Συμμορίες εκτός ελέγχου στα σχολεία

Σε πρότυπο λύκειο της Αθήνας έχει ακουστεί το κουδούνι του διαλείμματος. Στο προαύλιο όλα μοιάζουν φυσιολογικά. Μόνο κάποιος υποψιασμένος θα παρατηρούσε την απειλητική μετακίνηση τριών μαθητών προς τη μια άκρη της αυλής. Είναι οι νταήδες του σχολείου –μαθητές της Β΄ Λυκείου– και μόλις έχουν εντοπίσει το θήραμά τους, έναν μαθητή της Α΄ Λυκείου. «Δώσε μου τη ζακέτα σου, άντε τελείωνε, γδύσου», του λέει ο ένας βγαίνοντας μπροστά. Το παιδί φορούσε μια αθλητική ζακέτα με το λογότυπο μιας ομάδας του ΝΒΑ. «Αφησέ με ήσυχο». «Εμένα θα με σέβεσαι», αντιτείνει ο άλλος, πλησιάζοντας με νόημα το πρόσωπό του στο δικό του. Ο αδελφός του παιδιού, μαθητής της Γ΄ Λυκείου, αντιλαμβάνεται το περιστατικό και τρέχει να τον υπερασπιστεί. «Αφησέ τον, σταματήστε πια να τον πειράζετε», λέει. Τρώει μια γροθιά στο πρόσωπο. Ηταν το σήμα προς τους άλλους δύο της ομάδας να αναλάβουν δράση. Του επιτέθηκαν από πίσω, πριν τους αντιληφθεί. Αρχισαν να τον χτυπούν και να τον κλωτσάνε. Οι μώλωπες στο πρόσωπο ήταν εμφανείς τις επόμενες ημέρες, το ίδιο και το πρήξιμο στο σαγόνι.

Στο περιστατικό ήταν μπροστά τόσο καθηγητές όσο και γονείς. Εκείνη η Πέμπτη ήταν ημέρα ενημέρωσης γονέων και κηδεμόνων στο σχολείο. Τα δύο αδέλφια, μαζί με έναν τρίτο μαθητή, επίσης χτυπημένο, φυγαδεύτηκαν από τη διευθύντρια σε μια αίθουσα. Στο μεταξύ, κάποιος κάλεσε την Αστυνομία. Τα παιδιά βγήκαν από το σχολείο από την πόρτα που βγαίνουν οι καθηγητές και μετέβησαν στο αστυνομικό τμήμα για να δώσουν κατάθεση.

Διόλου περίεργο, τα δύο αδέλφια φοβούνταν να επιστρέψουν στο σχολείο την επόμενη μέρα. Η συμμορία τους είχε διαμηνύσει: «θα σας σπάσουμε το κεφάλι». «Από τη Στ΄ Δημοτικού πηγαίνουν κι έρχονται μόνα τους στο σχολείο και φτάσαμε τώρα στο λύκειο να πρέπει να τα συνοδεύω εγώ», λέει η μητέρα τους στην «Κ» (τα στοιχεία της είναι στη διάθεση της εφημερίδας). «Από τότε, μόνο μία μέρα δεν κατάφερα να είμαι εκεί (σ.σ. έχει άλλα δύο μικρότερα παιδιά) και πέτυχαν τον μεγάλο στη στάση του λεωφορείου». Υπό την απειλή βίας τον ανάγκασαν να λέει εξευτελιστικά πράγματα ενώ τον βιντεοσκοπούσαν…

«Τρία χρόνια ζούμε αυτή την κατάσταση», είπαν στους αστυνομικούς. «Δεν αντέχουμε άλλο». Αυτή η φράση αντηχεί ακόμα στα αυτιά της μητέρας τους. «Δεν ήξερα τίποτα», λέει η ίδια, ξεσπώντας σε ένα βουβό κλάμα. «Από το γυμνάσιο τραβάνε αυτή την ταλαιπωρία, πάνε στο σχολείο με τον φόβο αυτών των τραμπούκων και δεν ήξερα τίποτα. “Ετσι μας έλεγες, μαμά, να μη δίνουμε σημασία, ότι δεν αξίζει τον κόπο να στενοχωριόμαστε για τέτοια πράγματα”. Ναι, έτσι τους έλεγα, “να μιλάτε, να τα λέτε στους καθηγητές, αλλά να μην ενδίδετε”. Αυτό πίστευα, αυτό προσπαθούσα να τους περάσω. “Τα λέγαμε”, μου είπαν,”αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα”».

Πράγματι, ενώ η δράση των τριών ήταν γνωστή τόσο στην Αστυνομία (σύμφωνα με πληροφορίες έχουν φάκελο εδώ και ένα χρόνο από άλλο περιστατικό) όσο και στο σχολείο, είχαν αφεθεί ανενόχλητοι να τρομοκρατούν ολόκληρη τη σχολική κοινότητα. Με τη συνδρομή 20άρηδων εξωσχολικών προπηλακίζουν καθηγητές, κλέβουν κινητά και χρήματα από μαθητές, εξαπολύουν απειλές («ξέρουμε πού μένεις», «να προσέχεις όπου κι αν βρίσκεσαι», «θα σε βρούμε»), χτυπούν όποιον σταθεί στο διάβα τους. «Η κατάσταση φαίνεται ότι άρχισε να εκτραχύνεται πέρυσι, αλλά λόγω της καραντίνας δεν είχε φανεί έντονα», λέει στην «Κ» καθηγητής του σχολείου, με τον όρο της ανωνυμίας. «Φέτος από την αρχή της χρονιάς διαπιστώσαμε ότι 3-4 άτομα άρχισαν να δρουν σαν συμμορία, σαν αυτές που βλέπαμε τα προηγούμενα χρόνια στα προάστια του Παρισιού. Ομως τα χέρια μας (σ.σ. των καθηγητών) είναι δεμένα». Οπως λέει, η κατάργηση των πολυήμερων αποβολών το 2018 έχει ως αποτέλεσμα τέτοια περιστατικά να μένουν στην ουσία ατιμώρητα. «Πόσες φορές να επιβάλουμε μονοήμερη αποβολή;». Σύμφωνα με τον ίδιο, τόσο η κρίση της τελευταίας δεκαετίας όσο και ο κορωνοϊός έφεραν στην επιφάνεια τέτοια φαινόμενα. «Οχι ότι δεν υπήρχαν, αλλά η έντασή τους είναι πρωτόγνωρη. Τα παιδιά είναι πολύ πιο επιθετικά. Κάποτε μπορούσες να μιλήσεις στους μαθητές σου, τώρα έχει χαθεί η επικοινωνία». Λίγοι καθηγητές καταφέρνουν να επιβάλλονται, οι περισσότεροι χάνουν το παιχνίδι. Φοβούνται. Πάνω απ’ όλα φοβούνται τα παιδιά.

«Η κρίση της τελευταίας δεκαετίας, αλλά και ο κορωνοϊός και το lockdown, έχουν δώσει στο φαινόμενο εκρηκτικές διαστάσεις».

Και μαχαιρώματα

Υπενθυμίζεται ότι προ τριών εβδομάδων ένας 16χρονος μαθητής μαχαιρώθηκε εντός του 1ου ΕΠΑΛ Αθηνών. Ανάμεσα στους συλληφθέντες υπήρξαν και μαθητές του σχολείου και εξωσχολικοί, χωρίς να έχει γίνει ακόμα γνωστό ποιοι ευθύνονται για τον τραυματισμό. Οπως λέει ο διευθυντής του σχολείου Γιώργος Μάτσης, το συγκεκριμένο περιστατικό αφορούσε διαφορές εκτός σχολείου, με τον μαθητή να εισέρχεται στον χώρο του σχολείου για να βρει καταφύγιο. «Τα προβλήματα δημιουργούνται από περιορισμένο αριθμό μαθητών, ακόμα και ένας – δύο αρκούν. Αλλά εμείς έχουμε πολύ λίγα εργαλεία στη διάθεσή μας για να τους αντιμετωπίσουμε. Η αποβολή τι νόημα έχει σε κάποιον που έχει ήδη 150 απουσίες; Αυτά τα μέτρα απευθύνονται στους κοινούς μαθητές, οι οποίοι μπορούν να συνετιστούν, να καταλάβουν το λάθος τους». Επιπλέον, όπως λέει, η απόδοση ευθυνών είναι μια χρονοβόρος διαδικασία. «Πιάνουμε, για παράδειγμα, έναν μαθητή που έκανε βανδαλισμούς και χρειάζεται να περάσουν πέντε μέρες μέχρι να συγκληθεί ο σύλλογος, να συνεδριάσει κ.λπ. Στο μεταξύ αυτός συνεχίζει να βανδαλίζει το σχολείο».

Τα ίδια φαινόμενα ταλανίζουν φέτος πολλά σχολεία της Αθήνας. Στο 5ο Γυμνάσιο Γαλατσίου έχουν καταγραφεί και κάποια περιστατικά βίας. «Είναι γεγονός ότι κάποια παιδιά τα έχουν παρατήσει τελείως, δεν ασχολούνται καθόλου με το σχολείο, κάνουν πολλές απουσίες κ.λπ. Δεν λειτουργούν πια ως μαθητές», λέει στην «Κ» ο διευθυντής Γιάννης Κάπουας. «Δεν αποκλείεται κάποιοι να πιστεύουν ότι αφού πέρασα πέρυσι χωρίς να κάνω τίποτα, θα περάσω και φέτος. Το εξάμηνο lockdown αποδείχθηκε καταστροφικό για πολλά παιδιά, που έχασαν τελείως τη σειρά τους. Και οι γονείς τους έχασαν την επαφή μαζί τους». Ο κ. Κάπουας συμφωνεί με τους συναδέλφους του ότι δεν υπάρχουν τρόποι να επιβληθεί το σχολείο σε τέτοιες περιπτώσεις. «Από την παρατήρηση πας στην επίπληξη, μετά στη μονοήμερη και μετά στη διήμερη αποβολή. Το επόμενο βήμα είναι η αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος, αλλά είναι πολύ περίπλοκη διαδικασία». Στο σχολείο δεν έχει σταλεί ακόμα ψυχολόγος. «Αν χρειαστεί καλούμε τους γονείς. Κάποιοι όμως δεν μπορούν να το σταματήσουν. Απλώς δεν μπορούν».

«Θα ήθελα να τους συναντήσω», μονολογεί σχεδόν η μητέρα των δύο αδελφών του πρότυπου σχολείου. Εννοεί τους γονείς των νεαρών που τρομοκρατούν τα παιδιά της. «Τι θα τους λέγατε;», ρωτάμε. «Τι σας έκαναν τα παιδιά μου;», λέει απλά. Και προς το σχολείο: «Πρέπει να φτάσουμε σε μαχαιρώματα, όπως έγινε πρόσφατα στο ΕΠΑΛ, για να κινητοποιηθούμε;».

Σημειώνεται ότι ο μικρότερος από τα δύο αδέλφια δεν πήγε προχθές για μάθημα. Εκτέλεσε την ποινή που του επιβλήθηκε –μονοήμερη αποβολή– επειδή στη διάρκεια της συμπλοκής της Πέμπτης αμύνθηκε απέναντι στους τραμπούκους. «Είναι ο νόμος», είπε η διεύθυνση του σχολείου στη μητέρα του. «Είναι κατά της βίας»…

Στο πρότυπο με κλήρωση

«Ολοι αγωνιζόμαστε για ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας», λέει στην «Κ» η μητέρα των δύο αγοριών. Ηταν ακριβώς γι’ αυτό το καλύτερο μέλλον που πριν από χρόνια είχαν δώσει με τον άντρα της αγώνα προκειμένου να γίνουν δεκτά τα παιδιά τους στο πρότυπο γυμνάσιο, απ’ όπου αργότερα πέρασαν στο πρότυπο λύκειο. Τώρα εύχονται να είχαν πάει στο σχολείο της γειτονιάς τους.

Οπως λέει καθηγητής, και οι τρεις νταήδες του σχολείου είχαν μπει με κλήρωση στο γυμνάσιο και κατόπιν εγγράφηκαν στο λύκειο. Το σχολείο ήταν υποχρεωμένο να τους δεχθεί, ανεξαρτήτως των επιδόσεών τους ή της συμπεριφοράς τους στο σχολείο της προηγούμενης βαθμίδας. Το ίδιο αναφέρει ο διευθυντής του 1ου ΕΠΑΛ Αθηνών, Γιώργος Μάτσης. «Δεν γνωρίζουμε οι μαθητές που εγγράφονται στο σχολείο τι υπόβαθρο έχουν, ώστε να μπορούμε να τους χειριστούμε. Για το δικό τους καλό. Μας καταλαμβάνουν εξαπίνης, μπορεί ένας μαθητής να είναι βίαιος ή να έχει καταδίκες για παράδειγμα». Οπως λέει ο ίδιος, ο νόμος προβλέπει μόνο την αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος. «Το να αλλάξει ένα παιδί σχολείο δεν είναι λύση, θα μεταφερθεί απλώς αλλού το πρόβλημα». Σύμφωνα με πληροφορίες, προχθές Παρασκευή θα συνεδρίαζε ο σύλλογος των καθηγητών του πρότυπου λυκείου με την παρουσία γονέων ακριβώς γι’ αυτό το θέμα, το βίαιο περιστατικό της 11/11.

Λόγω πανδημίας ο θεσμός του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων στο συγκεκριμένο σχολείο έχει ατονήσει. Ενδεχομένως πολλές οικογένειες να περνούν τα ίδια, χωρίς να μπορούν να ανταλλάξουν απόψεις και εμπειρίες. Η «Κ» έχει επικοινωνήσει με τη διευθύντρια του σχολείου, η οποία δεν θέλησε να τοποθετηθεί.

Λίνα Γιάνναρου

kathimerini.gr

SHUTTERSTOCK