούς χώρους και τα αρχαιολογικά μνημεία της περιοχής. Αντιθέτως, άτομο από τον αρμόδιο φορέα τουριστικής προβολής της περιοχής, ανέφερε απλά επιγραμματικά τους δύο νεολιθικούς οικισμούς της περιοχής, χωρίς περαιτέρω ανάλυση της σημαντικότητάς τους. Στην ερώτηση μάλιστα εάν υφίσταντο δράσεις του Δήμου Βόλου ή της Περιφέρειας για την προαγωγή του αρχαιολογικού τουρισμού, η απάντηση ήταν ότι αναφέρονται πάντα στα μουσεία και στους αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής μέσω των φυλλαδίων, χωρίς να προσφέρεται κάτι ξεχωριστό. Από την άλλη, η αρχαιολόγος ξεναγός, πρότεινε να υπάρξουν συντονισμένες δράσεις, ενώ θεωρεί πως τα υπαρκτά μνημεία από μόνα τους – ελλείψει μνημειακότητας και αναγνωρισιμότητας – δεν είναι ικανά να προσελκύσουν τουρίστες. Μάλιστα, προτείνει να αναδειχθεί το ανάκτορο της Δημητριάδος, καθώς δεν του έχει δοθεί η πρέπουσα σημασία και αξιοποίηση, από τη στιγμή κιόλας που είναι το σημαντικότερο της περιοχής. Από τις απαντήσεις στα ερωτηματολόγια διαπιστώθηκε πως ούτε καν οι κάτοικοι δεν γνωρίζουν, εάν όντως υπάρχουν κάποιες δράσεις από τις τοπικές αρχές, ενώ θεωρούν πως η προβολή μπορεί να επιτευχθεί κυρίως μέσα από τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και την καλύτερη επικοινωνία με το αρμόδιο υπουργείο, μέσα από τη συνεργασία με τα τουριστικά γραφεία της περιοχής και τέλος με σχετικά διαφημιστικά μηνύματα προβολής.

Αυτό που συμπεραίνεται, επομένως, είναι πως το κοινό γνωρίζει λίγο-πολύ το αρχαιολογικό απόθεμα της περιοχής, παρόλη τη μηδαμινή στοχευμένη προβολή του, και θεωρεί πως η αξιοποίησή του μέσω του αρχαιολογικού τουρισμού δύναται να συμβάλει στην τοπική οικονομική ανάπτυξη. Ο τρόπος που κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί, σίγουρα δεν είναι κάτι απλό και μονόπλευρο, αλλά αποτελεί θέμα ουσιαστικής μελέτης πολλών παραμέτρων της περιοχής και ουσιαστικής συνεργασίας με τους τοπικούς φορείς. Η δημιουργία ενός θεματικού πάρκου, σύμφωνα με τη μελετήτρια, με αναπαράσταση – προσομοίωση της ιστορίας της περιοχής σε όλα τα στάδιά της (από τους νεολιθικούς οικισμούς στο ανάκτορο της Δημητριάδας μέχρι και τους ύστερους βυζαντινούς ναούς), με ταυτόχρονη μετακίνηση στα αντίστοιχα μνημεία για όποιον επιθυμεί επίσκεψη και ξενάγηση στα πρωτότυπα μνημεία και τους χώρους (αυτό βέβαια απαιτεί και καλύτερη αξιοποίηση των μνημείων και των χώρων, ώστε να καταστούν άξια επισκεψιμότητας, προσφέροντας ξεναγήσεις και παρουσιάσεις), θα ήταν μία σοβαρή πρόταση μελέτης και υλοποίησης από τον Δήμο Βόλου και την Περιφέρεια Θεσσαλίας. Φυσικά, όμως, πάντα όλο αυτό θα πρέπει να διαφημιστεί και να υποστηριχθεί σωστά, ώστε να καταφέρει να αποτελέσει έναν ακόμη λόγο επιλογής των τουριστών, να επισκεφθούν την περιοχή της Μαγνησίας. Κι αφού αυτό επιτευχθεί ως εγχείρημα και υλοποιηθεί, και καταφέρει να προσελκύσει τους πρώτους επισκέπτες του, η δράση δεν θα πρέπει να τελματώσει και να αδρανήσει.

Θα πρέπει να εδραιωθεί στη συνείδηση του κοινού και να αποτελέσει διαχρονικό κίνητρο επίσκεψης στην περιοχή. Αυτό θα επιτευχθεί μέσω σωστής συντήρησης και διαρκούς ανανέωσης των προσφερόμενων δραστηριοτήτων και δράσεων εντός του θεματικού πάρκου, αλλά και των πραγματικών μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων, αντίστοιχα. Έτσι, η περιοχή, ως πολιτιστικό θέρετρο, μπορεί να αποκτήσει και ένα αρχαιολογικό και πολιτιστικό brand name, το οποίο θα μπορούσε μελλοντικά να επεκταθεί ως εγχείρημα σε όλη την περιοχή της Θεσσαλίας.