Σύγκρουση τρένων στα Τέμπη: Η απολογία του επιθεωρητή Νικολάου – «Προϊστάμενε δεν μπορώ να προσδιορίσω από ποια γραμμή έχω διώξει την αμαξοστοιχία»

Την προφυλάκιση του επιθεωρητή κυκλοφορίας του ΟΣΕ, Δημήτρη Νικολάου, αποφάσισαν μετά τα μεσάνυχτα της Πέμπτης ανακριτής και εισαγγελέας που ερευνούν τη σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη. Από την πλευρά του ο κ. Νικολάου, ο οποίος είχε πάρει αναρρωτική άδεια μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα με τους 57 νεκρούς, κατέθεσε ένα απολογητικό υπόμνημά 100 σελίδων το οποίο έχει στη διάθεσή του το protothema.gr και παρουσιάζει τα βασικά του σημεία.

Ο κ. Νικολάου επιρρίπτει τις ευθύνες για τη σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη στον προφυλακισμένο σταθμάρχη Λάρισας, Βασίλη Σαμαρά, καταλογίζει ευθύνες και στους άλλους δύο σταθμάρχες που έφυγαν από το σταθμαρχείο πριν τη λήξη της βάρδιάς τους ενώ βάζει στο κάδρο και τον σταθμάρχη στα Παλαιοφάρσαλα με το επιχείρημα ότι όφειλε να ενημερώσει για την καθυστέρηση του μοιραίου Intercity 62.

Αρχικά ο κ. Νικολάου αναφέρεται στη διαδρομή του στον ΟΣΕ λέγοντας ότι «από την πρώτη στιγμή της εργασίας μου ανέπτυξα συνδικαλιστική δράση, επιθυμώντας να συνεισφέρω στον εργασιακό μου χώρο. Από το έτος 2009 έως και το έτος 2018 διετέλεσα Πρόεδρος του Συνδέσμου Σιδηροδρομικών Θεσσαλίας. Επανεκλέγην το έτος 2021 και ευρίσκομαι έως και σήμερα στη θέση αυτή. Συνάμα, από το έτος 2010 είμαι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Σιδηροδρόμων».

Παράλληλα σημειώνει ότι αυτός ήταν που έφερε τις αλλαγές στο ωράριο εργασίας ώστε να υπάρχουν πέραν του ενός στα σταθμαρχεία. Αναφέρει χαρακτηριστικά: « με δικές μου ενέργειες στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων μου και δη κατόπιν πρότασής μου στη Διεύθυνση Κυκλοφορίας, πραγματοποιήθηκε αλλαγή των υφιστάμενων ωραρίων, ως εξής:

Από 06:00-14:30 Σε 06:00-15:00

Από 14:00-22:30 Σε 14:00-23:00
Από 22:00-06:30 Σε 22:00-07:00,

Κανείς δεν μου παραπονέθηκε για τους νεοπροσληφθέντες
Ο Δημήτρης Νικολάου στο υπόμνημά του επισημαίνει, επίσης, ότι μετά την τοποθέτηση των νεποροσληφθέντων Σταθμαρχών – ανάμεσα στους οποίους και ο Βασίλης Σαμαράς – είχε ζητήσει στις 25 Ιανουαρίου, μεταξύ άλλων, την τήρηση του κανονισμού κυκλοφορίας, την ορθή επικοινωνία με τους μηχανοδηγούς και το πώς θα γίνεται η παράδοση και ανάληψη καθηκόντων ενώ σημειώνει ότι κανείς από τους κεντρικούς σταθμάρχες δεν του είπε κάτι για τους νεοπροσληφθέντες, ούτε και οι δεύτεροι ανέφεραν κάποιο κώλυμα. Κανείς, επίσης, δεν είπε κάτι όταν ενημέρωσε ότι ο Σαμαράς θα αναλάμβανε νυχτερινές υπηρεσίες

«Ενώ, πλέον προσφάτως, ήτοι την 25η/01/2023, με την τοποθέτηση των νεοπροσληφθέντων Σταθμαρχών, πραγματοποίησα συνάντηση στα γραφεία επιθεώρησης της Λάρισας, όπου παρευρέθηκαν άπαντες οι ανωτέρω μαζί με τον κ. Τρελλόπουλο Γεώργιο, Κεντρικό Σταθμάρχη Παλαιοφαρσάλου και τον κ. Ζήντρο Γεώργιο, Κεντρικό Σταθμάρχη Λάρισας, προκειμένου να διευκρινίσω την τήρηση του γενικού κανονισμού κυκλοφορίας, την απαρέγκλιτη τήρηση των ωραρίων, των τηλεγραφημάτων, την ακριβή και ορθή επικοινωνία με τους μηχανοδηγούς των αμαξοστοιχιών, αλλά και να ενημερώσω περί του ρόλου των παλαιών σταθμαρχών (αρχαιότητα) σε περίπτωση ταυτόχρονης παρουσίας στον εκάστοτε Σταθμό και της συνακόλουθης ανάληψης καθηκόντων. Επίσης τονίστηκε, τόσο από εμένα, όσο και από τους κεντρικούς σταθμάρχες ότι αν νιώσουν οποιαδήποτε αδυναμία ως προς τα καθήκοντά τους να το αναφέρουν. Επισημαίνεται ότι ουδείς από τους Κεντρικούς σταθμάρχες μου ανέφερε οποιαδήποτε παρατήρηση για τους νεοπροσληφθέντες, καθώς ούτε και οι νέοι ρωτώντας τους έναν-έναν, μου ανέφεραν κάποιο κώλυμα. Επιπλέον, όταν ανέφερα ότι το ίδιο βράδυ (25/01/2023) αναλαμβάνει ο κ. Σαμαράς νυχτερινή υπηρεσία, ουδείς σχολίασε.

Το πρόγραμμα εργασίας το βγάζει η Διεύθυνση Κυκλοφορίας
Ειδικά για τις βάρδιες και το πρόγραμμα εργασίας ο επιθεωρητής Νικολάου αναφέρει ότι «εκ της ιδιότητας μου ως προϊστάμενος της επιθεώρησης ήμουν υπεύθυνος για την κατάρτιση του προγράμματος των υπηρεσιών. Σύμφωνα με το υπ’ αριθ. ΦΕΚ Β΄2623/30.05.2022 (5.6.5.3.3) του Τμήματος Επιθεώρησης Λάρισας (σχετ. 17) προκύπτει ότι η κατανομή των βαρδιών του προσωπικού ασφαλείας πραγματοποιείται από το τμήμα επιθεώρησης Λάρισας. Εντούτοις, η έκδοση και τροποποίηση του προγράμματος ωρών εργασίας, πραγματοποιείται από τη Διεύθυνση Κυκλοφορίας και Διαχείρισης Χωρητικότητας (ΔΚ). (σχετ. 17α). Ήτοι τα καθήκοντα του εκάστοτε προϊσταμένου επιθεώρησης περιορίζονται στην πρόταση περί της κατανομής του ωραρίου. Η απόφαση λαμβάνεται από τη Διεύθυνση (ΔΚ)».

Στη συνέχεια ο Δημήτρης Νικολάου αφού παραθέτει τις αλλαγές στα ωράρια και το πρόγραμμα των σταθμών που αποφασίστηκαν στις 26 Ιανουαρίου με την ένταξη των νέων πιστοποιημένων σταθμαρχών σημειώνει «γνωρίζοντας ότι η δύναμη του παλιού προσωπικού δεν άλλαξε, προστέθηκαν τέσσερις (4) νέες βάρδιες. Επομένως ήταν αδύνατον να μην εργαστούν μόνοι τους οι νεοπροσληφθέντες. Άρα, η Διεύθυνση ούσα αρμόδια, έκρινε ότι μπορούν να εργαστούν κανονικά».

Τα ωράρια του Βασίλη Σαμαρά
Ξεχωριστό κεφάλαιο στο υπόμνημα του Δημήτρη Νικολάου αποτέλεσε η εκπαίδευση, τα ωράρια και η εργασία του μοιραίου σταθμάρχη Λάρισας, Βασίλη Σαμαρά.

Αρχικά ο επιθεωρητής του ΟΣΕ αναφέρει ότι «όταν και εξεδόθη το πρόγραμμα περί τα τέλη του μηνός Ιανουαρίου, ο κ. Σαμαράς θα ελάμβανε επτά (7) ημερήσιες αναπαύσεις, θα επέστρεφε στην Λάρισα για μαθητεία-ενημέρωση νύχτα την 22η και 23η Φεβρουαρίου και θα συνέχιζε νύχτα μόνος του (σχετ. 23α). Όμως λόγω έκτακτων αναγκών (μονοδρόμηση πορείας) στον σταθμό των Ν. Πόρων που διαθέτει διπλή γραμμή, πήγε να εργαστεί 20-22 Φεβρουαρίου εκεί, την πρώτη μέρα μαζί με την ΖΑΡΚΑΔΗ (νεοπροσληφθείσα) για να ενημερωθεί και ώρες 13.30 – 21.30 και μετά 21 και 22 Φεβρουαρίου, ώρες 07.30 – 15.30. Στο σημείο αυτό να αναφερθεί ότι πέρα από την πιο απαιτητική κατάσταση αυτή της μονοδρόμησης, διαχειρίστηκε μόνος του 22 αφίξεις/αναχωρήσεις τρένων.
Μάλιστα, την 21η Φεβρουαρίου μετέβην στον σταθμό των Ν. Πόρων για επιθεώρηση. Ο κ. Σαμαράς ήταν ο μόνος από τους νεοπροσληφθέντες με την πιο πρόσφατη νυχτερινή βάρδια στην Λάρισα τον μήνα Ιανουάριο».

Στη συνέχεια προσθέτει: «Ο κ. Σαμαράς Βασίλειος τον μήνα Ιανουάριο πραγματοποίησε τη μαθητεία του ως εξής:

1) Την 02η/01/2023 έως 08η/01/2023 στο Σταθμό της Καλαμπάκας με ωράριο 10:30 έως 19:30. Την πρώτη ημέρα ευρισκόταν μαζί μου, τις υπόλοιπες τρεις ημέρες με τον κ. Τσιπνή και έκτοκτε με τον κ. Τσιότρα.
2) Την 09η/01/2023 έως και 21η/01/2023 στο Σταθμό του Λιτόχωρου.
3) Την 23η/01/2023 και 24η/01/2023 πραγματοποιήθηκαν οι απαιτούμενες εξετάσεις.
4) Την 25η/01/2023 έλαβε χώρα συγκέντρωση κατά την οποία ενημερώθηκαν περί της τήρησης των ωραρίων.
5) Την 26η/01/2023 συνεχίζει τα καθήκοντά του στο Σταθμό της Λάρισας στη νυχτερινή βάρδια.

Σε άλλο σημείο ο κ. Νικολάου λέει για τον Σαμαρά: «Τον μήνα Ιανουάριο ο κ. Σαμαράς όντας δόκιμος υπό το καθεστώς της μαθητείας μετακινήθηκε στην Καλαμπάκα και στο Λιτόχωρο, ως αναφέρθηκε. Μετά τις εξετάσεις του μετακινήθηκε στη Λάρισα, όπου εργάστηκε κατά τη νυχτερινή βάρδια, μαζί με δύο παλαιότερους – αρχαιότερους σταθμάρχες. Ενώ, τον μήνα Φεβρουάριο μέχρι και την 14η/02/2023 εργάστηκε στο Σταθμό της Καλαμπάκας αποκλειστικά μόνος του, σε δρομολόγιο μονής γραμμής. Εν συνεχεία, έλαβε διαδοχικά πέντε (5) ημέρες ανάπαυσης (ρεπό) (Σχετ. 23) και μετέβη πλέον στο Σταθμό των Νέων Πόρων από την 20η/02/2023 έως και την 22η/02/2023, σε διπλή γραμμή μαζί με την κ. Ζαρκάδη Ελένη, η οποία ως ανέφερα ανωτέρω άνηκε ομοίως στους νεοπροσληφθέντες εργαζομένους, προκειμένου να διαχειριστούν αποκοπή γραμμής καθόδου σε διπλή γραμμή – κατάσταση πιο απαιτητική. Την 23η/02/2023 μετακινείται στο Σταθμό της Λάρισας νύχτα για ενημέρωση-μαθητεία μαζί με την κ. Τζοβάρα Ελένη (αρχαιότερη). Από την 24η/02/2023 έως και την 28η/02/2023 εργάζεται αποκλειστικά μόνος του. Να σημειωθεί εδώ ότι σύμφωνα με το αρχικό πρόγραμμα του μήνα Φεβρουάριου του έτους 2023 οι ημέρες ανάπαυσης – ρεπό του κ. Σαμαρά ήταν επτά (7)».

Το μοιραίο βράδυ
Στη συνέχεια ο επιθεωρητής κυκλοφορίας του ΟΣΕ αναφέρεται σε ό,τι συνέβη το μοιραίο βράδυ μετά την σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη σημειώνοντας αρχικά οτι «ουδέποτε μέχρι και την 23:40 ενημερώθηκα για την ύπαρξη έτερου προβλήματος. Όταν ανακύπτει το οιοδήποτε πρόβλημα στον εκάστοτε σταθμό, τότε ο αρμόδιος σταθμάρχης οφείλει να αναφέρει στην επιθεώρηση».

«Μεταξύ 23.40 και 23.55 ενημερώνομαι τόσο από την κ. Ζαρκαδή όσο και από τον ρυθμιστή κυκλοφορίας Αθηνών κ. Κούκα Παντελή ότι κατόπιν σχετικών αναζητήσεων της επιβατικής αμαξοστοιχίας που εκτελεί το δρομολόγιο Αθήνα – Θεσσαλονίκη (62) και της εμπορικής αμαξοστοιχίας που εκτελεί το δρομολόγιο Θεσσαλονίκη – Αθήνα (63503), αμφότεροι οι μηχανοδηγοί δεν απαντούν στις τηλεφωνικές κλήσεις» συνεχίζει ο κ. Νικολάου.

Στη συνέχεια, δε, περιεγράφει το πρώτο τηλεφώνημα που είχε με τον σταθμάρχη Λάρισας, Βασίλη Σαμαρά, μετά το δυστύχημα: «Άμεσα και περί την ώρα 23:44 τηλεφωνώ, το πρώτον, τον κ. Σαμαρά Βασίλειο προκειμένου να ενημερωθώ. Τότε ήταν που έλαβα την απάντηση «Προϊστάμενε δε μπορώ να προσδιορίσω από ποια γραμμή έχω διώξει την αμαξοστοιχία». Δε μπορώ να αμφισβητήσω ότι ευρισκόταν σαφέστατα υπό το καθεστώς ταραχής και σύγχυσης. Σε σχετικές επόμενες ερωτήσεις που του έθεσα, με ενημέρωσε ότι η επιβατική αμαξοστοιχία (62) αφίχθη στο Σταθμό περί την ώρα 23:02 και αναχώρησε περί την ώρα 23:04, ενώ η εμπορική αμαξοστοιχία (63503) ύστερα από πληροφόρηση του από τη Σταθμάρχη Νέων Πόρων κ. Ζαρκάδη Ελένη, αναχώρησε από τον εν λόγω σταθμό με κατεύθυνση την Αθήνα περί την ώρα 23:05».

«Περί την ώρα 23.46 τηλεφωνώ και στον κλειδούχο της νυχτερινής βάρδιας στη Λάρισα κ. Τσουκαντάνα Αλέξανδρο, προκειμένου να με ενημερώσει. Εντούτοις, μου αναφέρει ότι δεν γνωρίζει τίποτα, καθώς βρίσκεται αρκετά μακριά, ήτοι εκτός του σταθμού Λάρισας και συγκεκριμένα στην αιχμή 101 (προς σταθμό Μεζούρλο). Έπειτα περί την ώρα 23.50 τηλεφωνώ στον απογευματινό σταθμάρχη κ. Παυλόπουλο και τον ρωτάω τι ακριβώς παρέδωσε αλλά και πως παρέδωσε στον κ. Σαμαρά, με αυτόν να με ενημερώνει ότι παρέδωσε κανονικά» προσθέτει στην περιγραφή του για το μοιραίο βράδυ.

Η συνάντηση με τον Σαμαρά μετά το δυστύχημα
Λίγο μετά τις 1:15 τα ξημερώματα της 1ης Μαρτίου ο Δημήτρης Νικολάου μεταβαίνει στο σταθμαρχείο Λάρισας και περιγράφει τη συνάντηση που είχε με τον Βασίλη Σαμαρά.

«Οφείλω και πάλι να υπομνήσω ότι ευρισκόταν σε άσχημη ψυχολογική κατάσταση. Να σημειωθεί ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή ουδείς γνώριζε τον ακριβή αριθμό των θυμάτων αλλά και το μέγεθος της καταστροφής. Ο κ. Σαμαράς μου ανέφερε ότι «η αμαξοστοιχία έφυγε 23.04, έδωσα αναχώρηση μέσω ραδιοτηλεφώνου ότι υπάρχει ελεύθερη γραμμή έως το Σταθμό των Νέων Πόρων. Δεν αντιλήφθηκα ότι η αμαξοστοιχία (62) εισήλθε στη γραμμή καθόδου, ενώ έπρεπε να βαίνει στη γραμμή ανόδου, γιατί δεν έκανα χρήση της αιχμής 118». Ενώ, κατόπιν τεθείσης από μέρους μου ερώτησης περί αποστολής δελτίου 1001 ειδοποίησης, «δεν εξέδωσα 1001 όπως θα έπρεπε, ανέφερα στους μηχανοδηγούς της επιβατικής αμαξοστοιχίας ότι έχουν ελεύθερη γραμμή μέχρι τους Νέους Πόρους, χωρίς να πώ σε ποια γραμμή κινείται».

Ο Δημήτρης Νικολάου αναφέρεται, στη συνέχεια, στον μόνιμο σταθμάρχη Παυλόπουλο ο οποίος αποχώρησε πριν τη λήξη του ωραρίου του: «Εν συνεχεία, ο κ. Σαμαράς με πληροφόρησε ότι ο κ. Παυλόπουλος είχε αποχωρήσει νωρίτερα από την εργασία του, ήτοι περί την ώρα 21:45-21:50. Ρώτησα εκ νέου τον κ. Παυλόπουλο αλλά επέμενε στην αρχική του τοποθέτηση. Μετέπειτα ενημερώθηκα ότι ο Κεντρικός Σταθμάρχης Λάρισας κ. Ζήντρος Γεώργιος, ο οποίος είχε απογευματινή βάρδια στο σταθμό Παλαιοφαρσάλου, έδωσε εντολή στον σταθμάρχη κ. Παυλόπουλο να παραμείνει μέχρι την ομαλή διεξαγωγή της κυκλοφορίας, εξασφαλίζοντας την άφιξη της αμαξοστοιχίας(62) στη Λάρισα, η οποία είχε καθυστέρηση. Και εδώ να τονιστεί ότι σε περίπτωση καθυστερήσεων δρομολογίων, ο ρυθμιστής κυκλοφορίας Αθηνών (ΡΚΑ) κατ’ εντολή του και σε συνεννόηση με τον κάθε Προϊστάμενο Επιθεώρησης, γινόταν επέκταση του ωραρίου στους εμπλεκόμενους σταθμούς μέχρι την ομαλή διεξαγωγή της κυκλοφορίας (ως αναφέρθηκε παραπάνω με τον σταθμό των Νέων Πόρων). Επίσης, είτε σε απρόοπτες καθυστερήσεις, είτε σε οποιοδήποτε συμβάν, οι εκάστοτε σταθμάρχες υποχρεούνται να ενημερώσουν τον Προϊστάμενο.

Η γραμμή Λάρισα – Θεσσαλονίκη
Σε άλλο κεφάλαιο του απολογητικού του υπομνήματος ο Δημήτρης Νικολάου παραθέτει στοιχεία για τη γραμμή Λάρισα-Θεσσαλονίκη και το πώς γίνεται η χάραξη.

«Η γραμμή μεταξύ Λάρισας – Θεσσαλονίκης, είναι διπλή γραμμή, καθώς διαθέτει γραμμή ανόδου και γραμμή καθόδου. Όταν δεν υπάρχει η οιαδήποτε βλάβη στην εκάστοτε αμαξοστοιχία, τότε η γραμμή ανόδου – καθόδου ευρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Όταν όμως λαμβάνουν χώρα εργασίες, τότε λειτουργεί μόνο μία γραμμή και ως εκ τούτου οι αμαξοστοιχίες κινούνται σε μονή γραμμή.

Ως ήδη ειπώθηκε, την 28η/02/2023 και περί την ώρα 19:47 μου τηλεφώνησε ο Σταθμάρχης Λάρισας κ. Παυλόπουλος που εκτελούσε το απογευματινό ωράριο και με ενημέρωσε περί της ύπαρξης βλάβης αμαξοστοιχίας στην περιοχή της Ζαχάρεως και ως εκ τούτου χρειαζόταν τη συνδρομή κλειδούχου στο σημείο προκειμένου να πραγματοποιηθεί ομαλά η κυκλοφορία της αμαξοστοιχίας. Το ζήτημα αυτό άμεσα επιλύθηκε. Στην περίπτωση αυτή, ο σταθμάρχης οφείλει να εκδώσει το υπόδειγμα 1001 και να το επιδώσει στον μηχανοδηγό και στον προϊστάμενο της αμαξοστοιχίας. Το εν λόγω υπόδειγμα συντάσσεται σε τρία (3) αντίγραφα – αντίτυπα εκ των οποίων το ένα παραδίδεται στο μηχανοδηγό της αμαξοστοιχίας, το άλλο στον προϊστάμενο και το άλλο παραμένει φυσικά στο βιβλίο που διατηρεί ο σταθμάρχης. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπως μεταξύ άλλων τα έκακτα καιρικά φαινόμενα, όπου το υπόδειγμα 1001 επιδίδεται και τηλεφωνικώς μέσω ραδιοτηλεφώνου.

Επί παραδείγματι, σε περίπτωση μη ορθής λειτουργίας του φωτοσήμου που ευρίσκεται στη γραμμή ανόδου προς Θεσσαλονίκη, και το οποίο επί σειρά ετών δεν ευρισκόταν σε λειτουργία αν και από τον μήνα Νοέμβριο του έτους 2022 είχε παραδοθεί από τις προαναφερθείσες εταιρείες (ήτοι ΕΡΓΟΣΕ και ΑΛΣΤΟΜ), τότε ο σταθμάρχης όφειλε είτε να εκδόσει και να επιδόσει το υπόδειγμα 1001 στον μηχανοδηγό της αμαξοστοιχίας, είτε μέσω ραδιοτηλεφώνου να επικοινωνήσει και να ενημερώσει τον μηχανοδηγό ότι μπορεί να πραγματοποιήσει την έξοδο από το σταθμό ακόμη και με ερυθρό φωτόσημο. Με τη σειρά του, ο μηχανοδηγός όφειλε να ενημερώσει ότι έλαβε γνώση και αντιστοίχως να εκφωνήσει ότι εξέρχεται με ερυθρό φωτόσημο και πραγματοποιεί την πορεία του επί της γραμμής (ανόδου ή καθόδου).

Τα ανωτέρω, ΣΑΦΩΣ, καταγράφονται και μαγνητοφωνούνται από τα Κεντρικά Γραφεία του ΟΣΕ που εδρεύουν στην Αθήνα, επί της οδού Καρόλου αριθ. 1. Ακολούθως, διατηρούνται αρχεία.

Οι εταιρείας ΕΡΓΟΣΕ και ΑΛΣΤΟΜ με την παράδοση της σηματοδότησης, παρέδωσαν και τον ηλεκτρικό πίνακα κυκλοφορίας, ο οποίος ευρίσκεται στο γραφείο κίνησης που εργάζεται ο σταθμάρχης. Εν τοις πράγμασι, πρόκειται για έναν πίνακα μέσω του οποίου ο σταθμάρχης ελέγχει την κίνηση των αιχμών, είτε χειροκίνητα μέσω κλειδιού, είτε αυτόματα και προβαίνει σε «χάραξη» μέσω διακοπτών σφαιρικού σχήματος (μπουτόν). Όταν η αιχμή γυρίσει, ανάβει και η αντίστοιχη λυχνία. Η ένδειξη της λυχνίας υποδεικνύει και την αντίστοιχη εντολή του σταθμάρχη. Η ερυθρή ένδειξη αυτομάτως σηματοδοτεί την ύπαρξη προβλήματος.

Οι οδηγίες που έχουν δοθεί άλλωστε είναι σαφείς και προκύπτουν από το υπ’ αριθ. Πρωτ. 034554/02.08.2022 έγγραφο του ΟΣΕ με θέμα το χειρισμό σηματοδοτικών συστημάτων – σχηματισμό διαδρομών, όπου επισημαίνεται ότι η χάραξη οφείλει να γίνεται με χάραξη σηματοτεχνικής διαδρομής και όχι χειρισμό καθεμιάς αλλαγής τροχιάς. (Σχετ. 25)

Στην προκείμενη περίπτωση, η αιχμή 118 ήταν, μεταξύ άλλων, σε παρακαμπτήριο, ήτοι διαγώνιο, λόγω της άφιξης της αμαξοστοιχίας (2597) από την Θεσσαλονίκη την 22.50 ώρα. Επομένως, υπήρχε το χρονικό περιθώριο των δεκατριών (13) λεπτών μέχρι την αναχώρηση της επιβατικής αμαξοστοιχίας (62) την 23.04 ώρα, για να γυρίσουν όλες οι αιχμές στην κυρία θέση και να βεβαιωθεί ο σταθμάρχης ότι οι αλλαγές τροχιάς από τις οποίες θα διέλθει η αμαξοστοιχία έχουν διευθετηθεί, ούτως ώστε η αμαξοστοιχία να ακολουθήσει την ορισθείσα από αυτόν διαδρομή (άρθρο 117 παρ. 1170(γ)/ ΦΕΚ 698/ 01-03-2019).(Σχετ. Θ)

Η επιβατική αμαξοστοιχία (62), η άφιξη της οποίας θα ήταν περί ώρα 22.09 στην Λάρισα χωρίς καθυστέρηση, αφικνούταν από τον σταθμό Παλαιοφάρσαλο στη Λάρισα σε μονή γραμμή καθόδου. Ο σταθμάρχης κ. Σαμαράς, ορθώς ανέφερε στο μηχανοδηγό της αμαξοστοιχίας ότι «με νούμερο τάδε περνάς την κόκκινη ένδειξη εισόδου μέσω διαγώνιου, έρχεσαι στην γραμμή ανόδου». Αφ’ ης στιγμής η αμαξοστοιχία εισήλθε στη γραμμή ανόδου και ετοιμαζόταν προς αναχώρηση, όφειλε να πατήσει από τον πίνακα κυκλοφορίας το κουμπί 11 μέχρι το τελευταίο κουμπί του πίνακα (προς τα αριστερά), προκειμένου να χαράξει την έξοδο την γραμμής ανόδου.

Συνεπώς,
– αν τα χειριζόταν αυτός τα κλειδιά (χειροκίνητα) και είχε την αιχμή 118 στην παρακαμπτήριο, ο πίνακας δεν θα έπαιρνε την χάραξη και ο σταθμάρχης θα το είχε αντιληφθεί διότι ο πίνακας δεν θα παρουσίαζε ενδείξεις. Άρα, θα γυρνούσε την αιχμή στην κυρία θέση και θα ξαναέκανε χάραξη.
– αν τα είχε στο αυτόματο, και χάραζε την έξοδο της ανόδου, το κλειδί 118 θα γύριζε μόνο του στην κυρία.

Είτε πραγματοποιούσε το ανωτέρω χειροκίνητα μέσω των αναφερόμενων ως άνω τρόπων, είτε ήταν στο αυτόματο, για να χαράξει την πορεία, η ένδειξη εξόδου της γραμμής ανόδου θα ήταν κόκκινη, λόγω κόκκινου κυκλώματος στην περιοχή της Ζαχάρεως – δεν έχει αποκατασταθεί από το 2019 ένεκα πυρκαγιάς στο χώρο των συσσωρευτών του κτιρίου της σηματοδότησης.(σχετ. 26)

Οι λάθος χειρισμοί
Στη συνέχεια ο επιθεωρητής του ΟΣΕ επισημαίνει ότι ο σταθμάρχης Σαμαράς δεν έκανε ποτέ χάραξη πορείας για να φέρει το Intercity 62

«Με τα αντικειμενικά δεδομένα, γίνεται αντιληπτό ότι ουδέποτε προέβη σε χάραξη πορείας για να ασφαλίσει την αμαξοστοιχία σε ευθεία γραμμή. Δεδομένου ότι έκανε λάθος χειρισμό και το κλειδί 118 ήταν παρακαμπτήριο (διαγώνιος), η ύπαρξη ερυθρής ένδειξης στον πίνακα, συνεπάγεται τη μη είσοδο της αμαξοστοιχίας σε ευθεία γραμμή, κάτι το οποίο γίνεται αμέσως αντιληπτό.Προκύπτει, δε, από τα τελευταία δεδομένα ότι κατά τις προηγούμενες βάρδιες που εκτελούσε κανονικά το ωράριο του, είχε κάνει χρήση του πίνακα, αφού οι χειρισμοί του καταγράφονται.(σχετ. 32)

Έπειτα, περί την ώρα 23:04 αναχώρησε η επιβατική αμαξοστοιχία (62) από το σταθμό της Λάρισας και την ίδια ώρα αναχώρησε και η εμπορική αμαξοστοιχία (63503) από το σταθμό των Νέων Πόρων, ήτοι εδόθησαν ταυτόχρονες αγγελίες αναχώρησης. Αφενός η σταθμάρχης του σταθμού των Νέων Πόρων κ. Ζαρκάδη έδωσε αγγελία για αναχώρηση της εμπορικής σε γραμμή καθόδου, αφετέρου ο σταθμάρχης του σταθμού της Λάρισας κ. Σαμαράς, έδωσε αγγελία αναχώρησης της επιβατικής σε γραμμή ανόδου, προβαίνοντας σε λανθασμένο χειρισμό με αποτέλεσμα η αμαξοστοιχία να εισέλθει σε γραμμή καθόδου! Επί τη βάσει αυτών των δεδομένων, το δυστύχημα προσδιορίζεται περί την ώρα 23:20».

Η απουσία των δύο σταθμαρχών
Όσον αφορά τους δύο άλλους σταθμάρχες και ειδικά τον αρχαιότερο (Παυλόπουλο) ο Δημήτρης Νικολάου σημειώνει στη συνέχεια:

«Συνάμα, εάν οι απογευματινοί σταθμάρχες, κ. Παυλόπουλος και κ. Χαμηλός και είχαν τηρήσει το ωράριο τους πιστά, όπως προβλέπεται με τα άρθρα 37 παρ. 1 (ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ΄) (σχετ. 27) και 49 παρ. 1 (ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΑ΄) ΦΕΚ2623/30-05-2022 (σχετ. 27α), θα ευρίσκονταν στον Σταθμό κατά την ώρα αγγελίας της αναχώρησης του προαστιακού της Θεσσαλονίκης (αμαξοστοιχία 2597) από τους Ν. Πόρους και ώρα 22.14 ως εμφαίνεται στον σχετικό εποπτικό πίνακα, επομένως όφειλαν να την υποδεχτούν στον σταθμό (άρθρο 105 παρ. 1047 ΦΕΚ Β’698/01-03-2019). Ακολούθως, μετά την διέλευση της αμαξοστοιχίας από την αιχμή 118 και με την άφιξής της ώρα 22.50, θα έπρεπε όλες οι αλλαγές τροχιάς να επαναφερθούν στην κανονική τους θέση (άρθρο 5 παρ. 54(ζ)/ ΦΕΚ698/ 01-03-2019) (σχετ. Ι). Ως εκ τούτου, ο κ. Παυλόπουλος ως αρχαιότερος, θα ρύθμιζε τη χάραξη πορείας. Με βάση τα παραπάνω τονίζεται ότι η αναγγελία αναχώρησης της αμαξοστοιχίας 62 από τον σταθμό του Παλαιοφαρσάλου ήταν 22.38.

Ουδέποτε, επισημαίνω, ενημερώθηκα από αμφοτέρους τους σταθμάρχες ότι αναχώρησαν για τον οιονδήποτε λόγο από την εργασία τους. Σαφέστατα και ο κ. Σαμαράς όφειλε με τη σειρά του να με ενημερώσει ότι οι έτεροι δύο σταθμάρχες δεν τήρησαν το ωράριο τους. Ύστερα, τα δρομολόγια και οι αμαξοστοιχίες που επρόκειτο να αφιχθούν από τον σταθμό της Λάρισας, ήταν πολύ συγκεκριμένα.(σχετ. 27β) Από την ώρα 23.00 που θα έμενε αποκλειστικά μόνος του έως την ώρα 06.00 θα διαχειριζόταν 10 αφίξεις/αναχωρήσεις».

Το συμπέρασμα του Δημήτρη Νικολάου
«Προσπαθώντας – ουχί ακροθιγώς – να αποτυπώσω τα αντικειμενικά δεδομένα και να προσδιορίσω κατόπιν τα αίτια του υπό κρίση δυστυχήματος, οδηγούμαι στο συμπέρασμα ότι συνονθύλευμα λανθασμένων χειρισμών και παραλείψεων έλαβαν χώρα. Ο χειρισμός του σταθμάρχη κ. Σαμαρά ως εισφέρθηκε ανωτέρω, η μη τήρηση του ωραρίου από τους έτερους δύο σταθμάρχες και η παράλειψη του πρώτου μηχανοδηγού, του δεύτερου μηχανοδηγού που ευρισκόταν εκεί αλλά και του προϊστάμενου του τρένου να επικοινωνήσουν με τον σταθμάρχη της Λάρισας άμα την είσοδο τους στη γραμμή καθόδου, ως όφειλαν, σκιαγραφούν το σκηνικό της σύγκρουσης των δύο αμαξοστοιχιών».

Όσον αφορά, τέλος, την κατηγορία περί ενδεχόμενου δόλου για την σύγκρουση των τρένων στα Τέμπη ο Δημήτρης Νικολάου αναρωτιέται «πόθεν προκύπτει;» καθώς όπως σημειώνει «τοποθετώντας μέσω της ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ των βαρδιών, τον κ. Σαμαρά Βασίλειο στη βραδινή βάρδια, ο οποίος είναι ισότιμος με τους αρχαιότερους – αφού έλαβε την ίδια εκπαίδευση και ουδεμία αδυναμία ανέφερε σε δικές μου επιγενόμενες ερωτήσεις – όφειλα ως αναλυτικώς αναφέρθηκε ανωτέρω, να κατανείμω τους εργαζομένους, υπό την περαιτερώ ιδιότητά μου ως προιστάμενος επιθεώρησης. Άλλωστε τονίστηκε πολλάκις από έτερους εργαζομένους που κατέθεσαν ενώπιον Σας ότι «φαινόταν ότι ο κ. Σαμαράς γνώριζε πολλά πράγματα για τον σιδηρόδρομο, ορολογίες, σιδηροδρομικούς όρους κλπ και ήταν πιο ώριμος ηλικιακά. Δήλωνε έτοιμος.» Ως εκ τούτου, εκτέλεσα τις εντολές της Διεύθυνσης, πρότεινα την κατανομή του προγράμματος κατ’ αυτόν τον τρόπο , το οποίο και εξεδόθη χωρίς ουδεμία τροποποίηση!».

Για την απολογία του επιθεωρητή, αλλά και για το ζήτημα της αναρρωτικής άδειας μίλησε και ο δικηγόρος του, Γιάννης Γλύκας, στην ΕΡΤ.

«Το μόνο το οποίο μπορώ να σας πω, είναι ότι κανείς δεν μπορεί να δικαστεί εκ των προτέρων. Δεν έχουμε καν απόδοση κατηγορίας επ’ αυτού, δεν εμπεριέχεται στο κατηγορητήριο. Μόνο αυτό μπορώ να σας πω δημόσια, ό,τι έγινε είναι δύο μέρες μετά και προφανώς δεν έχει καμία σχέση με την αποδιδόμενη κατηγορία, είναι μεταγενέστερο και αφού έχει δώσει τρεις καταθέσεις ως μάρτυρας στην τροχαία Λάρισας και αυτοβούλως στην ανακρίτρια Πλημμελειοδικών» υποστήριξε. Ο κ. Γλύκας στάθηκε, επίσης, στον διαμοιρασμό των ευθυνών σχετικά με το δυστύχημα, αναφέροντας ότι στην πορεία ενδεχομένως θα αποδοθούν ευθύνες και αλλού και, προκειμένου να γίνει αυτό, χρειάζεται αρκετός χρόνος, καθώς υπάρχει πολύς κόσμος για υποστήριξη κατηγορίας. Συμπλήρωσε ότι, με βάση τη γνώση που έχει ο ίδιος, ο εφέτης ανακριτής και η αναπληρώτριά του κινούνται τάχιστα και εξέφρασε την πεποίθηση ότι η διερεύνηση θα γίνει πάρα πολύ σωστά.