Ταμείο Ανάκαμψης: Ο υπόγειος πόλεμος για τα 30,5 δισ. ευρώ, τα πολιτικά «αγκάθια» και τα εκλογικά σενάρια

Το δημοσίευμα, που έκανε επίσης αναφορά σε πρόωρες εκλογές το Σεπτέμβριο, διαψεύστηκε από τον εκπρόσωπο της Κομισιόν Ερίκ Μαμέρ, ο οποίος το χαρακτήρισε «φαιδρό και εντελώς αβάσιμο», κάτι απολύτως αναμενόμενο από την ίδια τη φύση των πληροφοριών δεδομένου ότι αφορούν σε παρέμβαση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων αλλά και των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων στα πολιτικά πράγματα μιας χώρας μέλους. Ευθείες παρεμβάσεις τέτοιου τύπου καταδικάζονται μεν ως απαράδεκτες, αλλά στην πολιτική πράξη οι έμμεσες πιέσεις και «παροτρύνσεις» από τις ισχυρές χώρες είναι πάγια πολιτική πρακτική, όπως άλλωστε φάνηκε με ένταση και κατά την περίοδο των μνημονίων στην Ελλάδα.

Το γεγονός είναι ότι τους τελευταίους μήνες ο μηχανισμός των Βρυξελλών αντιμετωπίζει σειρά προβληματισμών με την έγκριση και την υλοποίηση των έργων του Ταμείου Ανάκαμψης και τουτο δεν αφορά μόνο την Ελλάδα.

Οι χρηματοδοτήσεις του Ταμείου φτάνουν συνολικά τα 700 δισ. ευρώ σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, τα οποία προέρχονται από δανεισμό με «ευρωομόλογα» που εκδίδει η Κομισιόν. Κάθε «στραβοπάτημα» επηρεάζει το συνολικό πρόγραμμα και ενδεχομένως και την πιστοληπτική δυνατότητα της Ευρωζώνης συνολικά, ιδίως δε των ισχυρών οικονομιών που έχουν την υψηλότερη διαβάθμιση -και στην ουσία χάρη σε αυτές εξασφαλίζεται το χαμηλό επιτόκιο των ομολόγων που εκδίδονται εξ ονόματος της Ε.Ε.

Ένας παράγων ανησυχίας, για παράδειγμα, ήταν η κατάσταση στην Ιταλία, όσο υπήρχε το ενδεχόμενο να μεταπηδήσει στην προεδρία το Μάριο Ντράγκι, ο οποίος θεωρείται ο μόνος αξιόπιστος για την υλοποίηση των «μεταρρυθμίσεων» που συνοδεύουν τα κονδύλια. Το ζήτημα έπαψε να υφίσταται με την επανεκλογή του Σέρτζιο Ματαρέλα, την οποία οι αγορές επιβράβευσαν.

Στην Ελλάδα το μόνιμο πρόβλημα είναι η δυσκολία απορρόφησης των κονδυλίων, καθώς οι μηχανισμοί δεν καταφέρνουν τα τελευταία χρόνια να αξιοποιήσουν ούτε τα περίπου 7 δισ. ευρώ που αντιστοιχούν κάθε χρόνο στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Με δεδομένο ότι μέχρι το 2026 στα «παραδοσιακά» κονδύλια του ΕΣΠΑ και των Διαρθρωτικών Ταμείων (γεωργία) θα προστεθούν και τα 30,5 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, η αξιοποίηση των χρημάτων είναι ένα μεγάλο ερώτημα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι στον προϋπολογισμό του 2021 είχαν προβλεφθεί κονδύλια 2,5 δισ. ευρώ από τα οποία απορροφήθηκαν μόνο περίπου 200 εκατ. ευρώ.

Πέραν αυτού, γίνεται κριτική και για την κατανομή των κονδυλίων, καθώς για τα project και τις προμήθειες που θα γίνουν τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα ενδιαφέρονται μεγάλες ευρωπαϊκές εταιρείες, κυρίως από ισχυρά κράτη της ευρωζώνης τα οποία συμβάλλουν με τη μερίδα του λέοντος στις χρηματοδοτήσεις και θεωρούν ότι έχουν μια «προτεραιότητα».

Είναι άλλωστε γνωστή και από το παρελθόν η κριτική που γίνεται ότι η ελληνική οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό «κλειστή» στις ευρωπαϊκές και άλλες ξένες εταιρείες, λόγω γραφειοκρατίας, αδειοδοτήσεων, δυσκινησίας του κρατικού μηχανισμού αλλά και εξ αιτίας των προνομιακών σχέσεων που έχουν οι μεγάλες εγχώριες εταιρείες με την εκάστοτε κυβέρνηση.

Στο δημοσίευμα του Euractiv αναφερόταν χαρακτηριστικά ότι η κυβέρνηση είναι «έρμαιο ισχυρών πιέσεων και δεσμεύσεων σε μια περίκλειστη ομάδα Ελλήνων επιχειρηματιών» γεγονός που δημιουργεί «έναν φαύλο κύκλο που δεν αφήνει να ανοίξει η οικονομία σε ευρωπαϊκές και ξένες επενδύσεις».

Η κριτική αυτή γινόταν κατά κόρο και την περίοδο της τρόικας, κατά την οποία οι εκπρόσωποι της τελευταίας έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το «άνοιγμα» μεγάλων και σημαντικών ελληνικών αγορών στον ευρωπαϊκό ανταγωνισμό, σε μια περίοδο που η οικονομία ήταν σε ύφεση και οι δημόσιες δαπάνες υπέστησαν μεγάλες περικοπές.

Τώρα όμως με τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης το επενδυτικό και επιχειρηματικό ενδιαφέρον είναι πολλαπλάσιο και φαίνεται ότι οι μάχες επιρροής και επιχειρηματικής διείσδυσης θα είναι πολύ πιο έντονες.

Πολλώ δε μάλλον που στο «παιχνίδι» υπεισέρχονται και οι αλλαγές που προωθεί η Κομισιόν για αλλαγή της ταξινόμησης των «πράσινων» επενδύσεων, έτσι ώστε να περιληφθούν στις επιλέξιμες επενδύσεις και εκείνες που αφορούν την πυρηνική ενέργεια και το φυσικό αέριο, που αποτελεί το μεταβατικό καύσιμο για την μετάβαση στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

Οι χώρες του Νότου υποστηρίζουν τις αλλαγές, αλλά αντιδρούν οι χώρες του Βορρά, οι οποίες διαθέτουν ήδη αγωγούς μεταφοράς και αποθηκευτικούς χώρους φυσικού αερίου που είναι το κλειδί της ενεργειακής κρίσης.

Ορέστης Μιχαλάτος

ieidiseis.gr