Ουκρανία: Το σχέδιο Τραμπ φέρνει τα πάνω κάτω

Όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία τις τελευταίες εβδομάδες έχουν φέρει τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε μια εξαιρετικά ευάλωτη θέση. Η μεγαλύτερη υπόθεση διαφθοράς των τελευταίων ετών  — η λεγόμενη Επιχείρηση «Μίδας» — έχει ανοίξει βαθιές πληγές φέρνοντας στην επιφάνεια καταγγελίες για μίζες, ξέπλυμα χρημάτων και εμπλοκή προσώπων που συνδέονται άμεσα με το προεδρικό περιβάλλον. Ο Ζελένσκι καλείται όμως τώρα να διαχειριστεί ένα ακόμα μέτωπο: την παρουσίαση ενός αμερικανικού σχεδίου για τον τερματισμό του πολέμου, το οποίο περιλαμβάνει όρους που το Κίεβο χαρακτήριζε εδώ και χρόνια απαράδεκτους.

Η στιγμή που παρουσιάστηκε το σχέδιο 28 σημείων του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία δημιουργεί την αίσθηση ότι η Ουάσιγκτον επιχειρεί να αξιοποιήσει τη χρονική συγκυρία για να πιέσει τον ουκρανό πρόεδρο να αποδεχτεί όρους που υπό διαφορετικές συνθήκες θα απέρριπτε.

Σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, η αμερικανική πρόταση, που σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες ο Ζελένσκι εμφανίζεται τώρα διατεθειμένος να διαπραγματευτεί, προβλέπει αλλαγή συνόρων, δραστικό περιορισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, απαγόρευση ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ και επανένταξη της Ρωσίας στη διεθνή οικονομία και στο G8. Όλα αυτά, με αντάλλαγμα μια κατάπαυση του πυρός και μια στρατηγική «σταθεροποίησης» που θα άφηνε την Ουκρανία σε εμφανώς πιο αδύναμη θέση από αυτήν που είχε πριν τον πόλεμο.

Επώδυνες παραχωρήσεις αλλά και εγγυήσεις ΝΑΤΟικού τύπου

Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο προβλέπει ότι η Ουκρανία θα πρέπει να παραχωρήσει στη Ρωσία το σύνολο της περιοχής του Ντονμπάς — ακόμη και τμήματα που δεν βρίσκονται σήμερα υπό τον έλεγχο του ρωσικού στρατού. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο κείμενο, «η Κριμαία, το Λουχάνσκ και το Ντονέτσκ θα αναγνωριστούν ως ντε φάκτο ρωσικά».

Ταυτόχρονα, περιοχές από τις οποίες οι ουρκανικές δυνάμεις έχουν αποσυρθεί στο Ντονέτσκ θα χαρακτηριστούν αποστρατιωτικοποιημένες ζώνες στις οποίες οι ρωσικές δυνάμεις δε θα εισέλθουν, ενώ για τις νότιες περιοχές της Χερσώνας και της Ζαπορίζια — τις οποίες η Ρωσία έχει ήδη επιχειρήσει να προσαρτήσει — προβλέπεται πάγωμα της κατάστασης κατά μήκος του μετώπου.

Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και στον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια, ο οποίος βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή από τον Μάρτιο του 2022: το σχέδιο προβλέπει ότι ο σταθμός θα τεθεί υπό την εποπτεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA) ενώ η παραγόμενη ενέργεια θα μοιράζεται μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.

Στον πυρήνα της πρότασης βρίσκεται επίσης η ριζική αναδιάρθρωση του ουκρανικού στρατού. Το σχέδιο προβλέπει μείωση της ουκρανικής στρατιωτικής δύναμης σε 600.000 άτομα — εκατοντάδες χιλιάδες λιγότερους από το σημερινό μέγεθος των ενόπλων δυνάμεων που έχουν φτάσει στα όρια της αντοχής τους έπειτα από σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου. Παράλληλα, το ΝΑΤΟ θα δεσμευθεί ότι δεν θα αναπτύξει στρατεύματα στην Ουκρανία, ενώ η χώρα θα αποκλειστεί από την προοπτική ένταξης στη Συμμαχία. Πρόκειται για δύο όρους που αντανακλούν πλήρως τις πάγιες απαιτήσεις της Μόσχας και αντιστρατεύονται κάθε στρατηγική επιδίωξη της ουκρανικής κυβέρνησης από το 2014 και μετά.

Η Ουκρανία, σύμφωνα με το σχέδιο, θα λάβει «αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας», χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται η φύση τους, πέραν της παρουσίας ευρωπαϊκών μαχητικών αεροσκαφών στην Πολωνία. Σύμφωνα ωστόσο με νεώτερες πληροφορίες του ενημερωτικού ιστότοπου axios που πρώτο δημοσίευσε το αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων, οι ΗΠΑ παρουσίασαν στους Ουκρανούς και πρόταση που περιλαμβάνει εγγυήσεις ασφαλείας βασισμένες στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ.

Συγκεκριμένα στην αμερικανική πρόταση αναφέρεται πως οποιαδήποτε μελλοντική «σημαντική, σκόπιμη και παρατεταμένη ένοπλη επίθεση» της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας «θα θεωρείται ως επίθεση που απειλεί την ειρήνη και την ασφάλεια της διατλαντικής συμμαχίας» και ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα ανταποκριθούν αναλόγως, μεταξύ άλλων και με τη χρήση στρατιωτικής δύναμης.

Η Ρωσία, από την πλευρά της, θα «επανενταχθεί στην παγκόσμια οικονομία», θα επιστρέψει στο G8 και θα δει τις δυτικές κυρώσεις να αίρονται, με τη δέσμευση ότι θα επανέλθουν αυτόματα σε περίπτωση νέας επίθεσης κατά της Ουκρανίας. Παράλληλα, 100 δισεκατομμύρια δολάρια από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν σήμερα δεσμευτεί από τις δυτικές κυρώσεις θα χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, ενώ άλλα θα επενδυθούν σε κοινό αμερικανικό-ρωσικό επενδυτικό ταμείο «με στόχο την ενίσχυση των σχέσεων και την αύξηση των κοινών συμφερόντων, ώστε να δημιουργηθεί ένα ισχυρό κίνητρο για να μην υπάρξει επιστροφή στη σύγκρουση».

Οι διπλωματικές διαστάσεις του σχεδίου των 28 σημείων περιλαμβάνουν ακόμη την υποχρέωση διεξαγωγής εκλογών στην Ουκρανία εντός 100 ημερών και την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε Ουκρανία και Ρωσία για την «καλλιέργεια κατανόησης και ανεκτικότητας απέναντι σε διαφορετικές κουλτούρες».

Το σκάνδαλο που περιορίζει τα περιθώρια ελιγμών του Ζελένσκι

Υπό άλλες συνθήκες, μια τέτοια πρόταση θα είχε απορριφθεί ακαριαία από το Κίεβο. Πράγματι, πολλοί Ουκρανοί αξιωματούχοι δεν συγκράτησαν την οργή τους, χαρακτηρίζοντας το σχέδιο «παράλογο», «σχέδιο συνθηκολόγησης» και στην ουσία «το τέλος της Ουκρανίας ως ανεξάρτητου κράτους». Η αντίδραση, όμως, της προεδρίας ήταν αισθητά πιο προσεκτική. Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι «θα κάνει ό,τι χρειάζεται ώστε κανείς στον κόσμο να μην μπορεί να πει ότι η Ουκρανία υπονομεύει τη διπλωματία», ενώ ανακοίνωσε ότι θα συζητήσει το σχέδιο με τον Ντόναλντ Τραμπ «τις επόμενες ημέρες».

Ο λόγος αυτής της συγκρατημένης απάντησης βρίσκεται στο εσωτερικό μέτωπο: η υπόθεση διαφθοράς που έχει ξεσπάσει πλήττει καίρια την αξιοπιστία της κρατικής μηχανής και της ίδιας της προεδρίας. Οι κατηγορίες αφορούν μίζες 10–15% σε έργα της Energoatom, απειλές σε εργολάβους, ξέπλυμα μαύρου χρήματος και εμπλοκή στενών συνεργατών του Ζελένσκι, μεταξύ των οποίων και ενός πρώην επιχειρηματικού εταίρου του. Επιπλέον, ένας πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, στενός σύμμαχος του προέδρου, τελεί υπό προσωρινή κράτηση κατηγορούμενος για δωροληψία.

Το κλίμα αυτό δημιουργεί, όπως είναι επόμενο, πρωτοφανείς πολιτικές πιέσεις για έναν πρόεδρο που διεκδίκησε την προεδρία και εκλέχθηκε ως αδιάφθορος «υπηρέτης του λαού», όπως τον ήθελε και ο ρόλος του στη γνωστή τηλεοπτική σειρά. Όμως, όσο η κρίση διαφθοράς βαθαίνει και το μέτωπο του πολέμου πιέζει, τα περιθώρια πολιτικών ελιγμών του Ζελένσκι στενεύουν. Και το σχέδιο Τραμπ, όσο κι αν αντιβαίνει σε πάγιες θέσεις του Κιέβου, διαμορφώνει πλέον ένα πλαίσιο συζήτησης από το οποίο ο πρόεδρος της Ουκρανίας δύσκολα μπορεί να απομακρυνθεί.

neostrategy.gr