Παζάρια ΗΠΑ-Ισραήλ-Τουρκίας και στη μέση Κάσος

Μόνο τυχαίοι δεν ήταν οι ύμνοι Τραμπ για τον Ερντογάν, ο οποίος, απευθυνόμενος στον Νετανιάχου του είπε ότι εάν έχει προβλήματα με τον «υπέροχο φίλο» του, Ταγίπ, μπορεί ο ίδιος να διαμεσολαβήσει. Λίγο μετά τη συνάντηση Τραμπ – Νετανιάχου στην Ουάσιγκτον, έγινε η πρώτη συνάντηση Ισραήλ – Τουρκίας για το Συριακό. Την ίδια στιγμή, όλως … περιέργως, φημολογείται ότι «πάγωσε» το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ.

Προ ημερών, κατά τη -δεύτερη, από τη στιγμή που ανέλαβε πρόεδρος ο Τραμπ- επίσκεψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, ο Αμερικανός πρόεδρος αποθέωσε τον Ταγίπ Ερντογάν, όπως άλλωστε έκανε και στην πρώτη θητεία του. Κι’ αυτό, ενώ γνωρίζει ότι ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει «βεντέτα» με τον Τούρκο πρόεδρο. Ο Αμερικανός πρόεδρος εξομολογήθηκε τον … «έρωτά» του για τον «υπέροχο φίλο» του, Ερντογάν, ζήτησε από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό να είναι … «λογικός» απέναντί του, και του είπε ότι, «εάν έχεις πρόβλημα με την Τουρκία, πιστεύω ότι μπορώ να το λύσω».

Τελικώς, φαίνεται ότι δεν επρόκειτο για λεκτικούς φανφαρονισμούς Τραμπ, αλλά, ως συνήθως, ήξερε πολύ καλά τι εννοούσε. Το «αγκάθι» του Συριακού και οι τουρκικές βλέψεις για επέκταση της επιρροής της Αγκυρας στη Συρία, με τη δημιουργία στρατιωτικών βάσεων, σκιάζει τις -ήδη λίαν τεταμένες, τα τελευταία χρόνια- σχέσεις Αγκυρας – Τελ Αβίβ.

Δεν πέρασαν, λοιπόν, παρά μερικές ημέρες από τη επίσκεψη Νετανιάχου στις ΗΠΑ, και στις 9-4-2025, συναντήθηκαν στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, Μπακού, ισραηλινή και τουρκική αντιπροσωπείες. Σύμφωνα με το γραφείου του Ισραηλινού πρωθυπουργού, επικεφαλής της ισραηλινής αντιπροσωπείας είναι ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, Tzachi Hanegbi, ενώ αυτή περιλαμβάνει ανώτερους αξιωματούχους του υπουργείου Άμυνας και των Υπηρεσιών ασφαλείας.

Ο ρόλος του Μπακού

Το γραφείο του Νετανιάχου, μάλιστα, ευχαρίστησε τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγεφ, ο οποίος φαίνεται ότι λειτουργεί ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στην Τουρκία και το Ισραήλ.

Ενδεικτικά γι’ αυτό, η ισραηλινή εφημερίδα, «The Jerusalem Post», αναφέρει: «Ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν μπορεί επίσης να συνδράμει στη μείωση των εντάσεων. Το Ισραήλ έχει θετικές σχέσεις με το Μπακού. Επιπλέον, Αζερμπαϊτζάν και Τουρκία είναι στενοί εταίροι. Αυτό σημαίνει ότι ενδέχεται να υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις μπροστά μας. Ο ρόλος του Μπακού μπορεί να είναι χρήσιμος και σε συνδυασμό με το ενδιαφέρον του Τραμπ να διορθώσει τις διαφορές Ισραήλ-Τουρκίας. Πολλά γρανάζια μπορεί να έχουν τεθεί σε κίνηση».

Να σημειωθεί πως, παρ’ ότι Μπακού και Αγκυρα διατηρούν «αδελφικές» σχέσεις -κάτι που εκτός των άλλων φαίνεται και από τα συχνά αδειάσματα της Ελλάδας και της Κύπρου προς όφελος των κατεχομένων κυπριακών εδαφών- το Αζερμπαϊτζάν και το Ισραήλ διατηρούν εξαιρετικά στενές σχέσεις. Το Ισραήλ εξόπλισε με «έξυπνα» όπλα τους Αζέρους στους πολέμους κατά των Αρμενίων, οι Αζέροι στέλνουν μαζικά ενεργειακούς πόρους που έχει ζωτική ανάγκη το Ισραήλ, η «φαμίλια Αλίεφ» λέγεται ευρέως ότι έχει το Ισραήλ ως «πλυντήριο» χρήματος, ενώ το Ισραήλ χρησιμοποιεί το Αζερμπαϊτζάν ως βάση του κατά του Ιράν.

Στόχος … να τα βρουν

Η πρώτη συνάντηση Ισραηλινών – Τούρκων σε -δήθεν- «ουδέτερο» έδαφος, πραγματοποιήθηκε με στόχο να βρεθούν λύσεις, ούτως ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο της σύγκρουσης των δύο χωρών εξαιτίας του Συριακού. «Καυτό» ζήτημα, βέβαια, για τους Ισραηλινούς είναι η επέκταση της στρατιωτικής παρουσίας της Αγκυρας στη Συρία μέσω -και- στρατιωτικών βάσεων. Ως γνωστόν, η Τουρκία πρακτικά έχει καταλάβει μεγάλο μέρος της βορειοδυτικής Συρίας.

Ωστόσο, σύμφωνα με την «The Jerusalem Post», «οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, δείχνουν την προθυμία της Τουρκίας να είναι ευέλικτη. Η Τουρκία είναι προσεκτική όσον αφορά τις εντάσεις στη Συρία. Στο μεταξύ, οι εκφράσεις του Τραμπ στη συνάντηση με τον Νετανιάχου δείχνουν ότι ο Τραμπ υποστηρίζει τον Ερντογάν και θέλει μια συμφωνία στη Συρία».

… και στη μέση η Κάσος

Σε αυτό το σκηνικό των ισραηλο-τουρκικών σχέσεων, που -προς το παρόν- είναι αδιευκρίνιστο πως θα εξελιχθεί, είχε προηγηθεί πρόσφατα η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, στο Ισραήλ, όπου, κατά πληροφορίες, ο Νετανιάχου του είχε υποσχεθεί άπλετη υποστήριξη στο έργο της πόντισης του καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ. Σχέδιο, το οποίο προσπαθεί εδώ και καιρό να εμποδίσει με κάθε τρόπο -και με την ανοικτή παρουσία πολεμικών πλοίων της- η Τουρκία, στην Κάσο, την Κάρπαθο, στη Μεσόγειο, ακόμα και βορείως της Κρήτης, στο Αιγαίο.

Να σημειωθεί πως, αμέσως μετά την επίσκεψη Μητσοτάκη στο Ισραήλ, η κυβέρνηση διέρρεε ότι οσονούπω αρχίζουν πάλι οι εργασίες για το καλώδιο. Ενδεικτικά, η εφημερίδα «Καθημερινή» ανάφερε ότι «στην πράξη έχει δρομολογηθεί η διαδικασία για την έκδοση της απαραίτητης αγγελίας (NAVTEX) από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, η οποία θα οδηγήσει στην επιστροφή των πλοίων στα διεθνή ύδατα ανατολικά της Κάσου, πιθανότατα μετά τις 10-11 Απριλίου, ενώ είναι έτοιμη όλη η σχετική υποδομή που αφορά το συνολικό σχέδιο».

Εν μέσω, όμως, της συνάντησης ισραηλινής – τουρκικής αντιπροσωπειών, τώρα φημολογείται έντονα το πάγωμα «στις έρευνες ανατολικά της Κάσου και της Κάρπαθου. Κάτι που αποφάσισε το ΚΥΣΕΑ –σύμφωνα με πληροφορίες του ιστοτόπου, του iEidiseis– σε μυστική συνεδρίαση του το βράδυ της περασμένης Τρίτης. Η απόφαση αυτή ελήφθη καθώς κρίθηκε ρευστή η διεθνής κατάσταση και δεν θα πρέπει να υπάρξει επιβάρυνση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις».

Στο μεταξύ, ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, εμφανίστηκε με ασαφείς δηλώσεις του στο Φόρουμ των Δελφών, ενώ περιορίστηκε να δηλώσει ότι στις «προθέσεις» της Ελλάδας και της Κύπρου είναι να συνεχιστούν οι έρευνες.

Η ισραηλο-τουρκική ατζέντα

Κατά τον ισραηλινό Τύπο, στις συνομιλίες Ισραήλ – Τουρκίας, το Τελ Αβίβ έθεσε τις «κόκκινες γραμμές του για τη Συρία», ενώ βασικό αντικείμενο των διεργασιών ήταν η εκκίνηση των προσπαθειών για τη δημιουργία ενός διαύλου επικοινωνίας προς αποφυγή πιθανών συγκρούσεων μεταξύ των δύο χωρών. «Οι προσπάθειες θα συνεχιστούν για τη δημιουργία αυτού του μηχανισμού», ανέφεραν ισραηλινές κυβερνητικές πηγές.

Κατά τα ίδια δημοσιεύματα, το Ισραήλ «κατέστησε κατηγορηματικά σαφές ότι οποιαδήποτε αλλαγή στην ανάπτυξη ξένων δυνάμεων στη Συρία, ιδίως η εγκατάσταση τουρκικών βάσεων στην περιοχή της Παλμύρας, αποτελεί κόκκινη γραμμή. Οποιαδήποτε δραστηριότητα θέτει σε κίνδυνο το Ισραήλ θα απειλήσει τον ίδιο τον Σύρο πρόεδρο αλ-Σαράα».

Συμφωνία όπως το 2015 με τη Ρωσία

Η «The Jerusalem Post», σε άρθρο της, αναρωτιέται εάν «το Ισραήλ και η Τουρκία μπορούν να φτάσουν σε μια συμφωνία για τη Συρία;», ιδιαίτερα μετά από τα θερμά λόγια Τραμπ υπέρ του Ερντογάν, ενώπιον του Νετανιάχου.

Κατά την εφημερίδα, το Ισραήλ θεωρεί ως πρώτιστο στόχο του «να μη δει την παλιότερη ιρανική απειλή στη Συρία, να μετατρέπεται τώρα σε τουρκική. Το Ισραήλ δεν θέλει να δει το κενό του Ιράν να καλύπτεται τώρα από την Τουρκία. Γι’ αυτό, ένας μηχανισμός για τη μείωση των εντάσεων μπορεί να βοηθήσει. Αυτό, βεβαίως, σημαίνει ότι η Τουρκία θα αποκτήσει μια de facto σφαίρα επιρροής στη βόρεια Συρία ή μέχρι τη Χομς (σ.σ. κεντρική, νότια Συρία) ή τη Χάμα (σ.σ. κεντρική Συρία);», διερωτάται ο συντάκτης του δημοσιεύματος, ενώ υπενθυμίζει ότι ήδη έγινε ισραηλινός βομβαρδισμός τοποθεσιών όπως και στη βάση T-4, κοντά στην Παλμύρα, όπου, ως λέγεται, σχεδιαζόταν η εκχώρησή της στην Τουρκία.

Επιπλέον, παραθέτει πρόσφατες δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών ότι «μπορεί να βρεθεί ένας μηχανισμός μείωσης της αντιπαράθεσης στη Συρία. Κάτι παρόμοιο, δηλαδή, με το 2015, όταν η Ρωσία επενέβη στη Συρία στο πλευρό του Άσαντ». Κατά την εφημερίδα, αυτό σημαίνει ότι, όπως τότε στόχος ήταν η μείωση της έντασης μεταξύ Ισραήλ – Ρωσίας, χωρίς να θίγονται τα ζωτικά συμφέροντα της μίας ή της άλλης πλευράς, έτσι και μπορεί να γίνει μεταξύ Ισραήλ και της Τουρκίας.

Ως γνωστόν, η Ρωσία είχε αναπτύξει επί συριακού εδάφους μεγάλες επίγειες, αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις, καθώς και συστοιχίες αντιαεροπορικών συστημάτων, S-400. Συχνά, πάντως, το Ισραήλ, επί Ασαντ, εξαπέλυε αεροπορικές επιθέσεις κατά στόχων στη Συρία (συριακών και ιρανικών), χωρίς να εμποδιστεί από τη ρωσική αεράμυνα. Κάτι που προκαλούσε ερωτηματικά ως προς ενδεχόμενη παρασκηνιακή συμφωνία, η οποία, ωστόσο, εάν υπήρχε, δεν τηρείτο πάντα από τη μια ή την άλλη πλευρά.

Να μην τα σπάσουμε με την Τουρκία

Κατά την ίδια ισραηλινή εφημερίδα, η οποία συχνά εκφράζει την επίσημη «γραμμή» του Τελ Αβίβ, «φυσικός εταίρος της νέας συριακής κυβέρνησης είναι η Τουρκία», η οποία θα φροντίσει να εξοπλίσει τη Συρία. Η «ανησυχία για το Ισραήλ» εστιάζεται στην «ανάπτυξη αεράμυνας από την Τουρκία ή άλλου πιο σημαντικού οπλισμού» στη Συρία. Το Ισραήλ, προσθέτει η εφημερίδα, «έχει προειδοποιήσει τη Δαμασκό ότι η νότια Συρία πρέπει να αποστρατιωτικοποιηθεί».

Οσον αφορά αυτές καθεαυτές τις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας, η ίδια εφημερίδα σημειώνει ότι, αν και η Τουρκία επισήμως κρατάει εχθρική στάση έναντι του Ισραήλ, συγκρίνοντας το μάλιστα με τη ναζιστική Γερμανία, «υπάρχουν φωνές εντός του Ισραήλ που πιστεύουν ότι Τουρκία και Ισραήλ αργά ή γρήγορα θα συνεργαστούν», ενώ παραπέμπουν στην «παράδοση φιλίας που κάποτε υπήρχε», καθώς και ότι «δύο ισχυρές χώρες της περιοχής που συνδέονται με τη Δύση, αποτελούν κράτη προορισμένα να συνεργαστούν».

Ως γνωστόν, πριν την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, τον Οκτώβριο του 2023, είχε δρομολογηθεί και «έτρεχε» με εντατικούς ρυθμούς η αποκατάσταση των σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας. παλαιότερα, δε, επί Κεμαλικών στην Τουρκία, υπήρχε «στρατηγική συμμαχία» των δύο χωρών.

Από την άλλη, προσθέτει, η Τουρκία «είναι στενός εταίρος του Κατάρ. Το Κατάρ φιλοξενεί και υποστηρίζει τη Χαμάς, αλλά είχε επιρροή στο Ισραήλ τις τελευταίες δεκαετίες, παρ’ ότι πριν από την 7η Οκτωβρίου 2023 (σ.σ. επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ) χρηματοδοτούσε τη Χαμάς. Επομένως, το Ισραήλ έχει μια περίπλοκη σχέση τόσο με το Κατάρ, όσο και με την Τουρκία, επειδή και οι δυό τους υποστηρίζουν και φιλοξενούν τη Χαμάς». Οσον αφορά τις σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας – Ιράν, στο δημοσίευμα αναφέρεται ότι, αν και αρκετοί θεωρούν ότι η Τουρκία είναι παράγων ισορροπίας με τη Ρωσία και το Ιράν, εκτιμά ότι αυτό μπορεί να μην είναι αλήθεια, αφού η Άγκυρα έχει στενούς δεσμούς τόσο με τη Μόσχα όσο και την Τεχεράνη.

Ο «καλός» αλ Σαράα

Ενδιαφέρον, τέλος, έχει η ματιά που βλέπει η εφημερίδα τον «μετανοημένο τζιχαντιστή», νυν «πρόεδρο» της Συρίας, αλ Σαράα, η οποία κινείται στο αντίθετο μήκος κύματος από τις σφόδρα καταγγελτικές δηλώσεις ορισμένων αξιωματούχων του Ισραήλ.

«Η νέα κυβέρνηση της Συρίας δεν είναι εχθρική προς το Ισραήλ», εκτιμά. «Αντίθετα, φαίνεται ότι θα μπορούσε να είναι ένας θετικός γείτονας. Ωστόσο, το Ισραήλ «δεν έχει κάνει καμιά προσπάθεια για να εξομαλύνει την κατάσταση με τη Δαμασκό και να γυρίσει νέα σελίδα. Μάλιστα, πολλοί Ισραηλινοί αξιωματούχοι, στις δηλώσεις τους, ήταν περισσότερο εχθρικοί έναντι του αλ Σαράα απ’ ότι προς το καθεστώς Ασαντ. Αυτή η ρητορική είναι περίεργη, διότι ο αλ Σαράα δεν έχει απειλήσει το Ισραήλ. Ενδεχομένως, τα πράγματα να μην πάνε καλά με τη Συρία. Αλλά μπορεί να είναι σε καλό δρόμο για πιο θετική συνεννόηση με την Τουρκία».

neostrategy.gr