Τα ερείπια του επιτελικού κράτους

Πολύ συζήτηση έγινε στην δημόσια σφαίρα και τα social media για το ύφος απελπισίας των μελών της κυβέρνησης στο τελευταίο υπουργικό συμβούλιο.

Δεν αποτελεί δημοσιογραφικό αντικείμενο το να διερμηνευθούν τα συναισθήματα των υπουργών, όμως είναι σαφές ότι η κατήφεια των κυβερνητικών στελεχών είναι απολύτως συμβατή με την κατάρρευση δύο βασικών κυβερνητικών «αφηγημάτων»: Αυτού της ερμηνείας της τραγωδίας στα Τέμπη και του – πιο μακροπρόθεσμου – που αφορά το επιτελικό κράτος. Η συνθήκη αυτή συμπίπτει χρονικά και με την επιβεβαίωση των πληροφοριών για το ότι οι εκλογές αναβάλλονται επ’ αόριστον.

Η αποτυχία όλων σταδίων της κυβερνητικής προσπάθειας επικοινωνιακής διαχείρισης του δυστυχήματος των Τεμπών, τεκμαίρεται από τις οξύτατες κοινωνικές αντιδράσεις. Οι ογκώδεις συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας της 8ης Μαρτίου συνεχίζουν να έχουν εξαιρετικά βαρύ απόηχο, ενώ όλα δείχνουν ότι η έκφραση της κοινωνικής οργής θα συνεχιστεί με ανάλογες εκδηλώσεις.

Ένα σημαντικό ποιοτικό στοιχείο τους είναι πως πραγματοποιήθηκαν μία εβδομάδα μετά το τραγικό δυστύχημα. Δηλαδή ενώ είχε ήδη προλάβει να αναπτυχθεί η κυβερνητική επιχειρηματολογία: Είτε με την αρχική μορφή της απόδοσης των αιτίων σε «ανθρώπινο λάθος» από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, είτε με την μεταγενέστερη εκδοχή της πρωθυπουργικής ανάρτησης που ζητούσε συγνώμη, ενώ ταυτόχρονα προωθούσε την εκδοχή της διάχυσης της ευθύνης σε διαχρονικές παθογένειες του σιδηροδρομικού δικτύου. Μια θέση άλλωστε που ακόμη υποστηρίζεται από τα κυβερνητικά στελέχη, ενώ στις «ράγες της» φαίνεται να έχουν τροχιοδρομήσει και οι εισαγγελικές έρευνες για τον καταλογισμό ευθυνών.

Αυτό που με σαφήνεια διαφάνηκε με τους εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές της περασμένης Τετάρτης, αποτυπώνεται και στις (φανερές ή κρυφές) δημοσκοπήσεις. Δηλαδή πως το δυστύχημα στα Τέμπη αποτελεί στην τρέχουσα συγκυρία το Νο 1 κριτήριο πολιτικής αποτίμησης των πολίτων, «εκθρονίζοντας» το ζήτημα της ακρίβειας που όμως παραμένει επίσης σημαντικό. Είναι επίσης εμφανές ότι η πολιτική φθορά δεν «διαμοιράζεται» στον χωροχρόνο και σε άλλες πολιτικές δυνάμεις αλλά αφορά σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα την Νέα Δημοκρατία.

Το επιτελικό κράτος

Υπό πλήρη κατάρρευση βρίσκεται πλέον και το περίφημο «επιτελικό κράτος». Το στοιχείο που προβλήθηκε ως δομικό χαρακτηριστικό της διακυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη. Για τον λόγο αυτό άλλωστε ήταν και το πρώτο που νομοθετήθηκε όταν η Ν.Δ ανέλαβε την εξουσία τον Αύγουστο του 2019.

Σε αυτό συντείνει αφενός η διαχειριστική ανεπάρκεια που καταλογίζεται στην κυβέρνηση ως γενεσιουργή αιτία του δυστυχήματος στα Τέμπη και αφετέρου η διεθνής εικόνα της χώρας. Θυμίζουμε ότι το σιδηροδρομικό δυστύχημα, όπως και οι αντιδράσεις των πολιτών κυριάρχησαν το τελευταίο διάστημα στα διεθνή Μέσα Ενημέρωσης.

Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι το πρόσωπο που φέρεται ως αρχιτέκτονας της ιδέας του επιτελικού κράτους, δηλαδή ο στενός συνεργάτης του πρωθυπουργού Γιώργος Γεραπετρίτης, είναι το πρόσωπο που καλείται να διαχειριστεί την αποτυχία του. Θυμίζουμε πως ο υπουργός Επικρατείας έχει οριστεί ως ο αρμόδιος για την διερεύνηση των αιτιών του δυστυχήματος αλλά και για την επαναλειτουργία του σιδηρόδρομου. Σύμφωνα μάλιστα με όσα ο ίδιος δήλωσε σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε ο χρονικός ορίζοντας για την πλήρη αποκατάσταση του δικτύου θα απαιτήσεις 6 μήνες.

Όπως άλλωστε αναφέρθηκε σε ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου για όσα συζητήθηκαν στο υπουργικό Συμβούλιο «ο Υπουργός Επικρατείας ανέδειξε τις παρεμβάσεις που υλοποιούνται ή δρομολογούνται για την ενίσχυση του προσωπικού του ΟΣΕ, καθώς και την πορεία εκτέλεσης και τις ενέργειες επιτάχυνσης παρεμβάσεων για την ηλεκτρονική αναβάθμιση των σιδηροδρομικών υποδομών που θα ολοκληρωθούν έως τον Σεπτέμβριο 2023», επίσης «παρουσίασε τα άμεσα μέτρα επανεκκίνησης των σιδηροδρομικών μεταφορών στη χώρα, από το τέλος Μαρτίου 2023, με ενισχυμένες εγγυήσεις ασφάλειας, όπως την υποχρεωτική παρουσία δύο σταθμαρχών σε κάθε σταθμό, ακόμη και αν αυτό καταστήσει αναγκαία τη μείωση στον όγκο του μεταφορικού έργου».