Το συκοφαντημένο κράτος: Λάφυρο και σωτήρας

Όταν η θεότης της ελεύθερης αγοράς εγκαθίδρυσε καθεστώς στην Ευρώπη και αλλαχού, σαρώνοντας βασικούς αρμούς και ρόλους του κράτους, ήταν αρκετές δυό τρεις λέξεις για να απαξιωθούν εκείνοι που εξέφραζαν αντιρρήσεις. Η μάλλον αρκούσε μία λέξη: κρατισμός.

Επάρατη έννοια σύμφωνα με την θηριώδη προπαγάνδα του νέο-φιλελευθερισμού, που είχε αρωγό την πρόθυμη Σοσιαλδημοκρατία της εποχής. Εγκαλούσαν το κράτος για χίλια δυό οι αντικρατιστές:

Φρενάρει την ελεύθερη αγορά, κοστίζει ακριβά στους πολίτες, είναι ανίκανο να διαχειρίζεται ζωτικούς τομείς της Οικονομίας και φυσικά (!) δεν πρέπει να αναπτύσσει επιχειρηματική δραστηριότητα.

Το είχε πεί και ο ημέτερος Σημίτης όταν προέβη στην πρώτη ιδιωτικοποίηση (τα Duty Frees σε ιδιώτες) και τον εγκαλούσε η Αριστερά γι αυτό το νεοφιλελεύθερο βήμα: «Το κράτος δεν μπορεί να είναι επιχειρηματίας»…

Η μεγάλη επέλαση είχε αρχίσει στις αρχές της δεκαετίας του ΄80 με την Μάργκαρετ Θάτσερ. Ξεπερνώντας κάθε όριο η πρωθυπουργός της Βρετανίας δεν αρκέστηκε στις υμνωδίες και στις διευκολύνσεις της «ελεύθερης αγοράς», αλλά ήθελε το κράτος υποταγμένο στην υπηρεσία των ιδιωτών.

Για λόγους ιστορικής ακριβείας ας υπομνησθεί, όμως, ότι η Θάτσερ αρχικώς δεν ήθελε να παραχωρηθούν οι βρετανικοί σιδηρόδρομοι σε ιδιώτες, αλλά υποχώρησε. Και το νεοφιλελεύθερο έργο της συνολικά συνέχισε με συνέπεια ο Τόνι Μπλέρ, ο οποίος προβαλλόταν τότε ως πρότυπο…προοδευτικού ηγέτη!

Οσο κι αν προκαλεί έκπληξη, επίσης, αντίθετος στις ιδιωτικοποιήσεις του οδικού δικτύου και βασικών υποδομών του κράτους ήταν και ο Μίλτον Φρίντμαν! Ναι, αυτός ο διαπρύσιος κήρυκας της συρρίκνωσης του κράτους προς όφελος της ελεύθερης αγοράς.

Πως λειτούργησε και τι απέφερε η περιώνυμη ιδιωτικοποίηση στην Βρετανία; Α, πλούσια τα ελέη: οι κρατικές επιδοτήσεις αυξήθηκαν πέντε φορές από τη δεκαετία του ενενήντα! Ο επιδοτούμενος καπιταλισμός στα καλύτερά του.

Και να πείς ότι βελτιώθηκαν οι υπηρεσίες; Κάθε άλλο: ανεπαρκής συντήρηση του δικτύου, προβληματική διαχείριση, διαφθορά, ασυνεννοησία μεταξύ των ιδιωτικών εταιρειών κλπ. έφτασαν την κατάσταση στο μη περαιτέρω. Ακριβώς την ίδια εικόνα παρουσίασαν οι ιδιωτικοποιημένοι σιδηρόδρομοι και στην Αργεντινή επι Μένεμ…

Μαζί με την καταιγίδα των ιδιωτικοποιήσεων όχι μονάχα στην Ευρώπη αλλά και στην Λατινική Αμερική, ήρθε η σειρά του κοινωνικού κράτους, το οποίο άρχισε να πνέει τα λοίσθια ακόμη και σε χώρες που το είχαν κορόνα στο κεφάλι τους, όπως η Σουηδία.

Εννοείται ότι ο χορός των ιδιωτικοποιήσεων μετεβλήθη σε ληστρικό πανηγύρι, καθώς οι γονατισμένες οικονομίες ορισμένων χωρών ακολούθησαν πειθήνια και μοιραία τις εντολές του ΔΝΤ και των δανειστών. Οδυνηρό παράδειγμα η χώρα μας.

Ο…επιδοτούμενος καπιταλισμός

Όταν η κρίση που ξέσπασε στις ΗΠΑ το 2008 πέρασε τον Ατλαντικό και χτύπησε την Ευρώπη, ΟΛΟΙ αναζήτησαν βακτηρία σωτηρίας. Και τη βρήκαν: στο συκοφαντημένο κράτος (διάσωση των τραπεζών κλπ). Ποιός είπε ότι δεν είναι επινοητικός και ευέλικτος ο καπιταλισμός;

Το ίδιο συμβαίνει και στην εποχή μας με αφορμή την πανδημία και την ενεργειακή κρίση: κρατικοποιήσεις σε κραταιές οικονομίες (Γαλλία, Γερμανία) για να διασωθεί ο ιδιωτικός τομέας και κεντρική παρέμβαση(πλαφόν κλπ) για να αντιμετωπιστούν οι αρρυθμίες της αγοράς (προσφορά/ζήτηση) και να περιοριστούν οι επιπτώσεις στην ανήσυχη ευρωπαϊκή κοινωνία.

Όμως «βρίσκουν και τα κάνουν». Χρησιμοποιώντας το κράτος για πελατειακούς λόγους, διάφορες προοδευτικές κυβερνήσεις άφησαν ανέγγιχτα τα λειτουργικά του προβλήματα και δημιούργησαν συν τω χρόνω ένα κράτος-τέρας: δυσκίνητο, δίχως καμμία πρόνοια εκσυγχρονισμού, χωρίς πρόγραμμα και Σχέδιο, με λαβυρινθώδη γραφειοκρατία και κρούσματα κραυγαλέας διαφθοράς.

Ετσι, μιλώντας για τα καθ΄ημάς, μοιραία παραδόθηκαν αεροδρόμια στην Fraport, τα τραίνα στην Trainose, λιμάνια και ΔΕΗ σε ιδιώτες κλπ κλπ. Στα σκαριά ήταν και η παράδοση του τομέα της Υγείας στον ιδιωτικό τομέα, αλλά παρενεβλήθη η πανδημία και τα σχέδια μπήκαν προσωρινά στο συρτάρι. Εννοείται ότι και στην περίπτωση της πανδημίας, ο αφορεσμένος κρατικός τομέας εκλήθη για να βγάλει τα κάρβουνα από τη φωτιά.

Πριν από κάποια χρόνια πέρασε ξανά στα χέρια του Δήμου Παρισίων το δίκτυο ύδρευσης, καθώς και δίκτυα ηλεκτροδότησης σε περιοχές της Γερμανίας. Η τάση αυτή ενισχύεται πολύ τώρα με την ενεργειακή κρίση και τις κρατικοποιήσεις.

Όμως το θέμα είναι πως θα χειριστούν τη νέα εξέλιξη οι κυβερνήσεις και η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θα βαδίσουν ξανά στις φθαρμένους λεωφόρους της ακηδίας και της προβληματικής διαχείρισης των επιχειρήσεων αυτών, οδηγώντας και πάλι πολύτιμα κομμάτια του Δημοσίου στα χέρια των ιδιωτών;

Ο παρεμβατικός ρόλος του κράτους αλλά και η δυνατότητα να λειτουργεί ως επιχειρηματίας σε συγκεκριμένα πεδία-μόνο του ή σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα- ουδόλως παραπέμπουν σε αλόγιστη επέκταση του κρατικού τομέα και στα παθογενή στα οποία η επέκταση αυτή παραπέμπει.

Προφανές το συμπέρασμα: όταν το κράτος αφήνεται ως λάφυρο σε κόμματα και κυβερνήσεις που το εκθέτουν ποικιλοτρόπως και το παραδίδουν ερειπιώνα, θα ΄ρθει η στιγμή που ο ευέλικτος καπιταλισμός θα του χτυπήσει την πόρτα. Ειτε για να αποσπάσει τα φιλέτα του είτε για να το επιστρατεύσει ως σωτήρα προκειμένου να σωθεί η ιδιωτική οικονομία…

Γιάννης Τριάντης

news247.gr

AP