Υιοθεσία και αναδοχή στην Ελλάδα: Οι προϋποθέσεις και οι “δικαιούχοι”  

Τον περασμένο Ιούνιο, ο Νίκος Μουτσινάς είχε γνωστοποιήσει την επιθυμία του να δώσει αγάπη -όπως είχε πει. Δηλαδή, να προχωρήσει στην υιοθεσία ενός παιδιού. Είχε ενημερώσει και ότι είχε αρχίσει τις σχετικές διαδικασίες. Πριν λίγες ώρες έγινε γνωστό πως ο Νίκος Μουτσινάς και η Μαίρη Συνατσάκη υπέγραψαν και κατέθεσαν Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης στο Ληξιαρχείο του Δήμου Χαλανδρίου.

Fact: πρόκειται για συμφωνία που καταρτίζεται μεταξύ δυο ετερόφυλων συντρόφων, ενώπιον Συμβολαιογράφου. Αυτός επισημοποιεί τη συμβίωση και το ζευγάρι αποκτά τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που το εξομοιώνουν με παντρεμένα ζευγάρια (σε οικονομικά θέματα, θέματα περιουσίας και παιδιών -μεταξύ άλλων). Αποκτά νομική ισχύ από τη στιγμή που αντίγραφο του, κατατίθεται στο ληξίαρχο του τόπου κατοικίας των συντρόφων.

Το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης είναι κάτι που επιτρέπεται γενικά, εκτός και α) αν υπάρχει γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης των ενδιαφερόμενων προσώπων ή του ενός από αυτά, β)μεταξύ συγγενών εξ αίματος σε ευθεία γραμμή απεριορίστως και εκ πλαγίου μέχρι και τον τέταρτο βαθμό, καθώς και μεταξύ συγγενών εξ αγχιστείας σε ευθεία γραμμή απεριορίστως και γ) μεταξύ εκείνου που υιοθέτησε και αυτού που υιοθετήθηκε. Θέλω να πω δεν λαμβάνονται υπ’ όψιν τα trends στα social media και όσα μπορεί να λέει ο καθένας -που δεν επηρεάζει με οποιονδήποτε τρόπο τη ζωή του το εν λόγω σύμφωνο.

Πάμε τώρα, να δούμε πώς μπορεί να γίνει κάποιος να υιοθετήσει ένα παιδί ή να γίνει ανάδοχος, βάσει των αλλαγών στις οποίες είχε προχωρήσει το Υπουργείο Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, το 2018, προκειμένου να ‘ανοίξουν’ οι υιοθεσίες και οι αναδοχές, ώστε ‘να μην υπάρχει πια έστω ένα παιδί, σε ίδρυμα’, όπως είχε πει στο News 24/7 η τότε πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας της Περιφέρειας Αττικής (ΚΚΠΠΑ), Σοφία Κωνσταντέλια.

Η επίσκεψη στο γραφείο της είχε γίνει τον Μάιο εκείνου του έτους, όταν είχε ξεσπάσει σάλος με αντιδράσεις βουλευτών ως προς τη δυνατότητα που αποκτούσαν ομοφυλόφιλα ζευγάρια, να γίνουν ανάδοχοι. Παρεμπιπτόντως, το επίμαχο άρθρο (8) είχε υπερψηφιστεί.

Έκτοτε τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, μπορούν να αιτηθούν αναδοχής παιδιού. Πάμε τώρα, και σε κάποιες βασικές διευκρινίσεις, για την υιοθεσία, αλλά και την αναδοχή, των οποίων οι διαδικασίες επιταχύνθηκαν με τα πιστοποιητικά ψυχικής υγείας όσων ενδιαφέρονται να γίνουν θετοί ή ανάδοχοι γονείς, σύμφωνα με την Υφυπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Δόμνας Μιχαηλίδου.

“Η υιοθεσία και η αναδοχή έχουν φτάσει στο σημείο να είναι διαδικασίες. Δεν είναι διαδικασίες. Είναι δικαιώματα” είχε εξηγήσει η κ. Κωνσταντέλια, πριν εστιάσει στο διαδικαστικό κομμάτι, το οποίο εν πολλοίς είναι ίδιο, με την αναδοχή να προσφέρει τη δυνατότητα να δώσει όποιος ενδιαφέρεται, αγάπη σε συντομότερο χρονικό διάστημα.

Στις βασικές προϋποθέσεις μιας υιοθεσίας είναι

α) η ηλικία (τουλάχιστον ένας εκ των δύο υποψήφιων θετών γονέων πρέπει να είναι άνω των 30 ετών & κάτω των 60 ετών. Επίσης, ο θετός γονέας χρειάζεται να είναι μεγαλύτερος από τον υιοθετούμενο τουλάχιστον κατά 18 έτη, αλλά όχι πάνω από 50),

β) ποινικό μητρώο (οι θετοί γονείς δεν πρέπει να ‘χουν καταδικαστεί τελεσίδικα ή να εκκρεμεί εις βάρος τους ποινική δίωξη για αδικήματα που επισύρουν έκπτωση από τη γονική μέριμνα -κλαι για τα προβλεπόμενα από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία περί ναρκωτικών και περί εμπορίας ανθρώπων και οργάνων),

γ) οικονομική κατάσταση (να υπάρχει η δυνατότητα κάλυψης βασικών εξόδων διατροφής, μόρφωσης και ιατρικής περίθαλψης του παιδιού),

δ) υγεία (να έχουν οι θετοί γονείς έχουν καλή ψυχική, διανοητική και σωματική υγεία -να μην πάσχουν από χρόνια μεταδοτικά νοσήματα),

στ) συναίνεση (να συμφωνεί το ζευγάρι ως προς την πράξη υιοθεσίας. Η δυνατότητα δίνεται και σε άνδρα ή γυναίκα που είναι άγαμος/άγαμη. Είναι απαραίτητη η συναίνεση του προς υιοθεσία ανήλικου παιδιού, αν αυτό έχει συμπληρώσει το 12ο έτος της ηλικίας του).

Η διαδικασία ξεκινά με τους υποψήφιους θετούς γονείς να απευθύνονται στα ιδρύματα της χώρας, συνεχίζεται με την κατάθεση της αίτησης και των δικαιολογητικών, μετά το ίδρυμα αποστέλλει έγγραφο στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία της περιοχής κατοικίας των υποψήφιων θετών γονέων, ώστε να διενεργηθεί κοινωνική έρευνα από τον κοινωνικό λειτουργό -και να διαπιστωθεί η καταλληλότητα. Εάν δεν υπάρξει κώλυμα, οι υποψήφιοι περιμένουν την ειδοποίηση από το ίδρυμα και τέλος, συμμετέχουν στη διεξαγωγή της δίκης για την έκδοση της τελικής απόφασης της υιοθεσίας του παιδιού.

“Στα της αναδοχής, πρόκειται για εναλλακτικό θεσμό φροντίδας παιδιών, που βρίσκονται έξω από το πλαίσιο της οικογένειας τους”, “είναι ένας θεσμός που προσφέρεται στα παιδιά, ως ευεργετικόςμε την έννοια ότι παραμένουν στην κοινότητα, στην κοινωνία, δεν απομονώνονται, ζουν όλες τις λειτουργίες της οικογένειας -κάτι που θα χρειαστούν ως εμπειρία στο μέλλον.

Δεν θα χρειαστούν ένα χώρο που λειτουργούν ομαδικά και παίρνουν φαγητό από μια κουζίνα, χωρίς να ξέρουν ποιος φροντίζει ποιον, απρόσωπα. Χρειάζονται προσωπική, αποκλειστική φροντίδα και αυτό είναι το ευεργέτημα της ανάδοχης φροντίδας. Είναι θεσμός που απευθύνεται σε παιδιά που δεν είναι με τη δική τους οικογένεια, αλλά που μπορούν να ζήσουν με άλλη οικογένεια και να επιστρέψουν στη δική τους, όταν αυτό γίνει εφικτό”.

Ποιοι προκρίνονται;

“Εκείνοι που αντιστοιχούν στο μέσο πολίτη. Δηλαδή: σε ανθρώπους, ευχαριστημένους με τη ζωή τους -ικανούς να χαρούν, προσανατολισμένους στο θετικό της ζωής, ως νοοτροπία, ψυχική διάθεση, φιλοσοφία ζωής-, που να εμπλέκονται στα κοινωνικά δρώμενα -να προβληματίζονται. Θα γίνει το παιδί τους έφηβος. Θα θέλει μια διαφορετική εμφάνιση, να αμφισβητήσει. Να μπορούν άρα, να επεξεργαστούν ζητήματα σχέσεων, συμπεριλαμβανομένης αυτής με τον σύντροφο τους. Ποιοι δηλαδή, είναι οι μηχανισμοί προστασίας που υπάρχουν στη σχέση, τι γίνεται στη σύγκρουση, πώς γίνεται η σύγκρουση και με ποιον τρόπο επανέρχεσαι;”.

Ο έλεγχος κάθε άλλο παρά επιφανειακός είναι. “Στις τυπικές προϋποθέσεις, το να έχεις ένα σπίτι είναι καλό. Αν το ζευγάρι έχει ένα σπίτι, καλώς το έχει. Αλλά δεν θα είναι πρόβλημα, αν δεν έχει. Το όριο είναι να μπορεί το παιδί να έχει ό,τι ένα μέσο Ελληνόπουλο: ένα δωμάτιο μόνο ή με το αδελφάκι του. Να μη στερείται τα βασικά. Να μη περνά στο παιδί η ανέχεια και η ανημποριά.

Θα μου πείτε ‘τι πειράζει;’. Αν έχεις επιλογή και μπορείς να βρεις με τα ίδια χαρακτηριστικά άλλη οικογένεια, που δεν έχει αυτήν τη δυσκολία, για λόγους συμφέροντος του παιδιού θα επιλέξεις αυτή με τη λιγότερη δυσκολία. Δεν θες να το εκθέσεις όμως, σε δυσκολίες -τις οποίες αντιμετώπισε η βιολογική του μητέρα, εξ ου και δεν κατάφερε να το μεγαλώσει.

Στην εφηβεία τα παιδιά που είναι υιοθετημένα, συνήθως λένε ‘η βιολογική μου μητέρα θα με καταλάβαινε περισσότερο, γιατί είναι πιο νέα από εσάς. Υπάρχει ένας φαντασιωτικός ή υπαρκτός άλλος πόλος, ένα κομμάτι της ζωής του που το φέρνει σε σύγκριση με αυτό που του συμβαίνει. Οφείλεις να ξέρεις να το ελέγχεις, για να μην καταλήγει η ιστορία σε μίζερες καταστάσεις που δεν θα είναι καλές για το παιδί‘.

Πόσο λογικό είναι να κοιτούμε μέσα από την κλειδαρότρυπα στο υπνοδωμάτιο των γονιών (παραμένει προτιμότερο, ως προς την εξέλιξη της διαδικασίας, να είναι παντρεμένοι), για να καταλήξουμε αν είναι ικανοί να γίνουν ανάδοχοι/θετοί ή όχι;

“Να σας πω ένα παράδειγμα: πήγαινα μια μέρα με ταξί στο ‘Μητέρα’ και μου είπε ο οδηγός ‘πάτε εκεί που κάνουν υιοθεσίες;’. Του απάντησα πως ναι. Σχολίασε ‘έχουμε στη γειτονιά μας έναν που έχει υιοθετήσει ένα παιδί από το ‘Μητέρα’. Ξέρετε πώς το έχει; Πώς το αγαπούν, πώς το ντύνουν, πώς του συμπεριφέρονται’. Για καλό το έλεγε ο άνθρωπος. Χάρηκα με όσα μου είπε, αλλά συγχρόνως σκέφτηκα -και του είπα- ‘τα άλλα παιδιά στη γειτονιά σας δεν τα φροντίζουν έτσι οι γονείς;’.

Οι υποψήφιοι για αναδοχή και υιοθεσία δουλεύουν, ώστε να μπορούν να διαχειριστούν την πίεση της κοινωνίας. Oι υποψήφιοι ανάδοχοι οφείλουν να μπορούν να εμπνεύσουν στα παιδιά σεβασμό για το διαφορετικό, γιατί -για αρχή- διαφορετική ήταν η μητέρα που τα έφερε στον κόσμο.

Αυτό αποδεικνύει πως ισχύει ό,τι είπατε: το μάτι της κοινωνίας διαφοροποιεί τους αναδόχους. Τους έχει με άλλο τρόπο ενταγμένους, ότι είναι κάπως αλλιώτικοι και πρέπει να τους ελέγχουμε περισσότερο. Αυτό έχει μια αρνητική πλευρά για όσους το βιώνουν. Δηλαδή, οι θετοί γονείς έχουν πάντα έλεγχο πάνω από το κεφάλι τους και τους απαγορεύεται το όποιο λάθος. Είναι κάτι που μπαίνει στην προετοιμασία, το να μάθουν πώς να διαχειρίζονται αυτήν τη συνθήκη χωρίς πίεση. Η δεύτερη ανάγνωση είναι πως η ελληνική κοινωνία νοιάζεται για το καλό των παιδιών. Ό,τι και να λέμε, η ίδια η κοινωνία μέσα στην οποία υπάρχουν νοσηρά και ακραία φαινόμενα έχει ενδιαφέρον παραπανίσιο για τα παιδιά, των άλλων”.

Ποιος έχει προτεραιότητα;

“Δεν είναι αμφισβητήσιμο ποιος έχει προτεραιότητα. Ξεκάθαρα το παιδί. Η υποχρέωση των υπηρεσιών είναι να βρίσκουν οικογένειες για ένα παιδί, οπουδήποτε υπάρχουν στον κόσμο, γιατί δεν πρέπει να μένει στο ίδρυμα. Αυτοί οι γονείς έχουν προσωπικότητες, σχέσεις. Δεν είναι μόνο φύλο.

Είναι άνθρωποι που μπορεί να ‘χουν πλούσια συναισθήματα και την ικανότητα να τα μεταδώσουν σε ένα παιδί. Και βεβαίως όπως έκαναν πάντα οι υπηρεσίες, δεν θα εμπιστευτούν ένα παιδί σε ανθρώπους που δεν μπορούν να χειριστούν τέτοια βασικά ζητήματα, όπως είναι αυτό της διαφοράς. Μα πρέπει να μπορείς να περάσεις στο παιδί σου ότι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί -ακόμα και αν πρόκειται για ζευγάρι, παντρεμένο. Η μάνα που το έφερε στον κόσμο ήταν διαφορετική -να είχε μπλέξει με ουσίες, να είχε ένα ψυχολογικό πρόβλημα- από αυτήν με την οποία ζει το παιδί. Αν δεν εμπνεύσεις στο παιδί σεβασμό για αυτήν τη διαφορά και τρόπο να αντιμετωπίζει τη διαφορά, τότε για τι μιλάμε;

Στη δουλειά που γίνεται με τα ζευγάρια είναι μια σταθερή, συνεχής λειτουργία. Δεν πάψαμε ποτέ να το φροντίζουμε αυτό. Όπως και ότι δεν θα πάει παιδί άλλης φυλής σε χωριό της ηπείρου, όπου δεν θα βλέπει άλλο παιδί της ίδιας φυλής. Θα το βάλεις να διαπραγματευτεί με διαφορά που είναι πάνω από τις δυνάμεις του, όταν είναι ας πούμε, 5 χρόνων. Το βάζεις να κάνει άσκηση δια βίου, για την οποία μπορεί να μην έχει την αντοχή”.

Είναι η ψυχολογική υποστήριξη, στο παιδί και στον ανάδοχο, εκ των βασικών προϋποθέσεων;

“Οπωσδήποτε. Είναι πολύ βασική προϋπόθεση. Χωρίς αυτό μπορεί να πάει καλά, κάποιες φορές. Η διεθνής πρακτική ωστόσο, είναι να υπάρχει ομάδα υποστήριξης. Συνήθως ο κοινωνικός λειτουργός είναι το πρόσωπο αναφοράς. Αλλά και ο ψυχολόγος επίσης, θα πάει να δει την οικογένεια -που έχει τα συνήθη προβλήματα, από την ασθένεια της πεθεράς έως τα οικονομικά ζητήματα.

Δεν είναι εύκολο ένα παιδί που έχει εγκαταλειφθεί ή απομακρυνθεί από τη φυσική οικογένεια, να μπει σε άλλη. Εύλογα δοκιμάζει αυτούς τους γονείς και έχει ανάγκη ομάδας υποστήριξης. Δηλαδή, τον κοινωνικό λειτουργό, τον ψυχοθεραπευτή, το γιατρό υγείας ή ένα νοσηλευτή που θα συνδέει το παιδί με υπηρεσίες που μπορεί να ‘χει ανάγκη, ώστε να μην επιβαρύνεται η οικογένεια και με όλα αυτά τα πρακτικά ζητήματα. Αν είναι λυμένα αυτά η οικογένεια μπορεί να εστιάσει στα θέματα της καθημερινότητας, των σχέσεων, τα συναισθηματικά κυρίως”.

Μπορείτε να επισκεφτείτε το anynet.gr και να ενημερωθείτε για τους θεσμούς της αναδοχής και της υιοθεσίας. Εκεί θα βρείτε και την αίτηση, αν ενδιαφέρεστε.

Νίκη Μπάκουλη

news247.gr

INSTAGRAM