Ο Ερντογάν «σνομπάρει» τις σχέσεις των λαών της Ελλάδας και της Αιγύπτου

Σνομπάρει και πάλι ο Ερντογάν, όπως έκανε πρόσφατα, όταν πραγματοποιούνταν τα πρώτα ανοίγματα για να γεφυρωθεί το χάσμα που χωρίζει Άγκυρας – Καΐρου, τις σχέσεις των Ελλήνων και των Αιγυπτίων, υποστηρίζοντας πως Τούρκοι και Αιγύπτιοι είναι σαφώς πιο κοντά, και, ως εκ τούτου, η αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών είναι αναπόφευκτες.

Παρόμοιες αναφορές Ερντογάν δεν είναι καινούργιες. Τα ίδια λέγει και για τις «ιστορικές» σχέσεις Τουρκίας – Λιβύης, προκειμένου να επιχειρηματολογήσει υπέρ της στρατιωτικής εμπλοκής στη χώρα, και της εξυπηρέτησης των γεωπολιτικών σχεδίων της Αγκυρας, όπως μεταξύ άλλων με την υπογραφή του ψευδεπίγραφου μνημονίου οριοθέτησης τουρκο-λιβυκής ΑΟΖ και της συμφωνίας «αμυντικής συνεργασίας».

Η διαρκής επίκληση των «ιστορικών» σχέσεων της Τουρκίας τη μια με τη Λιβύη, την άλλη με την Αίγυπτο, κ.ο.κ., εξυπηρετεί και μια ακόμη σκοπιμότητα. Την ανάσυρση από το χρονοντούλαπο της ιστορίας της Οθωμανικής περιόδου, η οποία με τη σειρά της «υπηρετεί» τους νεο-οθωμανικούς στόχους της Αγκυρας. Σε αρκετούς εκ των οποίων, όμως, έχει αποτύχει.

Πρεμούρα

Σε εντελώς πρακτικό επίπεδο, ωστόσο, δείχνει την πρεμούρα που διακατέχει την τουρκική κυβέρνηση να καλύψει το χάσμα που χωρίζει εδώ και χρόνια την ισλαμιστική κυβέρνηση του ΑΚΡ με την Αίγυπτο.

Οι σχέσεις των δύο χωρών, οι οποίες ανέκαθεν κινούνταν από κανονικά έως αρκετά καλά επίπεδα, διερρήχθησαν τα τελευταία χρόνια, όταν ανατράπηκε με αιματηρό τρόπο ο ισλαμιστής πρόεδρος της Αιγύπτου, Μωχάμετ Μόρσι. Εκτοτε, ο Τούρκος και ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Αλ Σίσι, μετετράπησαν σε … ορκισμένους εχθρούς.

Ωστόσο, η όποια ενδεχόμενη καλυτέρευση των σχέσεων της Αγκυρας με το Κάϊρο περνάει μέσα από την ικανοποίηση του αιγυπτιακού «αιτήματος» -στην πραγματικότητα απαίτηση- να διωχθούν οι Αιγύπτιοι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, οι οποίοι έχουν βρει καταφύγιο στην Τουρκία, και, βέβαια, οι εγκέφαλοί τους να παραδοθούν «πακέτο» στο Κάϊρο.

Ενα ακόμη αιγυπτιακό «αίτημα» είναι να πάψει η Τουρκία τις στρατιωτικές επεμβάσεις της σε αραβικές χώρες. Ιδιαίτερα στη Λιβύη.

Εφόσον ικανοποιηθεί το πρώτο «αίτημα», τότε, όπως εκτιμάται, πράγματι είναι πολύ πιθανόν να ανοίξει ο δρόμος για την σταδιακή εξομάλυνση των σχέσεων Τουρκίας – Αιγύπτου.

Η αποκατάσταση των σχέσεων των δύο χωρών φαίνεται πως είναι καθοριστικής σημασίας τόσο για την Αγκυρα όσο και για το Κάϊρο. Πρωτίστως, όμως, η Τουρκία φαίνεται πως «καίγεται» γι’ αυτό.

Πόσο μάλλον, αφού εάν επιτευχθεί κάτι τέτοιο, θα έχει καταφέρει να ισχυροποιήσει τη θέση της και να μπει «σφήνα» στην Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ, καθώς και στην ευρύτερη «συμμαχία» που προωθείται εδώ και χρόνια με τη συμμετοχή χωρών, όπως η Αίγυπτος, τα Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, κ.ο.κ.

Επιπλέον, η Αίγυπτος δεν είναι μια τυχαία χώρα στη Μέση Ανατολή. Θεωρείται ιστορικά ένας από τους «φάρους» του αραβικού κόσμου, με καθοριστικό ρόλο γέφυρας τόσο προς τη Βόρεια Αφρική, τον Κόλπο και την υπόλοιπη Μ.Ανατολή, όσο και προς τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Αλλωστε, είναι εμφανής αυτή την τεταμένη περίοδο για το Παλαιστινιακό ο ρόλος της να λειτουργεί ως βασικός διαπραγματευτής μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Ως γνωστόν, παρεμβατικό ρόλο στο Παλαιστινιακό επιδιώκει να παίξει και η Αγκυρα, αλλά προς έως τώρα αναγκάστηκε να περιοριστεί στο επίπεδο της διαμαρτυρίας και της καταγγελίας του Ισραήλ.

Ελληνες – Αιγύπτιοι

Σε συνέντευξη που έδωσε ο Ερντογάν στους τουρκικούς τηλεοπτικούς σταθμούς, TRT 1 και TRT Haber, είπε λοιπόν ότι «για εμάς, η Αίγυπτος δεν είναι μία χθεσινή χώρα ούτε και ο λαός της Αιγύπτου». Επομένως, πρόσθεσε, «είμαστε αποφασισμένοι να ξεκινήσουμε ξανά και αυτή τη διαδικασία (σ.σ. της αναθέρμανσης των σχέσεων)».

Ηδη, είπε, «οι διαπραγματεύσεις που ξεκίνησαν, αρχικά, μεταξύ των υπηρεσιών πληροφοριών μας και ακολούθως ανάμεσα στα υπουργεία Εξωτερικών, συνεχίζονται. Έχουμε σοβαρές ευκαιρίες συνεργασίας με την Αίγυπτο σε μια μεγάλη περιοχή από την Ανατολική Μεσόγειο έως τη Λιβύη».

Και, βέβαια, δείχνοντας την ενόχλησή του από τις -σε καλό επίπεδο- ελληνο-αιγυπτιακές σχέσεις, είπε: «Δεν είναι δυνατόν να βάζουμε στην ίδια ζυγαριά τις σχέσεις Ελλάδας -Τουρκίας, Ελλάδας – Αιγύπτου και Τουρκίας – Αιγύπτου. Η σχέση μας με τον αιγυπτιακό λαό δεν μοιάζει με τη σχέση του ελληνικού λαού και του αιγυπτιακού λαού. Εάν κάνετε μια δημοσκόπηση στην Αίγυπτο είναι προφανής η απάντηση που θα λάβετε. Εάν κάνετε το ίδιο στην Ελλάδα είναι προφανής η απάντηση που θα λάβετε. Αυτό ο Έλληνας το εκλαμβάνει διαφορετικά. Και εμείς διαφορετικά. Δεν έχω καμία ανησυχία γι’ αυτό. Διότι γνωρίζω πολύ καλά τον αιγυπτιακό λαό. Τους γνωρίζω πολύ καλά, τους αγαπώ. Η πολιτιστική πτυχή των συνδέσεων μας είναι πολύ ισχυρή, έχει μεγάλη βαρύτητα».

Βέβαια, ο Τούρκος πρόεδρος παριστάνει ότι αγνοεί τη μακρά ιστορία των Ελλήνων Αλεξανδρινών, όπως επίσης και το γεγονός ότι οι Αιγύπτιοι διαθέτουν μια από τις μακροβιότερες αραβικές Διασπορές στην Ελλάδα.

Επιπλέον, προσποιείται ότι έχει ξεχάσει πως οι Αραβες, παρά τις νεο-οθωμανικές «ερωτροπίες» εκ μέρους της Αγκυρα τα τελευταία χρόνια, εξακολουθούν να βλέπουν με άκρα επιφυλακτικότητα, αν όχι αρνητικά, την Τουρκία. Εξάλλου, προ ενός αιώνος, όταν διαλύθηκε η Οθωμανική αυτοκρατορία, και άρχισαν να σχηματίζονται τα αραβικά κράτη, αιγυπτιακά στρατεύματα ήταν που πολέμησαν στο πλάϊ των υπολοίπων Αράβων κατά των Οθωμανικών στρατευμάτων.

Η πολιτική των κανονιοφόρων

Σύμφωνα με τον Galip Dalay, συνεργάτη του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής της βρετανικής δεξαμενής σκέψης, Chatham House, τα ανοίγματα της Τουρκίας προς την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία είναι ενδεικτικά της ευρύτερης επιδίωξής της να αναδειχτεί σε σημαντικό παίκτη διεθνώς και στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο ίδιος, όμως, επισημαίνει πως «η στρατιωτικοποίηση της περιφερειακής πολιτικής της Τουρκίας –ιδιαίτερα εμφανής στην περίοδο 2016-20, και σχετικά χωρίς ρίσκο, χάρη στην προεδρία Τράμπ- έχει πλέον φτάσει στο τέλος της. Τρεις νέοι παράγοντες διαμορφώνουν την νέα τουρκική προσέγγιση: 1.Η νέα αμερικανική κυβέρνηση. 2.Μια πιθανή συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν και η επίδρασή της στα περιφερειακά στρατόπεδα της Μέσης Ανατολής. 3.Μια αντιτουρκική γεωπολιτική επανασύνταξη στην Ανατολική Μεσόγειο».

Συνάντηση στη μέση

Ειδικότερα για τα ανοίγματα της Τουρκίας προς την Αίγυπτο, ο αναλυτής παρατηρεί:

-«Η Τουρκία επαναπροσδιορίζει την πολιτική της στη Μέση Ανατολή, χρησιμοποιώντας πιο συμφιλιωτική γλώσσα και κάνοντας βήματα για την αποκατάσταση των σχέσεών της με την Αίγυπτο».

-«Η Τουρκία προσπαθεί να προσεγγίσει την Αίγυπτο στη -μετά την Αραβική Άνοιξη- περίοδο, κατά την οποία η σημασία του πολιτικού Ισλάμ –και ιδίως της Μουσουλμανικής Αδελφότητας- μειώνεται στην περιφερειακή πολιτική».

-«Τουρκία και Αίγυπτος δεν αναμένεται να επιτύχουν πλήρη αποκατάσταση των σχέσεών τους, αλλά να επιτύχουν έναν συμβιβασμό, συναντώντας -στην καλύτερη περίπτωση- η μία την άλλη κάπου στη μέση».

Οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών

Ακόμα,ο αναλυτής υπογραμμίζει:

-Για την Άγκυρα, «μια συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Αίγυπτο στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς θα εμπόδιζε τη δημιουργία μιας «περιφερειακής τάξης» στον τομέα της ενέργειας και της ασφάλειας στην Α.Μεσόγειο χωρίς την ίδια».

-«Η Αίγυπτος δεν είναι πιθανό να υπογράψει σύντομα συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών με την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ωστόσο, θα λαμβάνει υπόψη της τις αξιώσεις της Τουρκίας ως προς τα θαλάσσια σύνορα και τις παραμέτρους του τουρκολιβυκού συμφώνου, όταν θα υπογράφει συμφωνίες με τρίτες χώρες ή με εταιρείες του ενεργειακού τομέα διεθνώς».

Κάτι που εφόσον αποδειχθεί αληθές, σημαίνει ότι η Αίγυπτος θα «σεβαστεί» το ψευδεπίγραφο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών (!).

-Η Τουρκία «θα υιοθετήσει πιθανότατα μια πιο θετική στάση έναντι της Αιγύπτου στη Λιβύη και η Άγκυρα θα φανεί πιο θετική στα αιγυπτιακά αιτήματα για αποχώρηση των φιλότουρκων Σύρων μαχητών από τη χώρα. Ομως, η απόσυρση αυτή θα γίνει υπό τον όρο της αποχώρησης και άλλων ξένων μαχητών από τη Λιβύη. Στο μεταξύ, η Άγκυρα εξακολουθεί να αντιστέκεται στο αίτημα για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων».

-«Για να κατευνάσει την Αίγυπτο, η Τουρκία πιέζει τα ΜΜΕ της αιγυπτιακής αντιπολίτευσης, που έχουν ως έδρα την Κωνσταντινούπολη, να μειώσουν την κριτική τους στο καθεστώς Σίσι, αλλά δεν αναμένεται να ζητήσει από στελέχη της αιγυπτιακής αντιπολίτευσης να αποχωρήσουν από την Τουρκία».

-«Είναι πιθανό να υπάρξουν περισσότερες συναντήσεις Αιγύπτου – Τουρκίας σε επίπεδο υπουργών, αλλά μια συνάντηση προέδρων δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα».

Με Σαουδική Αραβία

-«Η τουρκική επιθυμία για αποκατάσταση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία είναι ισχυρή, γεγονός που φαίνεται από την επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, στο Ριάντ.

Στο θέμα της Υεμένης η Τουρκία αναμένεται να υιοθετήσει μια στάση πιο κοντά σε εκείνη της Σαουδικής Αραβίας και να συνεχίσει να επιδιώκει την προσέγγιση».