Ο… μάστερ σεφ της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για τον εξωραϊσμό της ακρίβειας

Η ΕΛ.ΣΤΑΤ. στην Ελλάδα είναι μια πονεμένη ιστορία από το πρώτο Μνημόνιο του 2010. Δυστυχώς, όμως, οι αριθμοί που δίνει ακόμα και σήμερα στη δημοσιότητα η Εθνική Στατιστική Αρχή εξακολουθούν να προκαλούν την κοινή λογική.

• Από τον Βασίλη Γαλούπη

Χθες δημοσιοποιήθηκε η εκτίμηση της Αρχής για τον ετήσιο πληθωρισμό, που υπολογίζεται στο 12% σε σχέση με τον περασμένο Σεπτέμβριο. Οποιος, όμως, έχει επαφή με την κανονική ζωή της καθημερινότητας και ρίξει μια ματιά στα ποιοτικά στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. θα διαπιστώσει ότι η προσέγγισή της είναι εκτός πραγματικότητας. Και δεν είναι η πρώτη φορά που προκαλεί την κοινή λογική η, τυπικά, ανεξάρτητη Αρχή.

Πρόεδρος της ΕΛ.ΣΤΑΤ. είναι ο Αθανάσιος Θανόπουλος. Τον είχε προτείνει τον Φεβρουάριο του 2016 ο τότε υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος. Το 2021 ανανεώθηκε η θητεία του για ακόμα μία πενταετία. Ομως το κακό για την ΕΛ.ΣΤΑΤ. του Θανόπουλου έχει τριτώσει πλέον. Επί θητείας του νυν προέδρου η Στατιστική Αρχή της χώρας απέτυχε πέρυσι, για πρώτη φορά στα χρονικά, να ολοκληρώσει σωστά και έγκαιρα τη διαδικασία της απογραφής. Τα αποτελέσματα που εκδόθηκαν με μεγάλη καθυστέρηση το περασμένο καλοκαίρι είχαν ήδη γνωρίσει από πριν μεγάλη αμφισβήτηση, τόσο από τα ΜΜΕ όσο και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Το μπάχαλο της απογραφής περιελάμβανε εκατοντάδες χιλιάδες ανενημέρωτους πολίτες, ανθρώπους μεγάλης ηλικίας που… κλήθηκαν να μάθουν στα γεράματα χρήση υπολογιστή για να εφαρμόσουν την αποτυχημένη πατέντα της αυτοαπογραφής, χιλιάδες απογραφείς που έκαναν μήνες να πάρουν τα χρήματά τους, με καταγγελίες ότι τελικά ήταν μικρότερη η αμοιβή τους.

Μια παταγώδης αποτυχία, που τη χρεώνεται ο επικεφαλής της Αρχής, ο οποίος επί μήνες επιχειρούσε να πείσει για μια άρτια απογραφή. Τα αμφιλεγόμενης αξιοπιστίας αποτελέσματα βασίστηκαν περισσότερο πάνω σε μεθοδολογίες πληθυσμιακής εκτίμησης, παρά στον αριθμό μαζικών και πραγματικών απογραφών του συνόλου των κατοίκων της χώρας. Οι δικαιολογίες της ΕΛ.ΣΤΑΤ. περί πανδημίας ακούστηκαν πρόχειρες και «ελαφριές» για την αποστολή μιας τέτοιας Αρχής. Πρακτικά, ουδείς γνωρίζει τον πραγματικό πληθυσμό της χώρας.

«Μαγείρεμα» και με τα ποσοστά ανεργίας

Η δεύτερη φορά που η ΕΛ.ΣΤΑΤ. κατηγορήθηκε για «μαγείρεμα» στοιχείων, ευνοϊκών για το αφήγημα της κυβέρνησης, και στην προκειμένη για το Υπουργείο Εργασίας του Χατζηδάκη, ήταν με τα ποσοστά ανεργίας. Ξαφνικά τον περασμένο Απρίλιο το πανελλήνιο πληροφορήθηκε ότι οι άνεργοι της χώρας μειώθηκαν ως εκ θαύματος μέσα σε μια νύχτα κατά 500.000!

Η ΕΛ.ΣΤΑΤ., με τις δικές της μεθοδολογίες, έκανε αόρατους σχεδόν μισό εκατομμύριο ανθρώπους χωρίς δουλειά. Υπολόγιζε τους ανέργους για τους πρώτους μήνες του 2022 σε 582.000, όταν για τον ΟΑΕΔ ήταν σταθερά πάνω από 1.100.000. Μια έρευνα στην «Εργάνη» αποκάλυπτε εύκολα ότι ο ΟΑΕΔ και όχι η ΕΛ.ΣΤΑΤ. ήταν πιο κοντά στην πραγματικότητα, αφού μόνο το πρώτο τετράμηνο του 2022 είχαν γίνει 641.000 απολύσεις, υπερδιπλάσιες από αυτές του 2021. Πρακτικά, και μόνο με τις απολύσεις του διαστήματος αναφοράς, ήταν αδύνατον οι άνεργοι να είναι όσοι εκτιμούσε η ΕΛ.ΣΤΑΤ.

Στη μνήμη άρχισαν να επιστρέφουν παλαιότερες αναφορές για τα περίφημα «greek statistics», με την αντιπολίτευση να ασκεί σκληρή κριτική κάνοντας λόγο για «χαλασμένα ραντάρ της ΕΛ.ΣΤΑΤ.» και για «πολιτική δειγματοληψία – δημοσκόπηση από τη Στατιστική Αρχή». Η ΕΛ.ΣΤΑΤ. του Θανόπουλου δεν απάντησε πειστικά. Είπε ότι μετρά τον αριθμό των ανέργων και το ποσοστό της ανεργίας με βάση εκτιμήσεις που προκύπτουν από τις δειγματοληπτικές έρευνες εργατικού δυναμικού…

Ειδικά, όμως, με τον εκτιμώμενο πληθωρισμό η ΕΛ.ΣΤΑΤ. δείχνει να βρίσκεται εκτός τόπου και χρόνου περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Κάτι που μπορεί καθένας να διαπιστώσει συγκρίνοντας τις αποδείξεις του για το πόσα πλήρωνε π.χ. στο σούπερ μάρκετ τον περασμένο Σεπτέμβριο και πόσα τον φετινό.

Σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ. και όσα ανακοίνωσε χθες, το ψωμί από τον περασμένο Σεπτέμβριο μέχρι τώρα έχει ακριβύνει μόνο… 18,4%, τα γαλακτοκομικά μόλις 23,3%, τα λάδια… 17%, η ζάχαρη 6%, ο καφές 14,3%, τα κρέατα 17,3%, ενώ στα νωπά φρούτα οι τιμές έχουν πέσει κιόλας (!) κατά 4,4%. Επίσης, τα ενοίκια κατοικιών (που έχουν εκτιναχθεί στο μεταξύ) έχουν αυξηθεί μόνο 1,1% και ο ηλεκτρισμός 30,5%, όταν τα νοικοκυριά έχουν γονατίσει επί έναν χρόνο από τους υπέρογκους -όσο κι απλήρωτους- λογαριασμούς.

Ο,τι κι αν θέλει να παρουσιάσει η ΕΛ.ΣΤΑΤ., το ψυγείο καθενός είναι αδιάψευστος μάρτυρας. Οι μηδαμινές -σε σχέση με τις πραγματικές- αυξήσεις για τις οποίες θέλει να μας πείσει η Στατιστική Αρχή είναι αντιστρόφως ανάλογες με την αγοραστική αδυναμία του κόσμου. Αν οι καταναλωτές έβλεπαν τόσο ήπιες σχετικά ανατιμήσεις στα προϊόντα, τότε η έξοδος από τα σούπερ μάρκετ θα συνοδεύονταν από μια απλή γκρίνια, όχι από αγανάκτηση και απελπισία.

Ο μέσος πολίτης αισθάνεται ότι τον κοροϊδεύουν μπροστά στα μάτια του. Και το βασικό ερώτημα είναι αν η ΕΛ.ΣΤΑΤ. «δείχνει» με τα στοιχεία της τον πραγματικό πληθωρισμό ή αν τελικά τον εξωραΐζει επειδή «πρέπει» η Ελλάδα να φαίνεται ότι παραμένει λίγο -κι όχι πολύ- πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αδιαφορώντας για το γεγονός ότι έτσι η ήδη κλονισμένη αξιοπιστία της Αρχής πλήττεται ακόμα μια φορά.

Αθανάσιος Θανόπουλος, Πρόεδρος της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής

Γεννήθηκε το 1970 στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Οικονομικών Επιστημών από το Καποδιστριακό και κάτοχος διδακτορικού στα Οικονομικά από το Πίτσμπουργκ των ΗΠΑ. Εχει διδάξει Οικονομικά, Οικονομετρία και Στατιστική σε Ελλάδα, ΗΠΑ και Γαλλία. Από το 2016 είναι πρόεδρος της ΕΛ.ΣΤΑΤ.