«Σενάριο Κύπρου» για την Ουκρανία

Πρωτοφανής κινητικότητα, σημειώνεται στο Ουκρανικό, λίγο μετά την ορκωμοσία Τραμπ. Σε αντίθεση με το περιβάλλον Μπάϊντεν που υποστήριζε την πάση θυσία συνέχιση του πολέμου, με συνέπεια να χαρακτηριστούν οι Δημοκρατικοί «κόμμα του πολέμου», ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, προς το παρόν τουλάχιστον σε λεκτικό επίπεδο, δείχνει να προωθεί τον διπλωματικό συμβιβασμό. Δίχως, όμως, να κατηγορηθεί για το «δικό του Αφγανιστάν», ότι εγκατέλειψε δηλαδή την Ουκρανία, όπως ο Μπάϊντεν το Αφγανιστάν. Το μεγάλο «παιχνίδι» τώρα μόλις άρχισε. Πρόκειται για ένα bras de fer ανάμεσα σε Δύση και Ρωσία που, πιθανώς, θα πάρει χρόνο. Και, βέβαια, ένα από τα σενάρια που πέφτει στο τραπέζι, είναι αυτό της de facto διχοτόμησης της Ουκρανίας, όπως της Κύπρου, μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένει μια από τις πιο σοβαρές προκλήσεις για τη νέα ηγεσία των ΗΠΑ. Η διαμεσολαβητική προσπάθεια του Ντόναλντ Τραμπ μάλλον ξεκίνησε σκληρά. Αρχικά, προέβη σε μια ωμή δήλωση: Εάν ο Πούτιν δεν δώσει το πράσινο φως για «συμφωνία» ειρήνευσης, θα επιβληθούν στη Ρωσία επιπλέον κυρώσεις. Ο ίδιος έγραψε σε ανάρτησή του στην Truth Social: «Μπορούμε να το κάνουμε με τον εύκολο ή τον δύσκολο τρόπο».

Από τη μεριά του, ο Πούτιν προέβη στα … τυπικά, χωρίς να μπει σε διαδικασία αντιπαράθεσης με τον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ. Συνεχάρη τον Τραμπ για την ορκωμοσία του, δηλώνοντας ότι είναι ανοιχτός στο διάλογο και επιθυμία του είναι η «μακροχρόνια ειρήνη». Ωστόσο, το ντεμπούτο της διαμεσολαβητικής παρέμβασης Τραμπ έδειξε ότι η διαδικασία εξεύρεσης διπλωματικής λύσης μπορεί να είναι δύσκολη, να καθυστερήσει, και, εν πάση περιπτώσει, ότι η ειρηνική διευθέτηση είναι ακόμα θολή.

Ομως, πέραν των συγχαρητηρίων Πούτιν, την ίδια στιγμή Πεκίνο και Μόσχα έστελναν μήνυμα στην Ουάσιγκτον: Τίποτα δεν θα είναι εύκολο. Γι’ αυτό, εξάλλου, Βλαντίμιρ Πούτιν και Σι Τζινπίνγκ, εν μέσω ορκωμοσίας Τραμπ, δημοσιοποιούσαν την τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν. Σε αυτό το σκηνικό, δεν λείπουν και τα εκατέρωθεν μηνύματα Λευκού Οίκου – Κρεμλίνου περί πρόθεσης κατ’ αρχήν να επικοινωνήσουν Τραμπ – Πούτιν, και μετά ακόμα και να συναντηθούν.

Πρωτοφανείς κινήσεις της Ουάσιγκτον

Ολα τα παραπάνω, καθώς και σειρά άλλων νευραλγικής σημασίας εξελίξεων, δείχνουν ότι, παρά το γεγονός ότι ακόμη είναι νωρίς για προβλέψεις, καταβάλλονται σοβαρές προσπάθειες στο προσκήνιο και το παρασκήνιο.

Είναι προφανές ότι το «αγκάθι» του πολέμου στην Ουκρανία είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξεπεραστεί σε σύντομο χρονικό διάστημα. Αφενός διότι είναι δύσκολο να αντιστραφεί η ατμόσφαιρα που έχει καλλιεργηθεί στη διεθνή κοινή γνώμη εδώ και σχεδόν τρία χρόνια από την έναρξη του πολέμου, αφετέρου γιατί υπάρχουν πανίσχυρες δυνάμεις, πολιτικές και επιχειρηματικές, που δεν επιθυμούν τη λήξη του. Για γεωπολιτικούς και οικονομικούς λόγους.

Από την άλλη, ο Τραμπ, ο οποίος, τουλάχιστον στα λόγια, θέλει να τερματίσει τον πόλεμο, δεν θέλει να φανεί ότι οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν την Ουκρανία, όπως «πρόδωσαν» το Αφγανιστάν. Παρά ταύτα, εξαιρετικά μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι -αδιανόητες για την εποχή Μπάϊντεν- πρόσφατες κινήσεις του Τραμπ σε σχέση με την Ουκρανία. Αναλυτικότερα, τις τελευταίες ημέρες έγιναν τα εξής:

1. Οπως αναφέρει το Reuters, η Υπηρεσία Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID – U.S. Agency for International Development) που μια από τις σημαντικές αποστολές της είναι η βοήθεια προς την Ουκρανία, έλαβε εντολές να σταματήσει όλες τις δραστηριότητες.

«Πρόκειται για χάος», σχολίασε πρώην ανώτερος αξιωματούχος της. «Θα πρέπει να σταματήσουμε όλες τις δραστηριότητες: ζωτικής σημασίας προγράμματα Υγείας (π.χ. AIDS), διατροφής, υγειονομικής περίθαλψης μητέρας και παιδιού, αγροτικής ανάπτυξης, υποστήριξης της κοινωνίας των πολιτών, εκπαίδευσης, κ.λ.π.», ανέφερε.

Οι σχετικές αποφάσεις για τη συνέχιση, την τροποποίηση ή τον τερματισμό αυτών των προγραμμάτων, θα ληφθούν από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο. Η επανεξέτασή τους θα γίνει τις επόμενες 85 ημέρες.

2. Ανεστάλησαν προγράμματα υποδοχής μεταναστών στις ΗΠΑ, περιλαμβανομένης μιας σημαντικής προηγούμενης απόφασης που επιτρέπει την είσοδο Ουκρανών στη χώρα, σύμφωνα με τους New York Times.

Ποια πολιτική, άραγε, θα ακολουθήσει η ελληνική κυβέρνηση, εάν ο Τραμπ καταφέρει να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία;

3. Επιβλήθηκε σαρωτικό «πάγωμα» της στρατιωτικής βοήθειας που προσέφεραν οι ΗΠΑ σε άλλες χώρες, για διάστημα 90 ημερών, αναφέρει το Reuters. Εξαιρούνται μόνο το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Πολύ πιθανώς «παγώνει» η βοήθεια τόσο προς την Ουκρανία όσο και προς την Ταϊβάν, σύμφωνα με τις έως τώρα πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας.

Οπως φαίνεται από τις αποφάσεις της Ουάσιγκτον για την στρατιωτική βοήθεια και την USAID, η διάρκεια του «παγώματος» των 90 ημερών μπορεί να αποδειχτεί και μόνιμη. Ανάλογα με το εάν θα υπάρξουν θετικές διπλωματικές εξελίξεις στα «μέτωπα» της Ρωσίας και της Κίνας.

Αδειασμα Ζελένσκι

Επιπλέον, σε συνέντευξή του στο Fox News, ο Τραμπ είπε ότι ο Ζελένσκι «δεν είναι άγγελος» και ανέφερε ότι «δεν έπρεπε να επιτρέψει να γίνει αυτός ο πόλεμος». Ακόμα, σε συνέντευξή του, στο NBC News, την περασμένη Πέμπτη, ισχυρίστηκε ότι η Ουκρανία δεν έπρεπε να είχε πολεμήσει. «Ο Ζελένσκι πολεμούσε μια πολύ μεγαλύτερη δύναμη, πολύ πιο ισχυρή … Δεν έπρεπε να το κάνει. Θα μπορούσαμε εμείς να είχαμε κλείσει μια συμφωνία».

Ο Ζελένσκι θα έπρεπε να είχε κάνει μια συμφωνία με τον Πούτιν για να αποφύγει τη σύγκρουση, είπε. «Θα μπορούσα να είχα κάνει αυτή τη συμφωνία, αλλά ο Ζελένσκι αποφάσισε … «θέλω να πολεμήσω». Στη συνέχεια συνέκρινε τον αριθμό των αρμάτων μάχης που είχε κάθε χώρα, σημειώνοντας ότι η Ρωσία είχε περισσότερα. «Δεν μπορείς να τα βάλεις μαζί τους», είπε.

Η -εκ νέου- επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν, με τον Ζελένσκι

Σε αντίθεση με τη ρητορική -και την πρακτική- Μπάϊντεν, ο Τραμπ, μιλώντας κατ’ αυτό τον τρόπο για τον Ζελένσκι, εμμέσως πλην σαφώς, αδειάζει τον Ουκρανό πρόεδρο -σίγουρα, δε, την προηγούμενη ηγεσία των ΗΠΑ και τις Βρυξέλλες- παρουσιάζοντάς τον ως … αναλώσιμο. Κάτι που ουδόλως έκανε η ηγεσία Μπάϊντεν και οι Βρυξέλλες. Αντίθετα, προέβαλαν σε υπερθετικό βαθμό το πρόσωπο του Ζελένσκι.

Τέσσερα σενάρια για τη λήξη του πολέμου

Τα σενάρια που συζητούνται τώρα για το Ουκρανικό, σύμφωνα με τον Δυτικό Τύπο, είναι τέσσερα:

Σενάριο 1: Οι αντίπαλες πλευρές δεν καταλήγουν σε ειρηνευτική συμφωνία και ο πόλεμος συνεχίζεται.

Ο Τραμπ ελπίζει ότι η οικονομική πίεση θα αναγκάσει τον Πούτιν να κάνει παραχωρήσεις. Ωστόσο, ο Πούτιν είναι απίθανο να υποχωρήσει τόσο εύκολα. Εξάλλου, η ρωσική οικονομία έχει προσαρμοστεί στις κυρώσεις και η «πολεμική οικονομία» της λειτουργεί σε πλήρη δυναμική.

Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, προσπαθεί να πείσει ότι πρέπει να συνεχιστεί η υποστήριξη προς την Ουκρανία, διότι πρόκειται για θέμα παγκόσμιας ασφάλειας. Επιπλέον, οι πόροι που διαθέτουν οι δύο χώρες, Ρωσία και Ουκρανία (η δεύτερη με καθοριστική την βοήθεια της Δύσης) τους επιτρέπουν να συνεχίσουν τον πόλεμο.

Ηδη, η Ρωσία έχει επικεντρωθεί στην κατάληψη και των εναπομεινάντων κομματιών της επαρχίας Ντονμπάς (ελέγχει ήδη το 70% αυτής της περιοχής της Ανατολικής Ουκρανίας). Η Ουκρανία, παρά τις απώλειές της, θα ήθελε να προβεί σε αντεπίθεση, εναποθέτοντας τις ελπίδες της στη βοήθεια των δυτικών συμμάχων της.

Αυτό το σενάριο παραπέμπει περισσότερο σε παρτίδα σκακιού, όπου οι αντίπαλοι βλέπουν περιθώρια για αρκετές ακόμα κινήσεις στη σκακιέρα, προτού καταλήξουν σε ισοπαλία.

Σενάριο 2: Αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη – Κορεατικό μοντέλο

Η ιδέα του παγώματος της σύγκρουσης κατά μήκος της τρέχουσας γραμμής του μετώπου έχει ήδη συζητηθεί από Αμερικανούς και Ευρωπαίους πολιτικούς. Περιλαμβάνει τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης ανάμεσα στους δύο αντιπάλους. Η Γαλλία, μάλιστα, προσφέρθηκε να στείλει δυνάμεις της.

 

Ωστόσο, αυτή η επιλογή μοιάζει με ναρκοπέδιο, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Η -τεράστια σε μήκος- πρώτη γραμμή θα είναι πολύ δύσκολη υπόθεση. Εάν ληφθεί υπόψιν ότι σε αυτή τη ζώνη πρέπει να περιληφθούν και τα σύνορα με τη Λευκορωσία, τότε πρόκειται για 2.500 χιλιόμετρα.

Η Δύση είναι αδύνατον να ανταποκριθεί. Η ανάπτυξη ικανού αριθμού στρατευμάτων για τον έλεγχο αυτής της γραμμής είναι εξαιρετικά δύσκολη. Επιπλέον, αυτό σημαίνει τεράστιο βάρος και για τον ουκρανικό στρατό. Ο Ζελένσκι δήλωσε στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός ότι απαιτούνται τουλάχιστον 200.000 στρατιώτες. Ο Αυστριακός αναλυτής σε θέματα Αμυνας, συνταγματάρχης, Μάρκους Ρέϊσνερ (Markus Reisner) κάνει λόγο για μέχρι και 150.000.

Ένα άλλο πρόβλημα θα είναι εάν θα συνεχιστεί η δυτική υποστήριξη ή όχι. Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γαλλία και η Γερμανία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν εσωτερικές πολιτικές ανακατατάξεις που θα επηρεάσουν τις δεσμεύσεις τους έναντι της Ουκρανίας. Στο μεταξύ, τα φιλορωσικά αισθήματα αυξάνονται σε ευρωπαϊκές χώρες, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την επιθυμία των πολιτικών ηγεσιών τους να αναλάβουν μια τόσο μεγάλης έκτασης αποστολή μεσο-μακροπρόθεσμα.

Επιπλέον, όπως δείχνει το παράδειγμα της Κορέας, το πάγωμα μιας σύγκρουσης δεν εγγυάται μια σταθερή ειρήνη. Από το 1953 και μετά, οι στρατιωτικές εντάσεις παραμένουν μεταξύ της Βόρειας και της Νότιας Κορέας. Για την Ουκρανία, ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να σημαίνει, όχι μόνο απώλεια εδαφών, αλλά και κίνδυνο να επαναληφθούν οι αντιπαραθέσεις με τη Ρωσία, ειδικά εάν εξασθενίσει η δυτική προσοχή στο πρόβλημα.

Σενάριο 3: Διχοτόμηση – Κυπριακό «μοντέλο»

Η Κύπρος είναι ένα κλασικό παράδειγμα παγωμένης σύγκρουσης. Πενήντα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή της μισής μεγαλονήσου, η Κύπρος παραμένει διχοτομημένη, με ειρηνευτικές δυνάμεις στη νεκρή ζώνη. Αυτό το σενάριο θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην Ουκρανία, όπου θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια «πράσινη γραμμή».

 

Ωστόσο, πρακτικά, ενέχει πολλούς κινδύνους. Για παράδειγμα, στο Ντονμπάς (Ανατολική Ουκρανία – το μεγαλύτερο μέρος υπό ρωσικό έλεγχο), οι «ειρηνευτικές» δυνάμεις μπορεί να βρεθούν εν μέσω εχθροπραξιών, όπως συνέβη τα προηγούμενα χρόνια, από το 2015 και μετά, μεταξύ Ουκρανίας – Ρωσίας. Πόσο μάλλον, αφού η δυσαρέσκεια του πληθυσμού σε αυτά τα εδάφη είναι μεγάλη. Εκτός των άλλων, το Κίεβο ονειρεύεται την πλήρη ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ και μια παγωμένη σύγκρουση θα μπορούσε να κλείσει τις πόρτες για ένταξη για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Σενάριο 4: Εγγυήσεις ασφάλειας μέσω της ένταξης στο ΝΑΤΟ

Το πιο φιλόδοξο σχέδιο της Ουκρανίας είναι να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Αυτός ο στόχος υποστηρίζεται από δυτικές χώρες, αλλά αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια. Πόσο μάλλον, αφού εξίσου πολλές χώρες – μέλη του ΝΑΤΟ είναι κατά. Οπως είναι αναμενόμενο, επίσης, η Ρωσία θα απορρίψει κατηγορηματικά κάθε μορφή συμμετοχής της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Επίσης, κράτη – μέλη, όπως η Ουγγαρία και η Τουρκία, ενδεχομένως, θα μπορούσαν να ορθώσουν εμπόδια.

Στην προκειμένη, ο Ζελένσκι προέβη σε υποχώρηση. Προτείνει, λοιπόν, την ένταξη στο ΝΑΤΟ μόνο των εδαφών της Ουκρανίας. Ουσιαστικά, δηλαδή, απεμπολεί τα εδάφη που έχασε η Ουκρανία από τη Ρωσία. Οπως και να’ χει, ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, ένταξη στο ΝΑΤΟ θα αποτελούσε κόκκινο πανί για το Κρεμλίνο.

Ουσιαστικά, η κατάσταση επί του πεδίου βρίσκεται σε αδιέξοδο. Διότι, ναι μεν η Δύση συνεχίζει να παρέχει στρατιωτική βοήθεια, εκπαίδευση και προηγμένα οπλικά συστήματα στην Ουκρανία, αλλά αυτό δεν αρκεί για να ανατρέψει την κατάσταση.

Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να τερματιστεί ο πόλεμος; Σύμφωνα με σημαντική μερίδα του Δυτικού Τύπου, ο οποίος σε μεγάλο βαθμό έχει εμφανώς αλλάξει τη ρητορική του, από ακραιφνώς υπέρ της πολιτικής Μπάϊντεν σε πιο … διαλλακτική, κάθε σενάριο έχει τα θετικά και τα αρνητικά του. Η Δύση αντιμετωπίζει μια δύσκολη επιλογή: να συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία ή να αναζητήσει ενδιάμεσες λύσεις που μπορεί να απέχουν πολύ από τις … ιδανικές. Οπως και να’ χει, καταλήγουν πολλά Δυτικά δημοσιεύματα, η προοπτική ειρήνευσης στην Ουκρανία εξαρτάται από τη διπλωματία και την πολιτική βούληση. Φράσεις που, ακόμα και στο πρόσφατο παρελθόν, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες δεν είχαν στο λεξιλόγιό τους. Αντίθετα, διεκήρυτταν ότι όλα θα κριθούν στα πεδία των μαχών.

neostrategy.gr