«Οργανισμός» υπουργείου Εξωτερικών: Στη μέγγενη παλινωδιών και κυβιστήσεων το υπουργείο – «μετερίζι» των εθνικών θεμάτων

Την προηγούμενη εβδομάδα, όταν ο υπουργός Εξωτερικών κατέθεσε στη Βουλή το νομοσχέδιο του νέου «Οργανισμού» του υπουργείου, δηλαδή της πεμπτουσίας της λειτουργίας ενός υπουργείου – «μετερίζι» για τα εθνικά θέματα, μπροστά στις αντιδράσεις από τους διπλωματικούς υπαλλήλους του υπουργείου, την αντιπολίτευση, αλλά και από βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος, ανέκρουσε πρύμνα, λέγοντας πως «ουδείς αλάνθαστος», καθώς και ότι είναι «δεκτές οι διορθώσεις, οι σκέψεις, και οι συζητήσεις» επί του νομοσχεδίου.

Χτες, στη νέα συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, ο Νίκος Δένδιας επεδίωξε να φανεί και πάλι διαλλακτικός, και, αναφερόμενος σε κάποια σημεία του νομοσχεδίου, έσπευσε να επαναλάβει το «ουδείς αλάνθαστος». Πρόσθεσε, μάλιστα, απευθυνόμενος στους βουλευτές, πως και την Παρασκευή, οπότε θα συζητηθεί το νομοσχέδιο στην Ολομελεια της Βουλής είναι ανοικτός «για τις απόψεις και την κριτική σας».

Εύλογα, όμως, προκύπτει το ερώτημα: Εάν μετά από τουλάχιστον ένα χρόνο επεξεργασίας ενός νομοσχεδίου, το οποιο μάλιστα ήταν έτοιμο εδώ και τουλάχιστον μια διετία, φέρνει στη Βουλή ένα κείμενο, το οποίο συγκεντρώνει τα πυρά κυβερνώντων και αντιπολιτευομένων βουλευτών, καθώς και του διπλωματικού κλάδου, τότε κάτι άκρως προβληματικό υπάρχει στο «Οργανόγραμμα».

Παλινωδίες

Να σημειωθεί ότι το σχέδιο «Οργανογράμματος» ήταν διαμορφωμένο ήδη από το μέσον προς το τέλος του 2018. Εκτοτε, ακολούθησε σειρά «μαγειρεμάτων», αλλαγών, προσθαφαιρέσεων, κ.ο.κ.

Το σχέδιο, το οποίο βρίσκεται κατατεθημένο τώρα στη Βουλή, εκτιμάται ότι ήταν έτοιμο ήδη από τους πρώτους μήνες του 2020.

Ακρως ενδιαφέρον είναι ότι στο κείμενο του 2020, το οποίο, ως όλα δείχνουν, επίσης υπέστη μεταβολές, έμπαινε λουκέτο ακόμα και στις διευθύνσεις του υπουργείου Εξωτερικών για την Τουρκία και την Κύπρο (!).

Μετά από τον θόρυβο που προκλήθηκε, η ηγεσία του υπουργείου πήρε πίσω την κατάργηση της Διεύθυνσης Κύπρου (Α2) του υπουργείου Εξωτερικών.

Στο σχέδιο, ειδικότερα, προβλεπόταν ότι αυτές οι ξεχωριστές Διευθύνσεις θα ενοποιούνταν και θα δημιουργείτο μια «Διεύθυνση – μαμούθ» με αρμοδιότητα τη Μέση Ανατολή και τον Αραβικό Κόσμο, τις τουρκικές υποθέσεις και την Κύπρο.

Ειδικότερα, με το άρθρο 34 του νέου Οργανισμού, ενοποιούνταν σε μια Διεύθυνση οι Α2 (Διεύθυνση Κύπρου), Α4 (Διεύθυνση Τουρκίας) και Α6 (Διεύθυνση αραβικών χωρών – Μέσης Ανατολής).

Δεδομένης της ύψιστης προτεραιότητας που είχε και έχει το Κυπριακό για την Ελλάδα, η κατάργηση της συγκεκριμένης Διεύθυνσης ενίσχυσε τις υποψίες ότι η Αθήνα είχε επιλέξει να ακολουθήσει τακτική αποστάσεων από τη Λευκωσία και το Κυπριακό.

Ακόμα, όμως, και στην περίπτωση που κρινόταν σκόπιμο να καταργηθεί η αρμόδια Διεύθυνση για την Κύπρο, η επιβεβλημένη λύση, σχολίαζαν διπλωματικοί κύκλοι, θα ήταν η ενοποίηση των Διευθύνσεων της Τουρκίας και της Κύπρου μαζί, και όχι η ενοποίηση των δύο Διευθύνσεων με την αρμόδια Διεύθυνση για τη Μέση Ανατολή – Αραβικό Κόσμο.

Κατά πληροφορίες, μάλιστα, ακόμα και στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, οι ελληνικές και κυπριακές υποθέσεις, για ευνόητους λόγους, είναι ενοποιημένες σε μια Διεύθυνση, και οι αραβικές και μεσανατολικές υποθέσεις είναι σε διαφορετική.

Τελικώς, η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών, κατόπιν των πιέσεων που δέχτηκε, σύμφωνα με πληροφορίες, από κύκλους τόσο στην Αθήνα όσο και στη Λευκωσία, έκανε πίσω. Ηταν η πρώτη ηχηρή παλινωδία με αυτό το κρίσιμης σημασίας νομοσχέδιο, αλλά εν μέσω κορονοϊού, ουδείς έδωσε σημασία.

Πειραματισμοί

Δεν σχεδιαζόταν, όμως, μόνο το κλείσιμο της Διεύθυνσης Κύπρου και της Διεύθυνσης Τουρκίας, και η συγχώνευσή τους με άλλες Διευθύνσεις. Η γενικότερη «φιλοσοφία» του νομοσχεδίου ήταν οι … συνενώσεις σε νευραλγικής σημασίας, μάλιστα, περιοχές και χώρες για τα θέματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.

Βέβαια, ο υπουργός Εξωτερικών την περασμένη εβδομάδα δήλωσε στην αρμόδια Επιτροπή του Κοινοβουλίου ότι «εάν η ζωή αποδείξει ότι αυτό δεν είναι λειτουργικό, δεν θα επανέλθουμε στο προηγούμενο σχήμα που δεν ήταν αυτοτελώς τα κράτη, αλλά ίσως τις μικρότερες μονάδες».

Και στην προκειμένη, εύλογα προκύπτει το ερώτημα: Η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών, άραγε, πειραματίζεται με τη δομή του και το οργανωτικό σχήμα του;

Οπως και να’ χει, και στο υπάρχον νομοσχέδιο, συνενώνεται η αρμόδια Διεύθυνση για τις ΗΠΑ με αυτήν της Λατινικής Αμερικής. Δηλαδή, «παντρεύεται» η Νο1 υπερδύναμη σήμερα, με ιδιαίτερο ρόλο στην περιοχή μας και εντός της Ελλάδας, με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Επίσης, καταργείται η Διεύθυνση για τις μεγάλες χώρες – μέλη της ΕΕ, τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, και «κατασκευάζεται» μια Διεύθυνση που θα είναι αρμόδια για όλες τις 27 χώρες της ΕΕ. Βάζει, δηλαδή, μικρά και μεγάλα κράτη – μέλη της ΕΕ στο ίδιο τσουβάλι, παρ’ ότι είναι γνωστό το αντικειμενικά διαφορετικό ειδικό βάρος που έχουν οι «μικροί» και οι «μεγάλοι» της ΕΕ.

Επιπλέον, μπαίνουν κάτω από τη στέγη μιας Διεύθυνσης, Κίνα και Ιαπωνία από τη μια μεριά, μαζί με την Αυστραλία και Ωκεανία γενικότερα, από την άλλη. Κάτι, για το οποίο επίσης εκφράζονται έντονες επιφυλάξεις.

Η δημιουργία «Διευθύνσεων – μαμούθ», πάντως, ενισχύει τους φόβους ότι θα δημιουργηθούν αργοκίνητες και αναποτελεσματικές υπηρεσίες, χωρίς αντανακλαστικά, που θα εξαντλούνται στη γραφειοκρατική δουλειά.

Ενα «Πεντάγωνο» στο υπουργείο Εξωτερικών

Μια ακόμη πρόβλεψη του νομοσχεδίου είναι η δημιουργία Γραφείου Συμβούλου Αμυντικών Υποθέσεων (άρθρο 27 του “Οργανισμού), το οποίο, ούτε λίγο ούτε πολύ, θα απασχολεί τουλάχιστον δέκα οκτώ άτομα. Περί τους 12 στρατιωτικούς, τέσσερις υπαλλήλους του υπουργείου Εξωτερικών, έναν της ΕΛΑΣ και έναν του Λιμενικού Σώματος.

Κάτι που, επίσης, προκαλεί ερωτηματικά ως προς την αναγκαιότητά του, σε τόσο μεγάλες διαστάσεις μάλιστα.

Το υπουργείο Εξωτερικών, σχολιάζουν διπλωματικοί κύκλοι, δεν είχε ανάγκη από τη δημιουργία ενός «Πενταγώνου» εντός του νεοκλασσικού της Βασιλίσσης Σοφίας, αλλά από ουσιαστική στενή συνεργασία μεταξύ του υπουργείου Εξωτερικών και του υπουργείου Άμυνας, σοβαρούς διαύλους επικοινωνίας, και άμεσα αντανακλαστικά, με έμπειρους αξιωματικούς και καλούς γνώστες ιδιαίτερα των ελληνοτουρκικών.

Αντί αυτού, κάλλιστα θα μπορούσαν να διατεθούν αξιωματικοί, έμπειρα στελέχη του ΓΕΕΘΑ σε αεροναυτικά θέματα, στην αρμόδια για θέματα Τουρκίας Διεύθυνση του υπουργείου Εξωτερικών (Α4). Το ίδιο θα μπορούσε να ενισχυθεί η αρμόδια Διεύθυνση Δικαιοσύνης, εσωτερικών Υποθέσεων, Μετανάστευσης και Schengen με έμπειρα στελέχη της ΕΛΑΣ και του Λιμενικού Σώματος, ειδικά για μεταναστευτικά θέματα. Κάτι που έχει πράγματι ανάγκη το υπουργείο.

Να σημειωθεί πως, εδώ και αρκετά χρόνια, στο πλαίσιο της συνεννόησης μεταξύ των υπουργείων Εξωτερικών και Αμυνας, το υπουργείο Εξωτερικών διαθέτει στο υπουργείο Άμυνας τουλάχιστον έναν ή δυο διπλωμάτες του, σε καίριες θέσεις συμβούλων και ανταλλαγής απόψεων και πληροφοριών.

Στρατός γενικών γραμματέων

Το κείμενο του νέου «Οργανισμού» ανέρχεται στον δυσθεώρητο αριθμό των 480 άρθρων, από τα 150 που ήταν ο παλιότερος, και 376 σελίδων.

Όπως κάθετα εκτοξεύθηκε ο αριθμός των άρθρων του, έτσι πληθαίνουν και οι θέσεις των γενικών γραμματέων που δημιουργούνται στο υπουργείο Εξωτερικών.

Εξίσου ενδιαφέρον είναι ότι ο κάθε γενικός γραμματέας θα πλαισιώνεται από έναν ολόκληρο στρατό «ανθρώπων» του. Για παράδειγμα, προβλέπεται ιδιαίτερο Γραφείο του Υπηρεσιακού Γενικού Γραμματέα, του Γενικού Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, του Γενικού Γραμματέα Απόδημου Ελληνισμού & Δημόσιας Διπλωματίας, κ.ο.κ.

Ως γνωστόν, ο όρος «ιδιαίτερο γραφείο» στις περιπτώσεις του υπουργού, αναπληρωτή υπουργού και υφυπουργών Εξωτερικών, παραπέμπει στη δομή του «πολιτικού γραφείου» τους.

Ριγμένοι οι νέοι

Από τον νέο «Οργανισμό» και τα τυπικά προσόντα προαγωγής που καθορίζονται, προκύπτει δυσμενής μεταχείριση των υπαλλήλων του Διπλωματικού Κλάδου αναφορικά με το χρόνο υπηρεσίας.

Εκτιμάται, δε, ότι πρόκειται για «δάκτυλο» κάποιων παλαιότερων διπλωματών σε βάρος των νέων που εισέρχονται, στελεχώνουν και αποτελούν το μέλλον του υπουργείου Εξωτερικών και της ελληνικής Διπλωματίας.

Εκκλησιαστικές υποθέσεις

Από τον νέο «Οργανισμό» συνάγεται «αναβάθμιση» του υπάρχοντος έως σήμερα τομέα των «Θρησκευτικών και προξενικών υποθέσεων». Ο τομέας αυτός έχει συγκεκριμένες αποστολές ειδικά απέναντι στα Πατριαρχεία και τις Εκκλησίες στο εξωτερικό.

Ως γνωστόν, ο χώρος της Εκκλησίας διεθνώς, εκτός από την βαρύτητά του στον τομέα της «εκκλησιαστικής Διπλωματίας», και ως μείζον εθνικό θέμα για τη χώρα μας, αποτελεί ένα καυτό κάρβουνο που θα προκαλέσει μεγάλη ζημιά σε όποιον δεν ξέρει πως να το χειριστεί. Πόσο μάλλον, εφόσον επιχειρήσει ωμές παρεμβάσεις. Κάτι, που, κατά εκτιμήσεις διπλωματικών κύκλων, επιχειρείται δια της «αναβαθμίσεως» του τομέα.

Κομφούζιο αλληλοεπικαλύψεων

Στον τομέα της ενημέρωσης της κοινής γνώμης προβλέπονται τρεις υπηρεσίες (!): Η Υπηρεσία Ενημέρωσης, το Γραφείο Τύπου του υπουργού Εξωτερικών, αλλά και η γενική γραμματεία Δημόσιας Διπλωματίας.

Στον νέο «Οργανισμό» προβλέπεται, επίσης, η δημιουργία Υπηρεσίας Στρατηγικού και Επιχειρησιακού Σχεδιασμού του υπουργείου.

Ουδείς μπορεί να αντιληφθεί εάν αυτή θα είναι μια και μοναδική Υπηρεσία ή αν θα υπάρχουν και άλλες, όπως εκείνες που προβλέπονται στο πλάϊ του Υπηρεσιακού Γενικού Γραμματέα, στον Γενικό Γραμματέα Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων, καθώς και στον Γενικό Γραμματέα Απόδημου Ελληνισμού.

Διπλωματική Ακαδημία – Πειθαρχικά

Επίσης, στην περίπτωση της Διπλωματικής Ακαδημίας, και τις εξετάσεις που καλούνται να δώσουν οι υποψήφιοι, προκειμένου να εισέλθουν στο υπουργείο Εξωτερικών, επανέρχεται η γαλλική γλώσσα ως μόνη υποχρεωτική, μαζί με την αγγλική. Ταυτόχρονα, καταργούνται οι γλώσσες που προϋπήρχαν. Κάτι που δείχνει επιστροφή σε ξεπερασμένες νοοτροπίες.

Τέλος, προβλέπεται η ύπαρξη τριών (!) σωμάτων εξέτασης των παραπτωμάτων και ολισθημάτων των υπαλλήλων του υπουργείου Εξωτερικών: Το Ανώτατο Πειθαρχικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο, το Πειθαρχικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο και το Δευτεροβάθμιο Πειθαρχικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο.

Και ναι μεν, ορθώς φαίνεται ότι συστήνεται το Δευτεροβάθμιο, ωστόσο η ύπαρξη και του Ανώτατου και του Πειθαρχικού Υπηρεσιακού Συμβουλίου, μάλλον γεννά ερωτηματικά ως προς τη σκοπιμότητά του. Πόσο μάλλον αφού δεν είναι δυνατόν την ίδια υπόθεση, όπου εμπλέκονται υπάλληλοι διαφόρων βαθμών του υπουργείου, να κρίνουν δυο διαφορετικά Συμβούλια.

«Βρέχει» νέες υπηρεσίες

Στον νέο «Οργανισμό», ακόμα, υπάρχουν πολλά άρθρα που αναδύουν έντονο «άρωμα» φωτογραφικών διορισμών.

Για παράδειγμα, προβλέπεται η δημιουργία Γραφείου Εθνικού Εισηγητή για την εκπόνηση, το συντονισμό και την εφαρμογή εθνικής στρατηγικής στην αντιμετώπιση της εμπορίας ανθρώπων. Θα υπάγεται απευθείας στον Υπηρεσιακό Γενικό Γραμματέα.

Την αρμοδιότητα στον τομέα αυτόν, δηλαδή, παύουν να τον έχουν οι -έως τώρα- αρμόδιες Διευθύνσεις του υπουργείου Εξωτερικών, και περνάει σε ένα νέο «όργανο», με επικεφαλής πρόσωπο που θα διορίζει ο υπουργός Εξωτερικών, με θητεία τεσσάρων ετών, η οποία μπορεί να ανανεώνεται.

Ο Εθνικός Εισηγητής «θα είναι μόνιμος υπάλληλος του υπουργείου Εξωτερικών, εξειδικευμένος επιστήμονας εγνωσμένου κύρους από το χώρο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών» (!).

Προβλέπεται, επιπλέον, η δημιουργία Γενικής Επιθεώρησης. Σε αυτήν ανατίθεται μια τόσο μεγάλης έκτασης αποστολή, που, ουσιαστικά, γεννά εύλογες υποψίες ότι σκοπός της θα είναι ο πλήρης έλεγχος του υπουργείου Εξωτερικών.

Όπως και να’ χει, εκτός του τεράστιου ανθρώπινου δυναμικού που θα χρειαστεί για να ανταποκριθεί σε αυτό τον ρόλο -κάτι από δύσκολο, έως αδύνατον- όλα δείχνουν ότι για τις θέσεις – κλειδιά της προορίζονται κάποιοι πολύ συγκεκριμένοι (!) πρέσβεις επί τιμή.

Ακόμα, δίδεται η δυνατότητα στον υπουργό Εξωτερικών να ορίζει πενήντα «Ειδικές αποστολές» ετησίως, με τις σχετικές δαπάνες που τους αναλογούν. Πενήντα «ειδικές αποστολές» μέσα σε ένα χρόνο θεωρούνται, σύμφωνα με διπλωματικούς κύκλους, υπερβολικός αριθμός.

Δημιουργείται, επίσης, Γραφείο Υπευθύνου Προστασίας Δεδομένων. Αυτό θα στελεχωθεί, είτε από υπαλλήλους του υπουργείου Εξωτερικών, «είτε από προσωπικό το οποίο, για τον σκοπό αυτό, αποσπάται από άλλα υπουργεία ή Ανεξάρτητες Αρχές ή Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. του ευρύτερου δημόσιου τομέα».

Τέλος, συστήνεται και Υπηρεσία Συντονισμού. Για να συντονίζει τι; Τον τεράστιο αριθμό των δομών που δημιουργούνται; Η υπηρεσία θα υπάγεται απευθείας στον Υπηρεσιακό Γραμματέα. Σε αυτήν «μπορούν να συμμετέχουν, με πλήρη ή μερική απασχόληση, δημόσιοι υπάλληλοι ή και ιδιώτες».

Να υποθέσει κανείς ότι σκοπεύουν να «μετακομίσουν» στο υπουργείο Εξωτερικών άλλους δημοσίους υπαλλήλους ή ακόμη και ιδιώτες (!), οι οποίοι είναι παντελώς άσχετοι με το αντικείμενο του συγκεκριμένου υπουργείου;