Ποιος “πληρώνει” το τέλος των μετρητών;

Τεκτονικές αλλαγές στην αγορά αναμένεται να φέρει η μείωση της χρήσης των μετρητών, μέσω της επέκτασης των ηλεκτρονικών πληρωμών, που ήδη από την εποχή των capital controls, όπου ήταν στο 7% του συνόλου των συναλλαγών, έχει εκτοξευθεί.

Συγκεκριμένα, με βάση παράγοντες της αγοράς, ο περιορισμός των παραδοσιακών πληρωμών, διαδικασία που “φανερώνει” τις ροές και προελεύσεις χρήματος, μειώνει τη φοροδιαφυγή, καθώς δίνει την ευκαιρία στη φορολογική διοίκηση να δει πού υπάρχει αφορολόγητη “ύλη”, αλλά και “διαρροή” ΦΠΑ, που συχνά αποτελούν το “καύσιμο” επιβίωσης για πολλούς επαγγελματίες.

Επίσης “μειώνει” τη δυνατότητα συνέχισης της επαγγελματικής δραστηριότητας σε χιλιάδες μικρές επιχειρήσεις που λόγω των “κόκκινων” οφειλών τους σε Ταμεία, Εφορία και Τράπεζες, έχουν “μπλοκαρισμένα” τα ψηφιακά κανάλια πληρωμών και αποδέχονται μόνο μετρητά.

Να σημειωθεί ότι σήμερα οι συναλλαγές με κάρτες φτάνουν το 34-35% του συνόλου των συναλλαγών με το μέσο ευρωπαϊκό όρο να είναι στο 37%. Με δεδομένη την ανάπτυξη της αγοράς που κινήθηκε, το 2022, με βάση όσα ανέφερε κατά τη διάρκεια εκδήλωσης παρουσίασης της Worldline Greece, ο Ιωάννης Κιτιξής Country Head & Managing Director της εταιρείας περί το 18%, το 2024 είναι εφικτό η χώρα να “πιάσει” τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Υπενθυμίζεται ότι η συνολική αγορά των ηλεκτρονικών συναλλαγών έφτασε  πέρυσι στα 53,6 δισ. ευρώ. Εξ αυτών, το 15% των συναλλαγών με κάρτες πραγματοποιούνται μέσω e-Commerce.

Όπως σημείωσε ο κ. Κιτιξής, αυτή τη στιγμή στη χώρα μας είναι σε λειτουργία 680.000 τερματικά (POS), με τα 80.000 από αυτά να ανήκουν στο δίκτυο της Worldline Greece. Μάλιστα, ο τουρισμός, όπου έχει, ακόμη, ισχυρές “εστίες” φοροδιαφυγής, εκτόξευσε τις ψηφιακές συναλλαγές φέτος. Εκτίμησε ότι το επόμενο διάστημα, επιπλέον 80.000 τερματικά θα προστεθούν στο σύστημα συναλλαγών της χώρας μας, ενώ συνολικά θα απαιτηθεί, ένεκα των νέων μέτρων, η ένταξη στην αγορά, συνολικά 150.000 τερματικών POS. “Βρισκόμαστε σε έντονα  αναπτυξιακή τροχιά σε συνάρτηση με την αντίστοιχη θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας”, τόνισε για την αγορά ηλεκτρονικών πληρωμών, ο κ. Κιτιξής, που σημείωσε ότι “οι ελληνικές επιχειρήσεις προσαρμόζονται, αν και οι μικρές λίγο δυσκολότερα”.  “Θα πρέπει να προσαρμοστούν όλοι” συμπλήρωσε παραδεχόμενος ότι είναι “πολύ ριζοσπαστικό αυτό που πάει να γίνει στην ελληνική αγορά” γιαυτό, όπως είπε είναι ακόμη “λίγο διστακτικές οι ΜμΕ.”.

“Περιορισμός” του “οξυγόνου” των μετρητών

Ωστόσο το στοίχημα της επέκτασης των ηλεκτρονικών πληρωμών, που από πολλούς φορείς χαρακτηρίζεται μονόδρομος για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής δημιουργεί προβληματισμό, όπως αναφέρει το στέλεχος της Worldline, σε πολλές επιχειρήσεις, ειδικά μικρές.

Ουσιαστικά, μέσα από την αποφυγή πληρωμής φόρων πολλές επιχειρήσεις και επαγγελματίες, ειδικά στο πεδίο παροχής υπηρεσιών (μάστορες, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, αλλά και “ευγενή επαγγέλματα” κτλ) καταφέρνουν να “κλειδώνουν” την επιβίωσή τους, έχοντας και συχνά κέρδη, όντας “ανταγωνιστικοί” σε τιμές, καθώς βέβαια δεν “μπαίνουν” καπέλο οι φόροι και ειδικά ο ΦΠΑ. Βέβαια, τα κέρδη αυτά, συνήθως, μέσω της καθημερινότητας, επιστρέφουν σε νόμιμα κανάλια μέσω της καθημερινής διαδικασίας πληρωμών τους.

Σε κάθε περίπτωση, ο συνδυασμός της αύξησης της χρήσης καρτών και γενικά ηλεκτρονικών πληρωμών σε συνδυασμό με το νέο πλαίσιο φορολόγησης με βάση τεκμαρτό ελάχιστο εισόδημα, “στενεύει” τα περιθώρια. Βέβαια, η ακόμη μεγάλη δυνατότητα για χρήση μετρητών, αλλά και ο αργός ρυθμός επέκτασης της διαδικασίας ελέγχων διασταυρώσεων κτλ αφήνει ακόμη “χώρο”, έστω για ένα διάστημα, αν και οι προοπτικές δεν είναι ευοίωνες για όσους και όσες επιλέγουν τους “παραδοσιακούς” αυτούς τρόπους λειτουργίας.

“Συγκέντρωση” και συμπίεση των μικρών

Σύμφωνα, συγκεκριμένα, με όσα αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, έχοντας κατά νου το τι συμβαίνει στην Ευρώπη, η άνοδος των ψηφιακών πληρωμών, ο περιορισμός του “μαύρου χρήματος”, η φορολογική συμμόρφωση, δημιουργεί ανάγκες για οικονομίες κλίμακος, κάτι που μεγάλα σχήματα εταιρειών και επιχειρήσεων διασφαλίζουν. Εκεί, βέβαια, όπως καταμαρτυρούν και οι αναφορές του υπουργού Ανάπτυξης Κώστα Σκρέκα, που έχει βάλει στο “μικροσκόπιο’ 7-8 μεγάλες πολυεθνικές για την τιμολογιακή τους πολιτική και ενδεχόμενες “τριγωνικές συναλλαγές”, η φοροδιαφυγή είναι πιο “εξελιγμένης” μορφής.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η μείωση των μετρητών ενισχύει την τάση αλλαγης τοπίου στην επιχειρηματικότητα, αλλά και όπως αναφέρεται, θα οδηγήσει σε αύξηση τιμών, που πληρώνει ο καταναλωτής, όπως φαίνεται και από τη σύγκρισης της “ταρίφας”, μεταξύ λογής – λογής υπηρεσιών που προσφέρονται στην Ελλάδα με άλλες χώρες. Από τον υδραυλικό, τον μάστορα για μερεμέτια, έως τον οδοντίατρο, οι τιμές στην Ελλάδα, όπου βέβαια δεν κόβονται αποδείξεις, είναι πιο “ανταγωνιστικές” και βέβαια εφόσον περάσει και εδώ η παροχή τέτοιας υπηρεσίας σε πιο μεγάλα εταιρικά σχήματα, τότε, εκτιμάται, ότι μόνο με την προσμέτρηση των φόρων οι τιμές θα ανέβουν. Γιαυτό, κρίσιμο, όπως έχει επανειλημμένα αναφέρει σε ειδικές μελέτες του ΙΟΒΕ για την αύξηση της χρήσης των ψηφιακών πληρωμών, είναι η άμεση και γενναία η ανταμοιβή του καταναλωτή, ώστε να υπάρχει πραγματικό κίνητρο στον πολίτη να κυνηγήσει την απόδειξη, αλλά και το κράτος να “εισπράξει” τα δέοντα, χωρίς να την “πληρώσει” τελικά ο πολίτης.

“Πλαστικό χρήμα, περιουσιακά στοιχεία, τεκμήρια διαβίωσης, δαπάνες καθημερινότητας και πληρωμές λογαριασμών κοινής ωφέλειας μπορούν να διασταυρωθούν άμεσα, ώστε οι ελεύθεροι επαγγελματίες να αποσείσουν την κατηγορία του συνήθους υπόπτου και να απομονώσουν τα “ξερά”, ώστε να μην καούν και τα “χλωρά” ανέφερε, χαρακτηριστικά, σε δήλωσή του, την Τετάρτη, ο Βασίλης Κορκίδης, πρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά, αποτυπώνοντας μια πραγματικότητα.

“Τα ψηφιακά εργαλεία ελέγχων μπορούν πλέον να γκρεμίσουν τα ταμπού δεκαετιών με διασταυρώσεις στοιχείων για όλους και να καταλάβουν ότι το κράτος δεν τους αδικεί. Για να πάψει, λοιπόν, να υπάρχει “φορορραγία”, θα πρέπει οι ελεύθεροι επαγγελματίες να πάψουν να είναι οι “φοροεισπράκτορες” για λογαριασμό του κράτους. Αντί αυτού, όμως, βλέπουμε να χρησιμοποιείται ο πολίτης-καταναλωτής στονρόλο του “ανώνυμου φοροκυνηγού” με τον κίνδυνο να ανοίξει τον “ασκό του Αιόλου” σε εκδικητικές, εκβιαστικές, ανταγωνιστικές, και κακοήθεις ανώνυμες καταγγελίες, αλλά και την όρεξη των διαδικτυακών απατεώνων και εκβιαστών σε νέα “φάμπρικα”.

Είναι γεγονός πως η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής μας προστατεύει όλους στην αγορά από τον αθέμιτο ανταγωνισμό και πιστεύομε πως με τα νέα ψηφιακά εργαλεία ελέγχων η φοροδιαφυγή μπορεί να έχει ονοματεπώνυμο και όχι “επαγγελματικές ταμπέλες”. Ας δώσει, λοιπόν, το ΥΠΟΙΚ bonus στους συνεπείς φορολογούμενους ως κίνητρο προς μίμηση” συμπλήρωσε ο κ. Κορκίδης εστιάζοντας στο θέμα των ουσιαστικών ανταμοιβών σε όσους είναι σύννομοι, πελάτες και επιχειρηματίες ή επαγγελματίες.

Τα μέτρα

Υπενθυμίζεται ότι με βάση το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και οικονομικών με μια σειρά μέτρα θα γίνει εφικός ο περιορισμός της χρήσης μετρητών. Τα μέτρα είναι:

 -Απαγόρευση μετρητών στις αγορές ακινήτων: Το τίμημα για αγοραπωλησίες ακινήτων θα καταβάλλεται αποκλειστικά με τραπεζικά μέσα πληρωμής. Το συμβόλαιο που καταγράφει προκαταβολή, μερική ή ολική εξόφληση με μετρητά είναι άκυρο και απαγορεύεται η μεταγραφή του. Οι παραβάτες  τιμωρούνται με πρόστιμο ίσο με το 10% του τιμήματος που καταβλήθηκε με μετρητά, κατ’ ελάχιστο 10.000 και μέχρι 500.000 ευρώ, για κάθε παράβαση.

Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, το 2022 πραγματοποιήθηκαν 338.511 μεταβιβάσεις ακινήτων με συνολικό τίμημα 27.740.709.425.71€. Από αυτές, οι 42.613 εξοφλήθηκαν αποκλειστικά με μετρητά (συνολικό τίμημα :462.493.710,3€) ενώ σε 41.741 περιπτώσεις, τίμημα ύψους 2.980.580.395.13€ εξοφλήθηκε εν μέρει με μετρητά.

-Καταβολή επιδομάτων σε χρεωστική κάρτα: Θεσμοθετείται η πληρωμή της πλειονότητας των κοινωνικών και προνοιακών επιδομάτων (επιδόματα τέκνων, επίδομα γέννησης, επιδόματα ανεργίας) μέσω χρεωστικών καρτών. Σε συνδυασμό με την διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS, το μέτρο αποκλείει την διοχέτευση των επιδομάτων προς την παραοικονομία.

-Πρόστιμο για συναλλαγές με μετρητά: Το πρόστιμο για αγορές αξίας πάνω από 500 ευρώ με μετρητά, το οποίο σήμερα είναι 100 ευρώ διαμορφώνεται στο εξής στο διπλάσιο της αξίας της απόδειξης.

-Υποχρεωτικά ηλεκτρονικές συναλλαγές για προϊόντα με φόρο κατανάλωσης: Όλες οι συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων για προϊόντα που υπόκεινται σε ειδικό φόρο κατανάλωσης, φόρο κατανάλωσης και τέλος ταξινόμησης, γίνονται υποχρεωτικά και  ανεξαρτήτως ποσού, με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής. Η ρύθμιση περιλαμβάνει τόσο το εγχώριο όσο και το διεθνές εμπόριο (εισαγωγές – εξαγωγές) με χώρες της ΕΕ και τρίτες χώρες. Δεν αφορά τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων και ιδιωτών ή μεταξύ ιδιωτών.

Επέκταση POS

Επίσης προβλέπεται, πέρα κι από τη σταδιακή χρήση του ‘ψηφιακού ευρώ”, επεκταση των POS σε όλους τους κλάδους αλλά και υποχρέωση των ελεύθερων επαγγελματιών εκτός από την σύνδεση των ταμειακών μηχανών τους με τα POS, να συνδέσουν τον επαγγελματικό τους λογαριασμό με το σύστημα άμεσων πληρωμών IRIS και να  δέχονται άμεση πληρωμή από οποιοδήποτε φυσικό πρόσωπο τους το ζητήσει προωθεί το οικονομικό επιτελείο.Πρόκειται για ένα μεγάλο στοίχημα της ΑΑΔΕ, καθώς εάν καταφέρει και επιτύχει το συγκεκριμένο εγχείρημα, θα έχει καταφέρει ένα μεγάλο πλήγμα στη φοροδιαφυγή.

Μεταξύ των κλάδων που σήμερα, δεν είναι υποχρεωμένοι να διαθέτουν POS (ωστόσο αρκετοί χρησιμοποιούν προαιρετικά) αλλά θα υποχρεωθούν είναι:

·θέατρα,

·κινηματογράφοι,

·ταξί,

·περίπτερα

·μικροπωλητές σε λαϊκές αγορές ή πανηγύρια,

·παραδοσιακά καφενεία σε χωριά

·άλλοι επιχειρηματικοί κλάδοι που σήμερα εξαιρούνται.

 Ακόμα, οι επιτηδευματίες που εκμεταλλεύονται καταστήματα ψiλικών και παντοπωλεία, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια και τα ΙΕΚ,οι ασφαλιστικές εταιρείες,οι χρηματιστηριακές εταιρείες,  οι επιχειρήσεις διοργάνωσης συναυλιών και άλλων εκδηλώσεων, οι τραγουδιστές, οι χορευτές, και τα μουσικά συγκροτήματα θα είναι οι νέες κατηγορίες που θα υποχρεωθούν να δέχονται πληρωμές με POS.