Ντοκουμέντα και καταδίκες για push back

Περιμένοντας την ανεξάρτητη έρευνα του Συνηγόρου του Πολίτη για το ναυάγιο στην Πύλο στο οποίο περισσότεροι από 600 πρόσφυγες και μετανάστες χάθηκαν στα νερά της Μεσογείου, ανοιχτά της Πύλου, επικρατεί εκνευρισμός στην κυβέρνηση. Νέα ανεξάρτητη έρευνα διεθνών ΜΜΕ την οποία συντόνισε το Solomon και δημοσιεύθηκε σε διεθνή ΜΜΕ, αποκαλύπτει ένα ακόμη επιβαρυντικό για το Λιμενικό, στοιχείο. Η ελληνική πλευρά γνώριζε από την πρώτη στιγμή ότι οι Αιγύπτιοι που συνελήφθησαν ως “διακινητές” και κρατήθηκαν ένα χρόνο στη φυλακή δεν ήταν “διακινητές”. Νέα έκθεση του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες επίσης με τίτλο «Στα Σύνορα της Ευρώπης: Επαναπροωθήσεις υπό Καθεστώς Ατιμωρησίας», καταδεικνύεται ότι τα πολλές φορές θανατηφόρα, push back από την ελληνική πλευρά, “αποτελούν μια ολοκληρωμένη, συστηματική και προσεκτικά σχεδιασμένη πολιτική μετανάστευσης και διαχείρισης συνόρων του ελληνικού κράτους” και ότι “Οι επαναπροωθήσεις δεν παραβιάζουν μόνο το δικαίωμα ασύλου, αλλά περιλαμβάνουν απαγωγή, παράνομη κράτηση, κλοπή προσωπικών αντικειμένων, σωματική βία, σεξουαλική βία, βασανιστήρια, έκθεση σε κίνδυνο ζωής, ήτοι εγκλήματα του Ποινικού Κώδικα”.

Σε αναμονή της αναφοράς του Συνήγορου του Πολίτη

Τα αποτελέσματα της έρευνας που άρχισε ο Συνήγορος του Πολίτη τον Νοέμβριο του 2023 δεν αναμένεται να είναι ευχάριστα για τη στάση των αρμόδιων αρχών. Οι επανειλημμένες αιτήσεις της Αρχής στο Λιμενικό Σώμα για παροχή στοιχείων για το ναυάγιο της Πύλου που στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 600 ανθρώπους, απαντήθηκαν με καθυστέρηση. Μεταξύ άλλων, η Αρχή ζήτησε να λάβει το επιχειρησιακό σχέδιο που εκτέλεσε το Λιμενικό, τα διακριτικά των σκαφών του Λιμενικού που συμμετείχαν σε αυτό, και τις ηχητικές και απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες που καταγράφηκαν στο πλαίσιο της επιχείρησης την ημέρα του ναυαγίου. Το Λιμενικό αρνήθηκε να διεξάγη εσωτερική έρευνα, παρά τη πληθώρα των στοιχείων που υπήρχαν αλλά και τα ντοκουμέντα που αποκάλυψε διεθνής δημοσιογραφική έρευνα. Ο Συνήγορος του Πολίτη επεσήμανε το Καλοκαίρι του 2023 ότι και μόνο “το γεγονός του τραγικού θανάτου δεκάδων ανθρώπων και η ύπαρξη εκατοντάδων αγνοουμένων θα αρκούσε για να στηρίξει την ανάγκη πλήρους και άμεσης διερεύνησης της διοικητικής αντιμετώπισης του συγκεκριμένου περιστατικού πλοίου που βρισκόταν σε κίνδυνο”.

Αρνητική ήταν η στάση των ελληνικών αρχών και στην έκθεση της Frontex η οποία επίσης επέρριψε βαρύτατες ευθύνες στο Λιμενικό σώμα για τις ενέργειες του για το ναυάγιο στην Πύλο. Με αυτά τα δεδομένα εκτιμάται ότι η αναφορά του Συνηγόρου του Πολίτη θα είναι καταπέλτης για το Λιμενικό και τις ελληνικές αρχές.

Οι σοβαρότατες καταγγελίες του ΕΣΠ

Καταπέλτης ωστόσο είναι και η Έκθεση του Συμβουλίου για τους πρόσφυγες η οποία διαβιβάζεται και σε όλα τα αρμόδια ευρωπαϊκά όργανα. “Οι ελληνικές Αρχές αδιαφορούν για τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Απομακρύνουν τους πρόσφυγες που ζητούν άσυλο. Καμία από τις καταγγελίες δεν έχει παραπεμφθεί για να δικαστεί σε ελληνική δικαστική αίθουσα. Δεν ασκήθηκε ποινική δίωξη κατά αξιωματικών των σωμάτων ασφαλείας. Επικρατεί γενικευμένο καθεστώς ατιμωρησίας”. Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα που καταδεικνύουν ότι υπάρχουν σταθερά “μοτίβα και χαρακτηριστικά” στις επιχειρήσεις επαναπροώθησης που αντικρούουν το αφήγημα της ελληνικής πλευράς για “έλλειψη αποδείξεων”.

Η ‘Εκθεση παρουσιάζει λεπτομέρειες για την έρευνα και τις πρόσφατες δικαστικές εξελίξεις τριών υποθέσεων επαναπροωθήσεων, οι οποίες εκπροσωπήθηκαν νομικά από το ΕΣΠ ενώπιον του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου, καθώς και επίσημα στατιστικά στοιχεία τόσο για τις ελληνικές εισαγγελικές έρευνες υποθέσεων επαναπροωθήσεων και την πορεία αυτών, όσο και για τον αριθμό των προσφυγών ενώπιον του ΕΔΔΑ κατά της Ελλάδας για υποθέσεις επαναπροωθήσεων. Συνολικά το ΕΣΠ κατέθεσε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου από τον Μάρτιο του 2020 ώς τις 7 Οκτωβρίου 2024, 85 αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων, εκπροσωπώντας 730 Σύρους, 130 Τούρκους, 92 Ιρακινούς, 56 Παλαιστίνιους, 28 Αφγανούς, 3 Αιγύπτιους και έναν Σομαλό. Μεταξύ τους βρίσκονταν πολλά παιδιά. Το ΕΔΔΑ διέταξε την ελληνική κυβέρνηση να μην απομακρύνει τους προσφεύγοντες από τη χώρα, ωστόσο εισακούστηκε μόνο σε 20 υποθέσεις. Σε άλλες 44 υποθέσεις υπάρχουν καταγγελίες για επαναπροώθηση στην Τουρκία και σε άλλες 21 υποθέσεις αγνοείται η τύχη των προσφύγων, καθώς διακόπηκε η επικοινωνία τους με την οργάνωση.

Στις επιχειρήσεις επαναπροωθήσεων στον Έβρο-όπως σημειώνεται- συμμετέχουν πολυάριθμες ελληνικές αρχές. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το ένστολο και ένοπλο προσωπικό (αστυνομία και/ή στρατός) εμφανίζεται να εντοπίζει και να συλλαμβάνει άτυπα τους αιτούντες άσυλο. Άτομα – με ή χωρίς καλυμμένα πρόσωπα – ντυμένα με στρατιωτικές στολές ή πολιτικά/μαύρα ρούχα και φέροντα όπλα, συνήθως συμμετέχουν στα διάφορα βίαια στάδια της επιχείρησης επαναπροώθησης. Επιπλέον, άνδρες που δρουν ως “βοηθοί” των ελληνικών αρχών, οι οποίοι περιγράφονται από τα θύματα ως μετανάστες, εμπλέκονται συχνά στα τελευταία στάδια των επιχειρήσεων επαναπροώθησης, συνήθως με το να οδηγούν τις φουσκωτές βάρκες που μεταφέρουν τους αιτούντες άσυλο στην τουρκική όχθη, ακολουθώντας τις εντολές και υπό την επίβλεψη των ελληνικών αρχών.

Από τη λεπτομερή περιγραφή των περιστατικών επαναπροωθήσεων στην περιοχή των συνόρων του Έβρου που συνέβησαν το 2023 καταγράφεται σωρεία παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αυθαίρετη και παράνομη κράτηση. Οι αιτούντες άσυλο κρατούνται παράνομα – χωρίς καταγραφή, ενημέρωση ή πρόσβαση σε αποτελεσματικό ένδικο μέσο, χωρίς βασικές προμήθειες – σε κλειστούς ή ανοιχτούς χώρους κράτησης μέσα σε αστυνομικά τμήματα, σε άγνωστες τοποθεσίες ή ακόμη και μέσα σε οχήματα χωρίς πρόσβαση σε αέρα, τροφή και νερό.

Ρατσιστική βία. Οι επαναπροωθήσεις περιλαμβάνουν εξευτελισμό, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, σωματική και ψυχική κακοποίηση, καθώς και έμφυλη βία κατά των θυμάτων – από σωματικούς ελέγχους με αφαίρεση ρούχων μέχρι παρεμβατικούς ελέγχους γεννητικών οργάνων και αναγκαστική γυμνότητα. Οι επαναπροωθήσεις περιλαμβάνουν και βία κατά παιδιών. Μετά την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία, τα θύματα εκτίθενται στον κίνδυνο να συλληφθούν από τις τουρκικές αρχές, να κρατηθούν ή/και να φυλακιστούν για παράνομη είσοδο σε στρατιωτική ζώνη ή/και για προηγούμενες καταδίκες τους λόγω πολιτικών πεποιθήσεων (στην περίπτωση των Τούρκων αιτούντων άσυλο), ή ακόμη και να επαναπροωθηθούν πίσω στη χώρα καταγωγής τους.

Μη συμμόρφωση με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τα δυο τελευταία χρόνια το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει εκδώσει περισσότερα από 80 αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων με στόχο την προστασία των νεοεισερχόμενων αιτούντων άσυλο στην περιοχή του Έβρου. Ωστόσο οι δράστες σε push backs συνεχίζουν ανενόχλητοι τη δράση τους με πλήρη αδιαφορία για τις αποφάσεις του Δικαστηρίου.

Αναποτελεσματικές έρευνες για τις επαναπροωθήσεις και τις παραβιάσεις δικαιωμάτων. Παρά τις πολυάριθμες αναφορές για επαναπροωθήσεις χιλιάδων αιτούντων άσυλο, τις καταγεγραμμένες μαρτυρίες των θυμάτων, καθώς και τους μάρτυρες και τα αποδεικτικά βίντεο σε ορισμένες περιπτώσεις, ούτε μία υπόθεση επαναπροωθήσεων δεν έχει εκδικαστεί σε ελληνική δικαστική αίθουσα. Δεν κινήθηκε καμία ποινική δίωξη κατά προσωπικού των σωμάτων ασφαλείας ή άλλων προσώπων, γεγονός που αν αδεινύει ένα συστημικό ζήτημα αναποτελεσματικής ποινικής διερεύνησης των καταγγελθέντων επαναπροωθήσεων και των παραβιάσεων των δικαιωμάτων στην Ελλάδα, το οποίο συμβάλλει σε ένα περιβάλλον πλήρους ατιμωρησίας.

Συστάσεις του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες

Στην ΄Εκθεση αναφέρεται σειρά συστάσεων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και προς την ελληνική κυβέρνηση. Αυτές είναι:

● Να δημιουργήσει ασφαλείς και νόμιμες διαδρομές για τους ανθρώπους που μετακινούνται προς και εντός της Ευρώπης.

● Να εφαρμόσει και να παρακολουθεί ενεργά και να διασφαλίσει την πλήρη, τακτική συμμόρφωση της χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ από τις ελληνικές αρχές για σκοπούς διαχείρισης της μετανάστευσης με τις δεσμεύσεις της ΕΕ για τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

● Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να αναλάβει πειθαρχικά μέτρα και να κινήσει διαδικασίες κατά του ελληνικού κράτους για επαρκώς τεκμηριωμένες, μακροχρόνιες και συστηματικές παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της ΕΕ κατά τη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο.

● Να σταματήσει η Ελλάδα την παράνομη πρακτική των επιχειρήσεων επαναπροώθησης.

● Να διεξαχθούν έρευνες που να είναι άμεσες, γρήγορες, διεξοδικές και ικανές να οδηγήσουν στον εντοπισμό και την τιμωρία όλων των υπευθύνων για καταγγελλόμενες υποθέσεις κακομεταχείρισης στα σύνορα που σχετίζονται με την Ελληνική Αστυνομία και την Ελληνική Ακτοφυλακή.

● Να διασφαλιστεί η πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα των επαναπροωθήσεων και των παραβιάσεων δικαιωμάτων στα εξωτερικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα της ΕΕ.

neostrategy.gr