Οreshnik: ο πύραυλος που αλλάζει την παγκόσμια ισορροπία ισχύος

Η Ρωσία, στις 21 Νοεμβρίου 2024, έγραψε ένα νέο κεφάλαιο στη στρατηγική της ισχύ, κάνοντας επιχειρησιακή χρήση του “Oreshnik” (“Φουντουκιά”), ενός πρωτοποριακού βαλλιστικού πυραύλου μέσου βεληνεκούς (IRBM). Ο πύραυλος αυτός ενσωματώνει τεχνολογίες αιχμής και φέρνει νέα δεδομένα στο παγκόσμιο γεωστρατηγικό περιβάλλον, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη πολυπλοκότητα της διεθνούς ασφάλειας.

Eίναι σαφές ότι η εισαγωγή του “Oreshnik” δεν αποτελεί απλώς μια αναβάθμιση οπλοστασίου, αλλά έναν καταλύτη για τη μετατόπιση των ισορροπιών ισχύος και αλλαγής της στρατηγικής σε πολιτικό αλλά και επιχειρησιακό επίπεδο όχι μόνο για το ΝΑΤΟ, αλλά και για όλες τις ισχυρές δυνάμεις που πλέον θα παραγάγουν και θα εισάγουν στο οπλοστάσιό τους πυραύλους με παρόμοιες δυνατότητες.

Η τεχνική υπεροχή του”Oreshnik”

Ο “Oreshnik” ανήκει στην κατηγορία των βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς, με εμβέλεια περίπου 5.000 χιλιομέτρων. Αυτή η εμβέλεια τοποθετεί ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, στρατιωτικές βάσεις του ΝΑΤΟ, καθώς και κρίσιμες περιοχές της Ασίας εντός της ακτίνας δράσης του.

Ο “Oreshnik” αναπτύσσει ταχύτητες που ξεπερνούν τα 13-14.000 χλ/ώρα, γεγονός που τον καθιστά δύσκολο να ανιχνευθεί και σχεδόν αδύνατον να αναχαιτιστεί από τα υπάρχοντα αντιπυραυλικά/αντιβαλλιστικά συστήματα. Φέρει έως και 8 ανεξάρτητα στοχευόμενες κεφαλές – συμβατικές ή πυρηνικές – γνωστό ως τεχνολογία MIRV (Multiple Independently Targetable Reentry Vehicle), επιτρέποντας την ταυτόχρονη στόχευση πολλών στρατηγικών στόχων. Ο πύραυλος εκτοξεύεται από κινητές πλατφόρμες και διαθέτει δεξαμενές  ξηρού καυσίμου προσφέροντας ευελιξία και μηδενίζοντας σχεδόν την πιθανότητα ανίχνευσης πριν από την εκτόξευση.
Παράλληλα, συνδυάζει συστήματα INS (Inertial Navigation System) και GPS, παρέχοντας ακρίβεια στη στόχευση. Και πρέπει επίσης να προσθέσουμε ότι διαθέτει τεχνολογία MaRV (Maneuverable Reentry Vehicle), που του επιτρέπει να εκτελεί ελιγμούς κατά την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα.

Πως λειτουργεί;

Ο “Oreshnik” λειτουργεί σε τρία βασικά στάδια:
1. Εκτόξευση: Με τη βοήθεια του κινητήρα στερεού καυσίμου, ο πύραυλος αποκτά την απαραίτητη ώθηση για να φτάσει στην ανώτερη ατμόσφαιρα.
2. Πτήση και Διαχωρισμός: Κατά την πτήση, τα στάδια καυσίμου διαχωρίζονται σταδιακά, ενώ οι κεφαλές εισέρχονται σε τροχιά. Οι ανεξάρτητες κεφαλές ακολουθούν διαφορετικές πορείες, δυσκολεύοντας την αναχαίτισή τους.
3. Επανείσοδος και Επίθεση: Στο τελευταίο στάδιο, οι κεφαλές εκτελούν ελιγμούς, στοχεύοντας με ακρίβεια τις προκαθορισμένες θέσεις.

 

 

Η Στρατηγική Διάσταση του “Oreshnik”

Η χρήση του “Oreshnik” από τη Ρωσία υπογραμμίζει μια νέα στρατηγική προσέγγιση, που συνδυάζει την επιχειρησιακή ευελιξία με την ψυχολογική πίεση προς τη Δύση.
Η Μόσχα χρησιμοποιεί τον “Oreshnik” ως μέσο αποτροπής, απειλώντας κρίσιμες στρατιωτικές υποδομές και πόλεις. Και φυσικά η ικανότητα του πυραύλου να φέρει πυρηνικές κεφαλές ενισχύει την αποτελεσματικότητά του ως στρατηγικού εργαλείου.
Η πρώτη χρήση του “Oreshnik” είχε στόχο κρίσιμες υποδομές στην Ουκρανία. Παρόλο που χρησιμοποιήθηκαν μη πυρηνικές υπερηχητικές κεφαλές, η ακρίβεια και η ταχύτητα του πυραύλου έδειξαν την επιχειρησιακή του ισχύ.
Ο “Oreshnik” στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς το ΝΑΤΟ: Η Ρωσία διαθέτει τη δυνατότητα να πλήξει στόχους σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης μέσα σε λίγα λεπτά. Παράλληλα, λειτουργεί αποτρεπτικά προς τις (ευρωπαϊκές) χώρες που υποστηρίζουν την Ουκρανία στρατιωτικά, στο να σκεφτούν το ενδεχόμενο να αποσύρουν την υποστήριξή τους άμεσα, αλλά με διακριτικό τρόπο.

Διεθνείς Επιπτώσεις και Αντιδράσεις

Η εισαγωγή του “Oreshnik” στο ρωσικό οπλοστάσιο, αναγκάζει εκ των πραγμάτων τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ να αναθεωρήσουν άρδην το σχεδιασμό ανάπτυξης  νέων αντιπυραυλικών συστημάτων, καθώς ο “Oreshnik” θέτει σε αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων τεχνολογιών. Τα αμερικανικά συστήματα Aegis (με τους πυραύλους SM-6), THAAD και το ισραηλινό “Arrow-3” θεωρείται ότι είναι το λιγότερο πολύ δύσκολο στο να αναχαιτίσουν τις κεφαλές των πυραύλων λόγω της μεγάλης ταχύτητας, του αριθμος τους αλλά και την ικανότητά τους να κάνουν ελιγμούς αποφυγής των πυραύλων αναχαίτισης.

Αναγκαία μια νέα συνθήκη

Η χρήση του “Oreshnik” εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ανάγκη δημιουργίας νέων συνθηκών ελέγχου των όπλων. Μετά την κατάρρευση της Συνθήκης για την , δεν υπάρχουν περιορισμοί για τέτοιου είδους πυραύλους.
Ο “Oreshnik” είναι ένα σύμβολο της νέας γεωστρατηγικής εποχής. Η χρήση του υπογραμμίζει την επιστροφή των βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς ως κύριο εργαλείο στρατηγικής πίεσης. Ωστόσο, η επιστροφή αυτή δεν συνοδεύεται από μηχανισμούς ελέγχου και διαφάνειας.

Χωρίς συνθήκες όπως η INF, ο κόσμος βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ στον κίνδυνο μιας νέας πυρηνικής κρίσης. Η Ευρώπη, που υπήρξε το πεδίο μάχης αυτών των συστημάτων στο παρελθόν, αντιμετωπίζει ξανά την απειλή. Ο “Oreshnik” δεν είναι απλώς ένας πύραυλος· είναι το προειδοποιητικό καμπανάκι για την επιστροφή σε μια εποχή πυρηνικής αστάθειας, που όλοι ήλπιζαν ότι ανήκε στο παρελθόν.

Ζ.Χ.

O επί του πεδίου «θάνατος» της συνθήκης INF

Η κατάρρευση της Συνθήκης INF (Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty) το 2019 σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας εποχής στρατιωτικής κλιμάκωσης, όπου τα βαλλιστικά όπλα μέσου βεληνεκούς (IRBMs) επέστρεψαν στο επίκεντρο της διεθνούς γεωστρατηγικής.

Η Συνθήκη INF, υπογεγραμμένη το 1987 από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση, αποτέλεσε ορόσημο στον έλεγχο των εξοπλισμών κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Η συνθήκη απαγόρευε την ανάπτυξη, δοκιμή και κατοχή πυραύλων εδάφους με εμβέλεια 500-5.500 χιλιομέτρων, είτε αυτοί έφεραν πυρηνικές είτε συμβατικές κεφαλές.
Ωστόσο, το 2019, οι ΗΠΑ αποσύρθηκαν από τη συνθήκη, επικαλούμενες παραβιάσεις από τη Ρωσία μέσω της ανάπτυξης του πυραύλου 9M729. Αυτό έδωσε στη Μόσχα την ευκαιρία να επεκτείνει την ανάπτυξη νέων πυραυλικών συστημάτων, όπως ο “Oreshnik”.

Η απουσία μιας δεσμευτικής συνθήκης οδήγησε σε έναν νέο κύκλο εξοπλισμών, με πολλές χώρες να επενδύουν πλέον σε τεχνολογίες που αυξάνουν την αποτελεσματικότητα και την ακρίβεια των IRBM. Η Ρωσία, εκμεταλλευόμενη το στρατηγικό κενό, προχώρησε στην ανάπτυξη υπερηχητικών και πολυλειτουργικών βαλλιστικών πυραύλων, μεταξύ των οποίων και ο “Oreshnik”.