Ρωσία και Ουκρανία μπαίνουν στο «ψητό»

Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονται στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, με τις Ηνωμένες Πολιτείες να λειτουργούν ως διαμεσολαβητής. Η Ρωσία και η Ουκρανία συμφώνησαν την περασμένη εβδομάδα σε προσωρινή αναστολή των επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές, ωστόσο οι λεπτομέρειες για την εφαρμογή αυτής της συμφωνίας παραμένουν ασαφείς, καθώς οι επιθέσεις συνεχίζονται. Παράλληλα στην ατζέντα των συνομιλιών βρίσκεται και η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας στη Μαύρη Θάλασσα.

Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η ρωσική αντιπροσωπεία θα συζητήσει το ζήτημα της ναυσιπλοΐας στη Μαύρη Θάλασσα, καθώς και την πιθανή αποκατάσταση της συμφωνίας για τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών που είχε συναφθεί το 2022. Η Ρωσία αποχώρησε από τη συμφωνία το 2023 επικαλούμενη τους περιορισμούς που επέβαλαν οι δυτικές κυρώσεις στις ρωσικές αγροτικές εξαγωγές. Ο Πεσκόφ πρόσθεσε ότι ο Πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ενημερώνεται τακτικά για τις εξελίξεις, αλλά δεν θα δοθούν στη δημοσιότητα περισσότερες πληροφορίες όσο διαρκούν οι διαπραγματεύσεις.

Από ουκρανικής πλευράς, ο υπουργός Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ ανέφερε ότι η συνάντηση της Κυριακής διήρκεσε περίπου πέντε ώρες. «Η συζήτηση ήταν παραγωγική και επικεντρώθηκε σε καίρια ζητήματα, όπως η ενέργεια», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς να αποκαλύψει περισσότερες λεπτομέρειες.

Σύμφωνα με Ουκρανό αξιωματούχο που μίλησε ανώνυμα στους δημοσιογράφους των «New York Times», η ουκρανική αντιπροσωπεία ενδέχεται να έχει επιπλέον συνομιλίες με Αμερικανούς αξιωματούχους τη Δευτέρα, ανάλογα με την πρόοδο που θα σημειωθεί.

Εκεχειρία ή προσχηματική παύση;

Το Κρεμλίνο δήλωσε ότι η Ρωσία συνεχίζει να τηρεί το μορατόριουμ των 30 ημερών για επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας, το οποίο ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε υποσχεθεί στον Ντόναλντ Τραμπ την περασμένη εβδομάδα – παρά το γεγονός ότι το Κίεβο συνεχίζει να πλήττει ρωσικές ενεργειακές εγκαταστάσεις.

Η Ουκρανία, από την πλευρά της, υποστηρίζει ότι θα συμφωνούσε στην παύση των επιθέσεων μόνο εφόσον υπογραφόταν επίσημο έγγραφο, κατηγορώντας τη Μόσχα ότι παραβιάζει το ίδιο της το μορατόριουμ – κατηγορία που η Ρωσία αρνείται.

Διαπραγματεύσεις στο Ριάντ και το μέλλον της Μαύρης Θάλασσας

Ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ Μάικ Ουόλτζ δήλωσε στην εκπομπή «Face the Nation» του CBS την Κυριακή ότι οι αντιπροσωπείες των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Ουκρανίας βρίσκονται στο ίδιο κτήριο στο Ριάντ για τις συνομιλίες.

Πέρα από την εκεχειρία στη Μαύρη Θάλασσα, οι διαπραγματεύσεις εστιάζουν σε ζητήματα όπως η «γραμμή ελέγχου» μεταξύ των δύο χωρών, με τον Ουόλτζ να κάνει λόγο για «μέτρα επαλήθευσης, ειρηνευτικές δυνάμεις και πάγωμα των γραμμών στις οποίες έχει φτάσει ο ρωσικός στρατός».

Σύμφωνα με τον ίδιο, συζητούνται και «μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης», όπως η επιστροφή παιδιών Ουκρανών που έχουν μεταφερθεί στη Ρωσία.

Το Κρεμλίνο επιβεβαίωσε ότι οι συνομιλίες επικεντρώνονται επίσης στην αναβίωση της Πρωτοβουλίας για τα Σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα – μιας συμφωνίας για την οποία είχαν μεσολαβήσει η Τουρκία και ο ΟΗΕ τον Ιούλιο του 2022, επιτρέποντας την ασφαλή εξαγωγή σχεδόν 33 εκατομμυρίων τόνων ουκρανικών σιτηρών μέσω της Μαύρης Θάλασσας, παρά τον πόλεμο. Η Ρωσία αποσύρθηκε από τη συμφωνία το 2023, όπως έχουμε πει, διαμαρτυρόμενη ότι οι εξαγωγές των δικών της τροφίμων και λιπασμάτων αντιμετώπιζαν σοβαρά εμπόδια – αν και σήμερα δεν φαίνεται να δυσκολεύεται στην εξαγωγή των σιτηρών της μέσω της ίδιας διαδρομής.

Ο στόχος και οι προκλήσεις

Ο Στίβεν Γουίτκοφ, ο οποίος έχει επιλεγεί από τον Πρόεδρο Τραμπ ως προσωπικός απεσταλμένος του στον Πούτιν, δήλωσε ότι απώτερος στόχος των διαπραγματεύσεων είναι η επίτευξη πλήρους εκεχειρίας 30 ημερών, που θα επιτρέψει περαιτέρω διαβουλεύσεις για μια μόνιμη ειρηνευτική συμφωνία.

Ωστόσο η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας παραμένει αβέβαιη. Η Μόσχα συνεχίζει να διατηρεί σκληρές θέσεις απαιτώντας εγγυήσεις για τον έλεγχό της σε κατεχόμενες ουκρανικές περιοχές, καθώς και τη διαβεβαίωση ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ. Από την πλευρά της η ουκρανική κυβέρνηση έχει απορρίψει κατηγορηματικά τα ρωσικά αιτήματα, κατηγορώντας τον Πούτιν ότι προσπαθεί να κερδίσει χρόνο.

Σε αντίθεση με προηγούμενες διαπραγματεύσεις, στις οποίες συμμετείχαν κορυφαίοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι, αυτή η νέα σειρά συνομιλιών επικεντρώνεται σε τεχνικά ζητήματα, με κύριους συμμετέχοντες διπλωμάτες και συμβούλους. Ο Κιθ Κέλογκ, ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στην Ουκρανία, δήλωσε ότι η αμερικανική αντιπροσωπεία περιλαμβάνει στελέχη του υπουργείου Εξωτερικών, συμβούλους εθνικής ασφάλειας και διπλωμάτες.

Η ρωσική αντιπροσωπεία

Ο Πεσκόφ αποκάλυψε ότι ο Πούτιν επέλεξε προσωπικά τα μέλη της ρωσικής διαπραγματευτικής ομάδας. Της αντιπροσωπείας ηγείται ο έμπειρος διπλωμάτης και βουλευτής Γκριγκόρι Καρασίν, ενώ αξιοσημείωτη είναι η παρουσία του Σεργκέι Μπεσέντα, συμβούλου του επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας (FSB).

Η επιλογή του Μπεσέντα προκάλεσε έκπληξη σε ορισμένους αναλυτές, καθώς στο παρελθόν είχε διατελέσει επικεφαλής του τμήματος διεθνών επιχειρήσεων της FSB. Σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ήταν ένας από τους βασικούς αξιωματούχους που έπεισαν τον Πούτιν το 2022 ότι υπήρχε ισχυρό φιλορωσικό αίσθημα στην Ουκρανία και ότι η ταχεία εισβολή θα μπορούσε να οδηγήσει στην πτώση της κυβέρνησης στο Κίεβο.

Το 2023 ο επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών της Ουκρανίας Κίριλο Μπουντάνοφ είχε χαρακτηρίσει τον Μπεσέντα «πολύ προβληματικό πρόσωπο» για την Ουκρανία, κατηγορώντας τον για σημαντικές ενέργειες που έβλαψαν τη χώρα.

Οι εξελίξεις στις συνομιλίες παρακολουθούνται στενά, καθώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη δυναμική του πολέμου και τις μελλοντικές στρατηγικές τόσο της Ρωσίας όσο και της Ουκρανίας.

Οι θέσεις των δύο πλευρών

Η ουκρανική αντιπροσωπεία στις συνομιλίες στο Ριάντ, με επικεφαλής τον υπουργό Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ, πλαισιώθηκε από τον Πάβλο Παλίσα, κορυφαίο στρατιωτικό σύμβουλο του Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Και οι δύο συμμετέχουν στη νεοσύστατη ομάδα για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, υπό την ηγεσία του επιτελάρχη του Ζελένσκι, Αντρίι Γέρμακ.

Ο Ουμέροφ, βετεράνος διαπραγματευτής για την Ουκρανία στις πρώτες συνομιλίες με τη Ρωσία μετά την έναρξη του πολέμου, έχει στο πλευρό του έμπειρους διπλωμάτες και κυβερνητικά στελέχη, καθώς οι τεχνικές λεπτομέρειες σχετικά με την ενέργεια και τη ναυσιπλοΐα βρίσκονται στο επίκεντρο των συζητήσεων. Σύμφωνα με το ουκρανικό πρακτορείο ειδήσεων Ukrinform, στην αντιπροσωπεία συμμετέχουν επίσης αναπληρωτές υπουργοί Εξωτερικών και Ενέργειας, καθώς και ο κορυφαίος διπλωματικός σύμβουλος του Ζελένσκι.

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η Ουκρανία θα ετοιμάσει έναν κατάλογο υποδομών που θα μπορούσαν να περιληφθούν στη συμφωνία εκεχειρίας, ενώ τόνισε ότι μια τρίτη πλευρά θα πρέπει να επιβλέπει τη διαδικασία, προτείνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες ως πιθανό εγγυητή.

Ωστόσο, αν και η συζήτηση για την ενέργεια και τη ναυσιπλοΐα ενδέχεται να οδηγήσει σε κάποιον κοινό τόπο, οι θέσεις των δύο πλευρών για μια συνολική κατάπαυση του πυρός παραμένουν αγεφύρωτες – γεγονός που αναδεικνύει τις προκλήσεις που συνοδεύουν κάθε προσπάθεια για ειρήνη.

Η θέση της Μόσχας

Την περασμένη εβδομάδα ο Πούτιν δήλωσε στον Τραμπ, κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνομιλίας, ότι η Ρωσία θα δεχόταν προσωρινή εκεχειρία μόνο εάν η Ουκρανία σταματούσε τη στρατιωτική κινητοποίηση, την εκπαίδευση στρατευμάτων και την εισαγωγή όπλων καθ’ όλη τη διάρκεια της ανακωχής.

Επιπλέον ο Πούτιν απαίτησε τον πλήρη τερματισμό της ξένης στρατιωτικής βοήθειας και της ανταλλαγής πληροφοριών προς την Ουκρανία, χαρακτηρίζοντάς το «βασική προϋπόθεση για την αποτροπή της κλιμάκωσης της σύγκρουσης και την πρόοδο προς την επίλυσή της μέσω πολιτικών και διπλωματικών μέσων», σύμφωνα με το Κρεμλίνο.

Ο Λευκός Οίκος ξεκαθάρισε ότι η στρατιωτική βοήθεια και η ανταλλαγή πληροφοριών με την Ουκρανία θα συνεχιστούν παρά τις ρωσικές απαιτήσεις. Ωστόσο η διοίκηση Τραμπ υπήρξε λιγότερο σαφής όσον αφορά τις ρωσικές διεκδικήσεις για εδαφικές παραχωρήσεις, αφήνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις να εννοηθεί ότι ευθυγραμμίζεται με τη στάση του Κρεμλίνου.

Χαρακτηριστικά, ο Γουίτκοφ, προσωπικός απεσταλμένος του Τραμπ, υιοθέτησε ρωσική ρητορική την Κυριακή επιχειρώντας να δικαιολογήσει τα στημένα δημοψηφίσματα που διοργάνωσαν οι ρωσικές κατοχικές δυνάμεις σε τμήματα της Ουκρανίας για να νομιμοποιήσουν την προσάρτηση αυτών των εδαφών. «Υπάρχει η άποψη εντός της Ρωσίας ότι αυτές οι περιοχές ανήκουν στη Ρωσία», δήλωσε στο Fox News. «Υπάρχουν δημοψηφίσματα σε αυτές τις περιοχές που δικαιολογούν τις ενέργειες αυτές». Τα εν λόγω δημοψηφίσματα έχουν καταδικαστεί ευρέως ως παράνομα και δόλια από τη διεθνή κοινότητα.

Η θέση του Κιέβου

Η Ουκρανία είχε προηγουμένως συμφωνήσει, υπό την πίεση της διοίκησης Τραμπ, σε μια άνευ όρων εκεχειρία 30 ημερών για τον τερματισμό όλων των εχθροπραξιών. Ωστόσο, όταν η Μόσχα δήλωσε ότι θα υποστήριζε μόνο μια μερική ανακωχή που θα αφορούσε τις ενεργειακές υποδομές, ο Ζελένσκι συμφώνησε με τον Τραμπ σε αυτήν τη συμβιβαστική λύση.

Τις τελευταίες ημέρες Ουκρανοί αξιωματούχοι έχουν διαμηνύσει ότι δεν θα αποδεχτούν ρωσική κυριαρχία σε κατεχόμενα εδάφη, δεν θα δεχτούν εμπόδια στην ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ ή μείωση των στρατιωτικών τους δυνάμεων και απαιτούν δεσμευτικές εγγυήσεις ασφαλείας στο πλαίσιο οποιασδήποτε ειρηνευτικής συμφωνίας.

Πολλοί Ουκρανοί αναλυτές και διπλωμάτες αμφισβητούν τη βιωσιμότητα ακόμη και μιας περιορισμένης εκεχειρίας, σημειώνοντας ότι προηγούμενες συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός είχαν παραβιαστεί συστηματικά, με τη μια πλευρά να κατηγορεί την άλλη.

«Δεν πιστεύω στην εκεχειρία. Το έχουμε ξαναζήσει αυτό», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Κοστιάντιν Γελίσεεφ, βετεράνος διπλωμάτης και πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, που είχε συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία το 2014 και το 2015.

Η πορεία προς μια συνολική ειρηνευτική συμφωνία διαφαίνεται δύσκολη, με τις δύο πλευρές να παραμένουν προσκολλημένες σε θέσεις που απέχουν πολύ από μια συμβιβαστική λύση.

Τι έπεται στη διπλωματική σκακιέρα;

Ο Γουίτκοφ δήλωσε την προηγούμενη Τετάρτη, σε συνέντευξή του στο Bloomberg News, ότι ο Τραμπ και ο Πούτιν είναι «πιθανό» να συναντηθούν στη Σαουδική Αραβία μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Παράλληλα, Αμερικανοί αξιωματούχοι αναμένεται να συνεχίσουν τις συνομιλίες με Ρώσους και Ουκρανούς ομολόγους τους στη Μέση Ανατολή, προκειμένου να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες μιας περιορισμένης εκεχειρίας.

Ωστόσο, σύμφωνα με αναλυτές, τα θεμέλια της διπλωματικής διαδικασίας παραμένουν επισφαλή, καθώς τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο εμφανίζονται διατεθειμένα να συνεχίσουν τις εχθροπραξίες.

«Και οι δύο πλευρές εξακολουθούν να πιστεύουν ότι μπορούν να συνεχίσουν τον πόλεμο ανεξάρτητα από τη στάση των Ηνωμένων Πολιτειών» δήλωσε ο Ντμίτρι Κουζνέτς, στρατιωτικός αναλυτής του ρωσικού μέσου Meduza, το οποίο εδρεύει στη Λετονία μετά την απαγόρευσή του από το Κρεμλίνο. Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι «οι οπτικές της Μόσχας και του Κιέβου για το πώς θα μπορούσε να μοιάζει μια συμφωνία, παραμένουν εξαιρετικά μακρινές μεταξύ τους».

topontiki.gr