Το διαχρονικό έργο του πανελλαδικού δικτύου κέντρων πρόληψης

Το έργο των Κέντρων Πρόληψης έχει αναγνωριστεί διεθνώς και έχει χαρακτηριστεί ως πρωτοποριακό και παραγωγικό, και παρόλα αυτά η Πολιτεία, εδώ και χρόνια, τα οδηγεί σε σταδιακή υποβάθμιση και αποδυνάμωση.

Στόχος μας είναι η ανάπτυξη μιας κριτικής ματιάς απέναντι στο κυρίαρχο, γραμμικό, ντετερμινιστικό και αναγωγιστικό μοντέλο της κυρίαρχης ψυχιατρικής, παιδαγωγικής και ψυχολογίας. Στόχος επίσης είναι η σταδιακή αλλαγή στάσεων, σχέσεων και συμπεριφορών. Η σταδιακή αλλαγή στάσεων και η δημιουργία ενός κλίματος αποδοχής και εμπιστοσύνης στο χώρο της οικογένειας, του σχολείου, αλλά και της ευρύτερης κοινότητας που ευνοεί την αυτενέργεια και την ανάπτυξη του προσωπικού δυναμικού, συμβάλλοντας μακροπρόθεσμα στη μείωση της ανάπτυξης παθολογίας και κατ’ επέκταση στην εξοικονόμηση αποθεμάτων και πόρων σε όλα τα επίπεδα.

Οι πολύπλευρες-πολυεπίπεδες δράσεις των ΚΠ στοχεύουν στη συστηματική ενίσχυση των παραγόντων προστασίας στο πλαίσιο της Κοινότητας. Πολλά, λοιπόν, από τα σύγχρονα ψυχοκοινωνικά προβλήματα στο βαθμό που σήμερα απαντώνται, είναι απόρροια του σύγχρονου μοντέλου ανάπτυξης σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό επίπεδο και κατ’ επέκταση των στάσεων, προτύπων και τρόπων ζωής, που το κυρίαρχο μοντέλο υπαγορεύει στους ανθρώπους .Πιο συγκεκριμένα το μοντέλο αυτό, χαρακτηρίζεται από µια σειρά φαινομένων όπως ο έντονος ανταγωνισμός, η αναγωγή του πλούτου και της δύναμης σε υπέρτατη αξία, η εντατικοποίηση της εργασίας και των ρυθμών ζωής γενικότερα. Τα φαινόμενα αυτά που αποτελούν προτεραιότητες του συγκεκριμένου μοντέλου και υπηρετούν την επιβίωση του, δεν διασφαλίζουν µε κανένα τρόπο την ψυχική και σωματική υγεία του ανθρώπου. Τουναντίον δημιουργούν μοναξιά, εγωκεντρισμό, παθητικότητα, αποπροσωποποίηση του ατόμου, αποκλεισμό όσων δεν ανταποκρίνονται στις απάνθρωπες απαιτήσεις του κυρίαρχου μοντέλου. Ως κύρια μεθοδολογία στις παρεμβάσεις πρόληψης αξιοποιούνται οι αρχές της βιωματικής μάθησης και του συστημικού ψυχοκοινωνικού μοντέλου, οι οποίες συμβάλλουν στην καλλιέργεια αξιών στις σχέσεις στην ευρύτερη Κοινότητα, στο χώρο της οικογένειας και στο χώρο του σχολείου. Ο ρόλος μας είναι να διευρύνουμε την οπτική μας και να αποκτήσουμε μια ολόπλευρη εικόνα για τους παράγοντες που συνδέονται με το φαινόμενο των εξαρτήσεων και να παρέμβουμε στα δομικά στοιχεία του και όχι στο σύμπτωμα, που απλά αποτελεί μια πιθανή έκφρασή του. Έτσι όταν μιλάμε για προαγωγή της ψυχοκοινωνικής υγείας, εννοούμε την ανάπτυξη νοήματος ζωής, δημιουργικής στάσης, προσωπικών και κοινωνικών ικανοτήτων, όπως αυτοεκτίμηση, ανάληψη ευθύνης, αντιμετώπιση του άγχους, ενίσχυση της αποδοχής της διαφορετικότητας, ομαλή μετάβαση από το ένα αναπτυξιακό στάδιο στο άλλο, επικοινωνία, αναγνώριση και έκφραση συναισθημάτων, δημιουργική επίλυση συγκρούσεων κ.ά. Οι ικανότητες αυτές αποτελούν ασπίδα ενάντια στην υιοθέτηση βλαπτικών συμπεριφορών και συμβάλλουν συνολικά στην ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Για να πετύχουμε τον μετασχηματισμό της «προϊστορίας» της Πρόληψης, Ψυχολογίας και της Παιδαγωγικής, της ανθρωπότητας σε Ανθρώπινη Πρόληψη, Ψυχολογία , Παιδαγωγική και «ιστορία» όπως έλεγε ο Μαρξ και συμφωνούσε ο Λεβ Βιγκότσκι.

Συνεπώς καλούμε για άλλη μια φορά την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και τους θεσμικούς φορείς που εμπλέκονται στην λειτουργία των Κέντρων Πρόληψης να απαντήσουν αν η Πρόληψη που ευαγγελίζονται θα αφορά μόνο σε καμπάνιες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης από χορηγούς / παραγωγούς και προαγωγούς καταναλωτικών προϊόντων που οδηγούν σε εξαρτητικές συμπεριφορές στο πλαίσιο της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης τους και των συνακολούθων φοροαπαλλαγών τους ή θα επενδύσουν στην θεσμική θωράκιση και ανάπτυξη των δομών που πανελλαδικά για σχεδόν 30 χρόνια αποτελούν τους μοναδικούς φορείς που συμβάλλουν αποτελεσματικά, με επιστημονικά θεμελιωμένες και στοχευμένες παρεμβάσεις, στην άμβλυνση των παραγόντων που οδηγούν τους νέους στην υιοθέτηση εξαρτητικών συμπεριφορών. Επειδή με το άρθρο 46, του νομοσχεδίου για την ψυχική υγεία, φαίνεται να προωθείται το κλείσιμο των Κέντρων Πρόληψης. Το 2027 τελειώνει η σύμβαση που έχουμε με τους φορείς που συμβάλλουν στην ύπαρξή μας όπως είναι ο ΟΚΑΝΑ, η ΚΕΔΕ, η ΕΤΑΑ, χωρίς να αφήνει καμία προοπτική του τι θα γίνει με την πρόληψη. Ενώ τα Κέντρα Πρόληψης φαίνεται να έχουν όπως αναφέραμε και παραπάνω, έναν πρωτοποριακό χαρακτήρα με παρεμβάσεις στην κάθε τοπική κοινότητα, καθώς υπάρχουν 72 κέντρα σε όλη την Ελλάδα, που έχουν πάρει και ευρωπαϊκά βραβεία, δεν φαίνεται πουθενά εάν θα ακολουθηθεί η φιλοσοφία και μεθοδολογία της πρόληψης και κυρίως τι θα γίνει με τους εργαζόμενους. Και αντί να ενισχύεται ο τοπικός δημόσιος χαρακτήρας τους, υπάρχει μια τάση υπερσυγκεντρωτισμού των υπηρεσιών και μια τάση προς την ιδιωτικοποίηση. Σε αυτό αντιδρούμε γιατί δεν ερωτηθήκαμε και δεν μας επέτρεψαν να καταθέσουμε καμία πρόταση για το τι μέλλει γενέσθαι, για το πώς μπορεί να υπάρξει μια βελτίωση. Ακόμη ένα ζήτημα είναι πως ενώ τα Κέντρα Πρόληψης οδηγούνται προς κλείσιμο, εκκρεμούν πάνω από 150 προσλήψεις μετά το 2007, οι οποίες ενώ έχουν εγκριθεί, δεν έχουν γίνει ποτέ.

ΝΑ ΑΠΟΣΥΡΘΕΙ ΤΟ ΦΙΛΕΛΕ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ & ΑΠΕΞΑΡΤΗΣΗ ΚΑΘΩΣ ΔΙΑΛΥΕΙ ΤΗ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΕΞΑΡΤΤΗΣΗ! ΝΑ ΜΗΝ ΠΕΡΑΣΕΙ Η ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗΣ ΩΣ ΚΑΝΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ “ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ” ΜΕΤΑ-ΡΥΘΜΙΣΗ!

Γιώργος Λεχουρίτης,

Συστημικός Θεραπευτής,

Mέλος της επιστημονικής επιτροπής του Σωματείου Εργαζομένων στην Πρόληψη.