Ο πόλεμος των κυρώσεων και οι φόβοι για ενεργειακά αντίποινα

Στην «προαναγγελθείσα» εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Δύση επέλεξε τον δρόμο των κυρώσεων, ποντάροντας στην αποτελεσματικότητα του οικονομικού πολέμου. Ορατός ο κίνδυνος ενεργειακής «ασφυξίας» της Ευρώπης

Η «θεαματικότερη», έως τώρα, στρατιωτική κίνηση Πούτιν- μετά την Τσετσενία, Γεωργία, Κριμαία και Συρία- δεν άφησε περιθώρια στρατιωτικής απάντησης στη Δύση, ενώ ούτε τα διαδοχικά μέτρα κυρώσεων φαίνεται να έχουν επηρεάσει την επέλαση στο εσωτερικό της Ουκρανίας.

Το όπλο της ρωσικής οικονομίας

Το γεγονός ότι η Ρωσία είναι ένας μεγάλος ενεργειακός παίκτης -τρίτη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο και προμηθευτής φθηνού αερίου για τη γειτονική της Ευρώπη- έχει οριοθετήσει, προς το παρόν, τον οικονομικό πόλεμο της Δύσης στον τομέα των «θολών» χρηματοπιστωτικών κυρώσεων, αποφεύγοντας την παγίδα του ενεργειακού πολέμου.

Σύμφωνα με ανάλυση των Financial Times, δεν είναι τυχαίο που στο πακέτο των κυρώσεων το οποίο ανακοίνωσε ο Αμερικανός πρόεδρος δεν πλήττεται ο ενεργειακός τομέας, καθώς ένας πόλεμος σε αυτό το πεδίο θα προκαλούσε τον «όλεθρο στις δυτικές οικονομίες».

«Ήμασταν αρκετά προσεκτικοί προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι ο αντίκτυπος των κυρώσεών μας στοχεύει τη ρωσική οικονομία και όχι τη δική μας», δήλωσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος. «Κανένα από τα μέτρα δε στοχεύει στη διατάραξη της ροής ενέργειας στις παγκόσμιες αγορές», πρόσθεσε.

Ενεργειακά αντίποινα

Το πιθανό σενάριο να χρησιμοποιήσει η Μόσχα τις προμήθειες πετρελαίου ως αντίποινα για τις οικονομικές κυρώσεις, τρομοκράτησε προφανώς τη Δύση.

Άλλωστε, ο περιορισμός της ροής πετρελαίου, για την παγκόσμια αγορά αντιστοιχεί με τη χρήση πυρηνικών όπλων σ’ έναν κανονικό πόλεμο, υποστηρίζουν διεθνείς αναλυτές.

Και μόνον η τρέχουσα άνοδος στην τιμή του φυσικού αερίου και η αύξηση του πετρελαίου πάνω από τα 100 ευρώ το βαρέλι, μας δίνουν μια πρώτη γεύση για το τι θα μπορούσε να συμβεί, αν τα πράγματα κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση.

Βέβαια, η διακοπή τη ροής πετρελαίου εκτιμάται ότι δεν είναι μια εύκολη υπόθεση για τον Πούτιν, διότι το πετρέλαιο εξάγεται από ένα ευρύτερο σύνολο εταιρειών, πολλές από τις οποίες είναι ιδιωτικές. Ωστόσο, δε συμβαίνει το ίδιο με το φυσικό αέριο που η εξαγωγή του πραγματοποιείται από την κρατική Gazprom.

Η Ευρώπη σε ρόλο «βαστάζου»

Κι εδώ είναι προφανές ότι η Ρωσία θα μπορούσε να προκαλέσει στοχευμένη οικονομική ζημιά στην Ευρώπη, η οποία, σημειώνεται ότι σε όλη τη διαδρομή της κρίσης έχει διαδραματίσει το ρόλο του «βαστάζου» στις επιλογές της Ουάσιγκτον.

Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται περισσότερο για την απρόσκοπτη ροή πετρελαίου στην αγορά- γι΄ αυτό άλλωστε και το πρόσφατο πακέτο εξαιρούσε πλήγματα στον ενεργειακό τομέα- ενώ η Ευρώπη κινδυνεύει να «ξεμείνει» από φυσικό αέριο, καθώς το 40% των εισαγωγών της προέρχεται από τη Ρωσία.

«Στις κυρώσεις έχουμε ειδική πρόβλεψη ώστε να συνεχιστούν οι ενεργειακές πληρωμές», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, ενώ οι Βρετανοί «πρωτοπόρησαν» πάλι, ζητώντας να μπει φραγμός στο χρηματοπιστωτικό σύστημα SWIFT, που επιτρέπει στους Ρώσους να μεταφέρουν χρήματα σε όλο τον κόσμο για να λαμβάνουν πληρωμές για το αέριό τους.

Αλαλούμ προτάσεων

Μια τέτοια πρόταση εξαγρίωσε, όπως αναμενόταν άλλωστε, τους Γερμανούς βιομηχάνους οι οποίοι «τρέμουν» μπροστά στον κίνδυνο να κλείσει η στρόφιγγα του φυσικού αερίου από το ενδεχόμενο ενός ενεργειακού πολέμου.

Αλλά και η στάση του Γάλλου υπουργού Οικονομικών Μπρουνό Λεμέρ, ο οποίος ζήτησε να παραμείνει ανοικτό το ενδεχόμενο να μπει φραγμός στο SWIFT, ως «έσχατη λύση», αποτυπώνει σε μεγάλο βαθμό το έλλειμμα των Ευρωπαίων ηγετών μπροστά στις μεγάλες οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις των ημερών και την αδιαφορία τους για τις συνέπειες στην καθημερινότητα και την τσέπη των πολιτών τους.

Σε περίπτωση που η Ευρώπη εξαναγκαστεί να προμηθευτεί το κατά πολύ ακριβότερο υγροποιημένο αέριο των αμερικανικών εταιρειών, τότε το ενεργειακό κόστος θα τίναζε στον αέρα τους προϋπολογισμούς κρατών μελών της Ένωσης, επιφέροντας ταυτόχρονα τεράστια ενεργειακή φτώχεια στους λαούς της Ευρώπης. Πολύ περισσότερο στις φτωχότερες περιοχές της ηπείρου. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν πιέσεις προς αυτή την κατεύθυνση από την πλευρά της Ουάσιγκτον.

Ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά

Σύμφωνα με την ανάλυση των Finacial Times «το φυσικό αέριο είναι όπλο που η Ρωσία μπορεί να χρησιμοποιήσει πολύ πιο εύκολα, καθώς οι αγορές φυσικού αερίου είναι πολύ πιο εστιασμένες τοπικά, και η Μόσχα θα μπορούσε να ασκήσει άμεση πίεση στην ήπειρο κλείνοντας τις κάνουλες, με περιορισμένη διάχυση στις παγκόσμιες αγορές».

Πέρα όμως από τα σενάρια ενεργειακού πολέμου η Ευρώπη ήδη βιώνει κύμα ανατιμήσεων στην ενέργεια, ενώ αναμένονται ανατιμήσεις σε εμπορευματικά αγαθά πρώτης ανάγκης. Ουκρανία και Ρωσία αντιπροσωπεύουν το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών σίτου, το 20% των παγκόσμιων προμηθειών καλαμποκιού και το 80% των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιελαίου. Ταυτόχρονα, η άνοδος των τιμών πετρελαίου προκαλεί σοβαρές ανησυχίες σε σχέση με τα προβλήματα που θα επιφέρει συνολικά στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Άνοιγμα σε ασιατικές αγορές

Να σημειωθεί, ότι λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των νέων κυρώσεων από τον Μπαίντεν, εναντίον όλων των μεγάλων ρωσικών τραπεζών, η πρόεδρος της Άνω Βουλής, Βαλεντίνα Ματβιένκο, δήλωσε ότι «η Μόσχα έχει ετοιμάσει ένα πακέτο αντιποίνων, και γνωρίζει τις αδυναμίες της δύσης».

Ενώ το υπουργείο Οικονομίας της Ρωσίας ανακοίνωσε ότι ανοίγει εμπορικές και οικονομικές σχέσεις με τις ασιατικές χώρες σημειώνοντας ότι «ήμασταν έτοιμοι για πιθανές νέες κυρώσεις εδώ και πολύ καιρό».

Τους ισχυρισμούς της Μόσχας περί μακροχρόνιας προετοιμασίας και απεξάρτησης από τις διεθνείς χρηματαγορές ενισχύουν πάντως και τα οικονομικά στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία η Ρωσία έχει μειώσει σταδιακά το δημόσιο χρέος σε 20% του ΑΕΠ, ενώ έχει συγκεντρώσει συναλλαγματικά αποθέματα 600. δις ευρώ.

Επίσης, ο στρατηγικός αναλυτής της Credit Suisse Group, Ζόλταν Πόζλαρ, υποστηρίζει ότι η Ρωσία εξακολουθεί να έχει περίπου 300 δισ. δολάρια σε ξένο νόμισμα στο εξωτερικό και πως μπορεί να διαταράξει τις χρηματαγορές, εάν αυτά παγώσουν από κυρώσεις ή μετακινηθούν ξαφνικά για να αποφύγει τις κυρώσεις.

Σύμφωνα με το Bloomberg, o αναλυτής υπολογίζει ότι περίπου 200 δισ. δολάρια διατηρούνται σε swaps συναλλάγματος και άλλα 100 δισ. δολάρια σε καταθέσεις σε ξένες τράπεζες.

Οι αδύναμοι πληρώνουν τη νύφη

Στο μεταξύ, η Ρωσία, εν μέσω πολεμικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να γεμίζει τα ταμεία της μοσχοπουλώντας το πετρέλαιο που έχει φτάσει τα 100 ευρώ στις διεθνείς αγορές, ενώ αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο.

Οι κυρώσεις που έχουν ανακοινωθεί εκτιμάται ότι έχουν πλήξει περισσότερο τους Ρώσους ολιγάρχες παρά τον Πούτιν, ο οποίος πάντως τους είχε καλέσει στο παρελθόν να επιστρέψουν μαζί με τα κεφάλαιά τους στη Ρωσία.

Όσο, όμως, ο πόλεμος και οι οικονομικές κυρώσεις θα συνεχίζονται, αυτοί που θα πληρώσουν τη νύφη τελικά, θα είναι τα πιο αδύναμα κράτη, τα οποία θα υποστούν και τις μεγαλύτερες συνέπειες, λόγω των ανατιμήσεων σε καύσιμα και εν συνεχεία σε βασικά καταναλωτικά αγαθά.

antinews.gr