Ονειρο απατηλό να γίνει η Ελλάδα κόμβος υγροποιημένου αερίου;

Σοβαρά εμπόδια ορθώνονται στα μεγάλα σχέδια για μετατροπή της Ελλάδας σε κόμβο υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), τα οποία διαμορφώθηκαν με την «προτροπή» του πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στη χώρα μας, και νυν υφυπουργού Εξωτερικών για τα ενεργειακά, Τζέφρι Πάιατ. Στο μεταξύ, έχουν αυξηθεί κάθετα οι εισαγωγές του ρωσικού αερίου. Στο παιχνίδι του αερίου στα Βαλκάνια μπαίνει και η νέα εθνικιστική κυβέρνηση της Βόρειας Μακεδονίας.

Εσχάτως, πληθαίνουν τα δημοσιεύματα στον ελληνικό οικονομικό Τύπο (τα μεγάλα ΜΜΕ δεν έχουν δώσει ιδιαίτερη σημασία) για σοβαρές εξελίξεις στα «ενεργειακά όνειρα» της Ελλάδας να καταστεί κόμβος υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Αν και ακόμα είναι νωρίς να λέγεται ότι τα σχέδια ναυαγούν, κοινή διαπίστωση είναι ότι ορθώνονται σημαντικά εμπόδια στην υλοποίησή τους.

Μάλιστα, όπως επισήμανε σε δημοσίευμά του ο ιστότοπος, euro2day.gr, με τίτλο «Φυσικό αέριο: Μηδενικό το ενδιαφέρον για τον Κάθετο Διάδρομο», το πρώτο θύμα του ρωσικού ενεργειακού comeback στη ΝΑ Ευρώπη είναι ο Κάθετος Διάδρομος. Κάτι που αφορά άμεσα την Ελλάδα, αφού, βάσει των σχεδιασμών, από τη χώρα μας θα ξεκινούσε η διοχέτευση LNG, με ένα από τα σημεία την Αλεξανδρούπολη, και η διακλάδωση των αγωγών. Και, βέβαια, εφόσον συνεχιστεί αυτή η πορεία του ρωσικού αερίου, κέρδη αποκομίζουν η Τουρκία και η Σερβία.

Σε ανάλυση που είχε δημοσιεύσει το neostrategy.gr, φαίνεται σαφώς ότι το γεωπολιτικό – οικονομικό σχέδιο των καθέτων διαδρόμων, κυρίως αμερικανικής εμπνεύσεως, στους οποίους έχει ενταχθεί η ΕΕ, δεν εξυπηρετεί μόνο ενεργειακούς σκοπούς. Πρόκειται για ένα μεγάλο και πολυδάπανο σχέδιο, εμπορικών δρόμων, οδικών κόμβων, ενεργειακών οδών, ηλεκτρονικής διασυνδεσιμότητας, μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, σιδηροδρόμων, κ.ο.κ., από και προς τον Βορρά (Βαλτική) στον Νότο (Αιγαίο, Μεσόγειος, Ιόνιο, Αδριατική) και Νοτιοανατολικά (Μαύρη Θάλασσα), με τις όποιες επιπλέον γεωπολιτικές και οικονομικές προοπτικές θα προστεθούν. Τα σχέδια αυτά εντάσσονται στην ονομαζόμενη «πρωτοβουλία των τριών θαλασσών».

Σα παραπάνω, πρέπει να προστεθούν και οι στρατιωτικοί σχεδιασμοί, δεδομένου ότι ήδη από τους ονομαζόμενους «κάθετους διαδρόμους», αρχής γενομένης της Αλεξανδρούπολης, μετακινούνται στρατιωτικές μονάδες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ προς βαλκανικές χώρες και άλλες τις Κεντρικής, Ανατολικής Ευρώπης, ενώ ταυτόχρονα προωθείται συστηματικά οπλισμός, εκτός των άλλων, προς την Ουκρανία.

Πλήγμα στους «κάθετους δρόμους»

Αναλυτικότερα όπως αναφέρει το euro2day.gr, το ρωσικό φυσικό αέριο συνεχίζει να πλημμυρίζει τη ΝΑ Ευρώπη, στην Ελλάδα καλύπτει το 60% των αναγκών, ενώ στην Αυστρία υπερβαίνει το 90% και ο πρώτος μεγάλος χαμένος αυτής της τάσης είναι ο πολυδιαφημισμένος Κάθετος Διάδρομος.

Το πρώτο θύμα του ρωσικού ενεργειακού comeback είναι το σύνθετο σύστημα αγωγών και υποδομών, άνω των 1.000 χλμ., γνωστό ως «Vertical Corridor», που προωθεί η ΕΕ και στηρίζουν οι ΗΠΑ, για την απεξάρτηση από τη Μόσχα, με μεταφορά αερίου από Ελλάδα, μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας έως και την Ουκρανία.

Στο δεσμευτικό market test που ολοκληρώθηκε (12 Ιουλίου 2024) για το «κλείσιμο» χωρητικότητας από χρήστες για τα επόμενα 15 χρόνια στη συγκεκριμένη υποδομή, το ενδιαφέρον για τον Vertical Corridor ήταν σχεδόν μηδενικό. Αν δει κανείς τα capacity bookings των ενεργειακών παικτών για τα σημεία διασύνδεσης των συστημάτων όλων των εμπλεκόμενων χωρών, η εικόνα είναι απογοητευτική. Από τη Βουλγαρία προς τη Ρουμανία υπήρξε μόνο μία προσφορά. Από τη Ρουμανία προς την Ουγγαρία, οι απαιτούμενες μεγάλες επενδύσεις στο δίκτυο φρέναραν τους χρήστες, ενώ από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία, το ενδιαφέρον ήταν επίσης ανύπαρκτο, όπως μεταφέρουν αρμόδιες πηγές.

Αντίστοιχες διαπιστώσεις κάνει και ο ιστότοπος, capital.gr, ο οποίος κάνει λόγο για νέο τοπίο στην αγορά του φυσικού αερίου, όχι μόνο την εγχώρια αλλά και την περιφερειακή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, καθώς οι φθηνές εξαγωγές της Ρωσίας έχουν κυριαρχήσει προσγειώνοντας τις ροές του LNG.

Ενδεικτικά είναι τα τελευταία επίσημα στοιχεία του ΔΕΣΦΑ, όπως τα επεξεργάστηκε το GreenTank, σύμφωνα με τα οποία το πρώτο εξάμηνο του 2024 οι εισαγωγές ρωσικού αερίου εξαπλασιάστηκαν συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του 2023. Την ίδια στιγμή οι εισαγωγές LNG από την Αγία Τριάδα υποδιπλασιάστηκαν. (…) Παρατηρείται, λοιπόν, πως οι εισαγωγές ρωσικού αερίου όχι απλά αυξήθηκαν, αλλά ξεπέρασαν και τα επίπεδα προ ενεργειακής κρίσης. Σημαντικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η αύξηση των εισαγωγών ρωσικού LNG μέχρι και τον Φεβρουάριο 2024, ενώ από τον Μάρτιο και μετά οι εισαγωγές ρωσικού LNG εμφανίζονται μηδενικές.

Η Ελλάδα εγκαταλείπει το όνειρό της;

Οι εξελίξεις στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια έπεσαν και στα … ρωσικά ραντάρ. Σε κείμενό του, με τίτλο «η Ελλάδα εγκαταλείπει το όνειρό της να γίνει κόμβος LNG», ο Βιατσεσλάβ Μίσενκο, αναλυτής σε ενεργειακά θέματα του εμβληματικού Ινστιτούτου Ενέργειας της Ρωσίας, «Γκούμπκιν», με πολύ καλή γνώση της ελληνικής γλώσσας, που παρατηρεί εκ του σύνεγγυς τις εξελίξεις στην περιοχή μας, γράφει:

Η Ελλάδα, στην παρούσα, δεν σχεδιάζει να συνεχίσει την κατασκευή νέων τερματικών σταθμών LNG. «Η χωρητικότητά μας LNG είναι υπεραρκετή», ανέφερε ο υπουργός Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, απαντώντας σε κοινοβουλευτικές ερωτήσεις, όπως γράφει η γερμανική εφημερίδα, Handelsblatt.

Προηγουμένως, σχολιάζει ο αναλυτής, η Ελλάδα έκανε φιλόδοξα σχέδια για κατασκευή τερματικών σταθμών LNG, προκειμένου να γίνει ένας από τους μεγαλύτερους κόμβους LNG στην Ευρώπη. Τώρα, ήδη, εγκαταλείπει αυτούς τους στόχους. Η απόφαση οφείλεται, αφενός στην πτώση των ποσοτήτων του LNG που στέλνονται στην Ευρώπη, αφετέρου στα υψηλά επίπεδα αποθεμάτων σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου. Σύμφωνα με το GECF (Gas Exporting Countries Forum), οι εισαγωγές LNG στην Ευρώπη στο πρώτο εξάμηνο του έτους (Ιανουάριος – Ιούνιος) μειώθηκαν κατά 19%, σε 47,22 εκατ. τόνους.

Η Ελλάδα, προσθέτει, ήθελε να κατασκευάσει πέντε τερματικούς σταθμούς για την παραλαβή LNG και νέους αγωγούς για τη μεταφορά περίπου 25 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αερίου. Ο Θ. Σκυλακάκης, σε ερώτηση βουλευτών, απάντησε ότι οι επενδύσεις στο έργο «δεν έχουν καμία πιθανότητα υλοποίησης», μεταξύ άλλων, εξαιτίας της κακής απόσβεσης. Ενδεικτικά, ο μοναδικός τερματικός σταθμός κοντά στην Αθήνα υποχρησιμοποιείται πλέον κατά περισσότερο από 40%.

Εκλογές στις ΗΠΑ

Σύμφωνα, πάντως, με τον ιστότοπο, euro2day.gr, δεν είναι μόνο η εμπορική πολιτική της Ρωσίας να πάρει μερίδια αγοράς, με συνέπεια να έχει εκτοπίσει το LNG. Κανένας προμηθευτής δεν θέλει να δεσμευτεί με μακροχρόνιες και ακριβές συμφωνίες. Επιλέγει σταθερά τις βραχυχρόνιες συμφωνίες μέσω του αγωγού Ρωσίας – Τουρκίας, Turkstream, που μεταφέρει ρωσικό αέριο.

Κανένας χρήστης δεν είναι διατεθειμένος να συνάψει μακροχρόνια συμβόλαια, όταν δεν γνωρίζει ποια θα είναι η πολιτική της νέας Κομισιόν, τόσο απέναντι στη Ρωσία όσο και συνολικότερα έναντι των ορυκτών καυσίμων. Η επαμφοτερίζουσα στάση των Βρυξελλών, που από τη μια μιλάει για phase out της παραγωγής των μονάδων φυσικού αερίου έως το 2040 και από την άλλη προωθεί έργα μακράς πνοής, όπως ο Κάθετος Διάδρομος, μπερδεύει τους επενδυτές. Ελαττώνει την επενδυτική ορατότητα, εικόνα που επιδεινώνεται ενόψει των αμερικανικών εκλογών και του ερωτήματος ως προς τη στάση που θα κρατήσουν οι ΗΠΑ έναντι της Ρωσίας και του τι θα κάνει το ΝΑΤΟ, αν επικρατήσει στις εκλογές του Νοεμβρίου ο Ντόναλντ Τράμπ.

Αγωγός αερίου Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας

Μέσα σε αυτό το σκηνικό, ενδιαφέρον έχει η στάση της νέας εθνικιστικής κυβέρνησης στα Σκόπια. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του neostrategy.gr, όταν ο πρωθυπουργός της βόρειας γείτονος, Χριστιάν Μιτσκόσκι, ερωτήθη από το Al Jazeera εάν θα στηρίξει το σχέδιο του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας, τη διασύνδεση με την Αλεξανδρούπολη και την ενεργειακή διαφοροποίηση από το ρωσικό αέριο, απάντησε ότι ναι μεν είναι υπέρ του αμερικανικού σχεδίου μέσω της Αλεξανδρούπολης, αλλά πρόσθεσε ότι παράλληλα θα στηρίξει τα σχέδια Σερβίας και Τουρκίας για προώθηση ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.