Εξοπλιστικά προγράμματα: Η «Αγορά του αιώνα» στην εποχή της λιτότητας και των μνημονίων

Κατά δύο δισεκατομμύρια ευρώ είναι αυξημένος ο προϋπολογισμός του υπουργείου Αμυνας για το 2021.

Ενα σημαντικό κομμάτι από αυτά θα κατευθυνθούν στα εξοπλιστικά προγράμματα που κλείστηκαν τόσο το τελευταίο έτος, όσο και άλλα προηγουμένων ετών, καθώς και για την κάλυψη των τρεχουσών αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων.

Συνολικά, πάντως, κυβερνητικά στελέχη «διαρρέουν» εκτιμήσεις για σχεδιαζόμενους τα επόμενα χρόνια εξοπλισμούς, που κυμαίνονται στα υπέρογκα ποσά των 10-12 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ποσά που επανήλθαν εσχάτως, μετά την έντονη φημολογία και τα «σενάρια» ακόμα και για απόκτηση των αμερικανικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς, τύπου F-35, από την Ελλάδα.

Και, ναι μεν τέτοια σενάρια μπορεί να διακινούνται από πολιτικούς και στρατιωτικους κύκλους, πλην όμως αντιμετωπίζονται με ακραίες επιφυλάξεις από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, δεδομένης μάλιστα της δραματικής τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας, εξαιτίας, εκτός των άλλων, του κορονοϊού.

Προϋπολογισμός 2021

Ούτε λίγο ούτε πολύ, ορισμένοι κυβερνητικοί, πολιτικοί και στρατιωτικοί κύκλοι παρουσιάζουν σχεδιασμούς που παραπέμπουν σε μια νέα εξοπλιστική «Αγορά του αιώνα».

Κάτι τέτοιο, ωστόσο, σχολιάζουν πολιτικοί και οικονομικοί κύκλοι της κυβέρνησης, μπορεί μεν σε αρκετές περιπτώσεις να είναι αναγκαίο, αλλά πρόκειται για ανεδαφικούς σχεδιασμούς με βάση τα οικονομικά δεδομένα.

Κατά συνέπεια, προσθέτουν, οι σχεδιασμοί θα πρέπει να γίνονται σε ρεαλιστική βάση και οι αγορές να είναι λελογισμένες.

Τα στοιχεία, άλλωστε, του προϋπολογισμού για το 2021 μόνον αισιοδοξία δεν γεννούν.

Ειδικότερα:

– Υπάρχει έκρηξη του δημοσίου χρέους, το οποίο φέτος εξακοντίζεται στο 228% του ΑΕΠ, βαθιά ύφεση πάνω από 10%, αύξηση της ανεργίας και αβεβαιότητα.

– Το ΑΕΠ βυθίστηκε στα 162,7 δισ. ευρώ το 2020, από 183,4 δισ. ευρώ πριν από ένα χρόνο, χάνοντας 20 δισ. ευρώ. Μια απώλεια που πλησιάζει το ήμισυ σχεδόν των μνημονιακών απωλειών.

– Για το 2021 εκφράζεται η «ελπίδα» ότι θα ανακάμψει στα 171,9 δισ. ευρώ.

– Στα δημοσιονομικά, το κόστος θα είναι βαρύ το επόμενο έτος.

– Προβλέπονται αυξημένοι φόροι για το 2021. Η εικόνα του 2020 είναι καταστροφική, αφού τα φορολογικά έσοδα ήταν μειωμένα κατά 8 δισ. ευρώ έναντι της πρόβλεψης του προϋπολογισμού και οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ήταν αυξημένες κατά 12 δισ. ευρώ.

Τα F-16 Viper

Υπό αυτές τις συνθήκες, μετά από δέκα χρόνια μνημονίου λιτότητας, και με τον κορονοϊό να δείχνει ακόμη τα «δόντια» του, στο υπουργείο Αμυνας εδόθησαν δύο επιπλέον δίσ. για τις ανάγκες του.

Με αυτά, θα συνεχίσει να πληρώνει για το νευραλγικής σημασίας πρόγραμμα του εκσυγχρονισμού των F-16, σε κατηγορία Viper («Οχιά»), καθώς και κάποια «αμφιλεγόμενα» προγράμματα του παρελθόντος. Επίσης, για τα προγράμματα, τα οποία, υπό σε συνθήκες έντονης επιθετικότητας εκ μέρους της Τουρκίας, αποφασίστηκαν φέτος.

Το πρωτότυπο Viper, βάσει των συμφωνιών Ελλάδας – Lockheed Martin, θα πρέπει να παραδοθεί στο τέλος του έτους, προκειμένου να αρχίσει να «τρέχει» με γρήγορους ρυθμούς πλέον το πρόγραμμα του εκσυγχρονισμού των 84 F-16. Κάτι που υπολογίζεται να ολοκληρωθεί το 2027 και θα κοστίσει πάνω από ένα δισ. δολάρια.

Κοντός ψαλμός, αλληλούϊα, βέβαια! Μένει να φανεί κατά πόσον θα τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα και στο τέλος του έτους θα είναι έτοιμο το πρωτότυπο.

Τα F-35

Εσχάτως, επανήλθε στο προσκήνιο η φημολογία περί ενδιαφέροντος της Ελλάδας να αποκτήσει αεροσκάφη 5ης γενιάς, F-35, από τις ΗΠΑ.

Αντίστοιχες, εντονότατες «διαρροές» υπήρξαν και την περίοδο που υπουργός Αμυνας ήταν ο Πάνος Καμμένος, ο οποίος εφέρετο υποστηρικτής της αγοράς των συγκεκριμένων αεροσκαφων.

Τελικώς, με βάση οικονομικά και επιχειρησιακά κριτήρια, επελέγη η «φτηνότερη», άκρως αποτελεσματική και αναγκαία λύση, του εκσυγχρονισμού των F-16.

Τελευταία, αφορμή για την αναθέρμαση των σεναρίων στάθηκε η επιστολή (Letter of Request) του υπουργείου Αμυνας (Διεύθυνση Εξοπλισμών) στις ΗΠΑ, με την οποία εκδηλώνεται το ελληνικό ενδιαφέρον για το αεροσκάφος.

Να σημειωθεί ότι αντίστοιχη επιστολή είχε σταλεί στις ΗΠΑ επί Π.Καμμένου ως υπουργού Αμυνας.

Το ίδιο «αίτημα» προς την αμερικανική πλευρά εξέφρασε, κατά την επίσκεψή του στις ΗΠΑ, τον Ιανουάριο του 2020, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, όπως και κατά την -προ μηνός- επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάϊκ Πομπέο στην Ελλάδα, ενώ έχει επανειλημμένως τεθεί σε συνομιλίες Ελλήνων και Αμερικανών στρατιωτικών.

Η αγορά υπολογίζεται στο εξαιρετικά υψηλό τίμημα των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Εκτός της τσουχτερής τιμής των F-35, που σήμερα υπολογίζεται στα 80-85 εκατομμύρια δολάρια το ένα, χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτήν οπλικά συστήματα, αρχική υποστήριξη και εκπαίδευση, δεν είναι λίγοι οι στρατιωτικοί που εκφράζουν την επιφύλαξή τους ως προς την καταλληλότητα και επιχειρησιακή χρησιμότητα ενός τέτοιου όπλου για την Ελλάδα και τις συνθήκες του Αιγαίου.

Τους προηγούμενους μήνες διακινείτο έντονα το σενάριο περί απόκτησης 20 F-35, αν και στην καλύτερη περίπτωση, η απόκτησή τους θα ξεκινούσε από το 2024, εκτός των άλλων, για να μην συμπέσουν οι αρχικές «τσουχτερές» πληρωμές με αυτές της τρέχουσας αναβάθμισης των F-16.

Τώρα, η Διεύθυνση Εξοπλισμών του υπουργείου Αμυνας, στην επιστολή της αναφέρει ότι, «λόγω εσωτερικών δημοσιονομικών ρυθμίσεων και άλλων εφαρμόσιμων κανόνων εντός του προϋπολογισμού και του πλαισίου της ΕΕ για το έλλειμμα, είναι κρίσιμης σημασίας τα πρώτα F-35 να παραδοθούν μέσα στο 2021».

Το υπουργείο Αμυνας, πάντως, όπως σε σχεδόν όλα τα ζητήματα που το αφορούν, κρατάει «σιγή ασυρμάτου» και δεν πληροφορεί επαρκώς την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ για τους σχεδιασμούς του, έτσι και σε αυτό το ζήτημα αποφεύγει να απαντήσει που θα βρεθούν τα χρήματα για μια τέτοια αγορά. Και, εν τέλει, σε ποιο ακριβώς ποσόν θα ανέλθει ένα τέτοιο πρόγραμμα, και υπό ποίες συνθήκες «διαφάνειας» θα γίνει. Εάν γίνει.

Κύκλοι του, ωστόσο, συνεχίζουν τον βομβαρδισμό «διαρροών» ότι η Ελλάδα ενδιαφέρεται για 18 έως 24 F-35, καινούργια ή μεταχειρισμένα από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ.

Πάντως, η Lockheed Martin τα τελευταία χρόνια, όπως φαίνεται άλλωστε, και από τα πληροφοριακά έντυπά της, έχει «προφητεύσει» το πέρασμα της Ελλάδας, από τα F-16 στα F-35 (!)

Τουρκία και F-35

Η Αθήνα, επίσης, φέρεται να έχει διατυπώσει το «αίτημα» της συμμετοχής της στο πρόγραμμα συμπαραγωγής των F-35.

Ωστόσο, ο επικεφαλής της Lockheed Martin στη Αθήνα, Ντένης Πλέσσας, στο τέλος του 2019, απαντώντας σε ερωτήσεις εκπροσώπων των ΜΜΕ, είχε πει ότι τώρα πλέον είναι αργά και κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν.

Ως γνωστόν, το F-35 αποτελεί συμπαραγωγή σειράς χωρών, με τις ΗΠΑ βέβαια να έχουν στα χέρια τους την «καρδιά» και τον «εγκέφαλο» του αεροσκάφους. Την πιο προηγμένη τεχνολογία του, την οποία, όπως είναι φυσικό, δεν θα την άφηναν στα χέρια άλλων.

Στην κοινοπραξία μετέχει και η Τουρκία, παράγοντας κάποια τμήματα του F-35.

Εξαιτίας της απόκτησης των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων, S-400, οι ΗΠΑ απείλησαν την Τουρκία ότι:

1. Δεν θα παραλάβει τα πρώτα F-35 που είναι ήδη έτοιμα στις ΗΠΑ.

2. Θα βγει εκτός προγράμματος συμπαραγωγής, παρ’ ότι η χώρα έχει καταβάλλει γι’ αυτό σημαντικά ποσά. Στην περίπτωση που «πεταχτεί» η Τουρκία εκτός, το πιθανότερο, θα αποζημιωθεί.

Αμερικανικό Δόγμα

Μένει να φανεί, τώρα, λοιπόν, εάν η επιθυμία της Ελλάδας να ενταχθεί στο πρόγραμμα των F-35 θα «ικανοποιηθεί» από τις ΗΠΑ ή θα μείνει «ευσεβής πόθος».

Οπως όλα δείχνουν, ορισμένοι πολιτικοί και στρατιωτικοί κύκλοι στην Αθήνα θα ήθελαν πολύ να αποκτήσει η Ελλάδα τα F-35 που είναι έτοιμα για την Τουρκία, αλλα «κάθονται» στις ΗΠΑ.

Είναι αμφίβολο εάν οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει κάτι τέτοιο, εάν ληφθεί υπόψιν ότι, εδώ και δεκαετίες, το πάγιο «Δόγμα» τους για την ελληνο-τουρκική αντιπαλότητα είναι ότι καμία από τις δύο χώρες δεν θα αποκτήσει υπεροπλία έναντι της άλλης και μάλιστα με αμερικανικά όπλα.

Παλιότερα, υπήρχε το «Δόγμα 7 προς 10». Τώρα, κάτι αντίστοιχο, με άλλους τρόπους, εξακολουθεί να εφαρμόζεται.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμα και στην περίπτωση «δωρεάς» στην Ελλάδα πλοίων που θα αποσύρουν οι ΗΠΑ, η Ουάσιγκτον δεν ήθελε να αποδεσμεύσει σύγχρονα όπλα (προστασίας περιοχής) που αυτά φέρουν. Κάτι που θα ήταν άχρηστο για την Ελλάδα.

Ωστόσο, όπως πρόσφατα δήλωσε και ο Μ.Πομπέο, οι ΗΠΑ ανησυχούν για την αύξηση των στρατιωτικών δυνατοτήτων της Τουρκίας, η οποία εδώ και χρόνια ξοδεύει σημαντικά ποσά για τους εξοπλισμούς. Με αρκετά θετικά αποτελέσματα σε ορισμένους τομείς.

Εάν οι ΗΠΑ έχουν αλλάξει στάση απέναντι στην Τουρκία και θεωρούν, όπως ορισμένοι παράγοντές τους λένε, ότι είναι το «νέο Πακιστάν», και ότι πρέπει οπωσδήποτε να ανασχεθεί η επέκταση των γεωπολιτικών βλέψεών της, μένει να φανεί.

Σε αυτή την περίπτωση, δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί η -«χρυσοφόρος», πάντως- πώληση και αποδέσμευση των F-35 για την Ελλάδα.

Εως τώρα, ωστόσο, οι ΗΠΑ προσεγγίζουν με ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή την Τουρκία και συμπεριφέρονται άκρως εξισορροπιστικά απέναντι τόσο στην Ελλάδα όσο και στη γείτονα.

Στην ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή μας, σοβαρό ρόλο, εκτός των άλλων παίζει το εάν θα αποκτήσει ή όχι η Τουρκία μαχητικό αεροσκάφος 5ης γενιάς. Και, αν ναι, πότε.

Πρόσφατα, ο Mike Wigston, επικεφαλής της Πολεμικής Αεροπορίας της Βρετανίας, εμφανίστηκε «περιχαρής» να διαφημίζει συμφωνία ανάμεσα στην BAE Systems Air και την τουρκική TUSAS «για την κατασκευή των αεροσκαφών επόμενης γενιάς της Τουρκίας. Ένα εθνικό έργο, για το οποίο το έθνος μας μπορεί να είναι υπερήφανο. Συμβολίζει την δυναμική των διμερών σχέσεων Ηνωμένου Βασιλείου και Τουρκίας’, έγραψε σε ανάρτησή του στο twitter.

Βέβαια, μπορεί ο αρχηγός της βρετανικής ΠΑ να θριαμβολογεί, αλλά είναι γνωστό ότι και η αεροπορία του από τις ΗΠΑ «ψωνίζει», και μάλιστα F-35.

Οπως και να χει, πάντως, Βρετανία και Τουρκία συσφίγγουν τους στρατιωτικούς δεσμούς τους ως … μέλη του ΝΑΤΟ. Ανέκαθεν συνέβαινε αυτό. Αλλά, ειδικά μετά το Brexit, το Λονδίνο επιδιώκει να συσφίγξει ακόμα περισσότερο τις σχέσεις του με την Αγκυρα.

Μάλιστα, πάγιος βρετανικός στόχος είναι να μπει, μαζί με την Τουρκία, από την πίσω πόρτα στα προγράμματα Αμυνας και τεχνολογίας της ΕΕ, τα οποία πληρώνουν Ευρωπαίοι πολίτες.

Προς αυτή την κατεύθυνση, εκμεταλλεύεται απολύτως τα σχέδια για πιθανή «ειδική σχέση» της ΕΕ με «τρίτες χώρες» σε αυτόν τον τομέα. Και, πλέον, η Βρετανία θεωρείται «τρίτη χώρα». Οπως είναι και η Τουρκία.

Επίσης, είναι γνωστό ότι τα τουρκικά drones, «Μπαϊρακτάρ», κατασκευάστηκαν χάρις σε κρίσιμες τεχνολογίες που παρείχαν στην Τουρκία βρετανικές εταιρείες.

Γενικότερα, είναι πασίγνωστο ότι η Αγκυρα ανέκαθεν ήταν ένας από τους πολύ καλούς «πελάτες» του Λονδίνου. Κάτι, άλλωστε, που αντικατοπτρίζεται και από την υποστήριξη που τυγχάνει η Τουρκία, διαχρονικά, στην υπόθεση της Κύπρου.

Τα Rafale

Ενα ακόμα πρόγραμμα που θα βαρύνει για πολλά χρόνια την Ελλάδα, θα είναι η απόκτηση των γαλλικών μαχητικών Rafale.

Σύμφωνα με διαρροές από το υπουργείο Αμυνας, τα πρώτα έξι σχεδιάζεται να φτάσουν στην Ελλάδα το Μάϊο ή το καλοκαίρι του 2021.

Κατά τους ίδιους κύκλους, το συνολικό κόστος για 18 Rafale με τα όπλα τους θα φτάσει, κατά άλλους 2, κατά άλλους 4 δισ. ευρώ.

Στο «πακέτο» περιλαμβάνονται και τα οπλικά συστήματα ου θα φέρουν, όπως οι πύραυλοι Exoset, Meteor, Mica, Scalp, καθώς και ο προσομοιωτής πτήσεων.

Συνολικά, η Ελλάδα προμηθεύεται 12 μεταχειρισμένα και 6 καινούργια. Από αυτά, τα 4 θα είναι διθέσια για εκπαίδευση.

Το Πολεμικό Ναυτικό

Μείζονα σχέδια εδώ και χρόνια γίνονται και για το Πολεμικό Ναυτικό. Κατά τις διαρροές του υπουργείου Αμυνας, προβλέπονται αγορές ύψους 4 δισ. ευρώ για νέες φρεγάτες, οι οποίες θα παραληφθούν, πιθανόν, μετά από 5 – 7 έτη.

Γι’ αυτό, μαίνεται πόλεμος και για τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά, τα οποία έχει δηλώσει ότι διεκδικεί εταιρεία αμερικανικών συμφερόντων, προκειμένου να κατασκευαστούν εκεί, αμερικανικές εννοείται «φρεγάτες».

Επιπλέον, ανακοινώθηκε ο εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση τεσσάρων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ, προϋπολογισμού 400 εκ. ευρώ.

Ακόμα, «τρέχει» η άκρως αναγκαία προμήθεια τορπιλών για τέσσερα υποβρύχια, τύπου 214, του ΠΝ, ύψους 100 εκ. ευρώ. Δεν αποκλείεται, επίσης, να γίνει και προμήθεια τεσσάρων αμερικανικών ελικοπτέρων MH-60R.

«Διαφάνεια»

Ωστόσο, με αφορμή τις προμήθειες τόσο για το ΠΝ, όσο και τις υπόλοιπες, έχει ξεσπάσει μεγάλος θόρυβος τόσο για τα κριτήρια που προωθείται η υλοποίησή τους, όσο και για το αν η κυβέρνηση προχωρεί τα εξοπλιστικά προγράμματα με διαφανείς διαδικασίες.

Μάλιστα, η φημολογία για επιλογή αμερικανικών «φρεγατών», MMSC, η οποία συνοδεύτηκε από βομβαρδισμό «θετικών» δημοσιευμάτων στα ελληνικά ΜΜΕ, έφερε και τις αντίστοιχες αρνητικές τοποθετήσεις.

Ενδεικτική είναι η επιστολή που έστειλε στην εφημερίδα, «Καθημερινή», ο πρόεδρος του ΔΣ του Ομίλου Εταιρειών Μηχανικής, Πρόδρομος Εμφιετζόγλου, ο οποίος ανέφερε:

«Μεγάλη ανησυχία προκαλούν οι εξελίξεις σχετικά με την επιλογή των πλέον καταλλήλων φρεγατών για το Πολεμικό μας Ναυτικό.

Τον Ιούνιο αναμενόταν n υπογραφή της ελληνογαλλικής συμφωνίας για την αγορά 2 Belh@rra και την άμεση παραχώρηση 2 Fremm για την κάλυψη των επειγουσών αναγκών του στόλου μας.

Η συμφωνία τελικά δεν υπεγράφη, χωρίς επίσημη ανακοίνωση. Ελέχθη ότι ίσως ανεβλήθη, ίσως είναι ακριβή, τίποτε το σαφές. Μετέπειτα διαβάσαμε ότι πρόκειται να διεξαχθεί διεθνής διαγωνισμός χωρίς να καθορίζεται χρονοδιάγραμμα και χωρίς να αντιμετωπίζεται n επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης του στόλου τώρα.

Ελλείψει περαιτέρω στοιχείων, προσπάθησα να πληροφορηθώ τι είναι αυτές οι φρεγάτες τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά, αν όντως είναι η καλύτερη λύση και όχι αποτέλεσμα ξένων παρεμβάσεων των ΗΠΑ, της Γερμανίας, ή της Τουρκίας. Γιατί όπως είπε ο ναύαρχος, Αποστολάκης «την κρίσιμη στιγμή θα είμαστε μόνοι μας».

Πληροφορήθηκα, λοιπόν, ότι πρόκειται για πλοία MMSC. Με έκπληξή μου διάβασα ότι τα εν λόγω πλοία με υπερκατασκευή από αλουμίνιο έχουν παρουσιάσει πολλά τεχνικά προβλήματα, το σύστημα πρόωσής των είναι προβληματικό, καθώς και τα ραντάρ τους είναι περιορισμένης εμβέλειας.

Πρόσφατα ενημερώθηκα ότι ένα πλοίο αυτού του τύπου της Σαουδικής Αραβίας έμεινε στα ανοιχτά και χρειάστηκε να ρυμουλκηθεί .

Καλώ όθεν τους άξιους αξιωματικούς του ελληνικού Ναυτικού να επανεξετάσουν και να επιλέξουν τη βέλτιστη λύση και την ελληνική κυβέρνηση να μην παρασυρθεί από τις διάφορες σειρήνες κλείνοντας τα αυτιά της όπως ο Οδυσσέας και να αποφασίσει το καλύτερο έστω και αν είναι ακριβότερο.

Ηδη, δεκάδες χιλιάδες Ελληνες από την Ελλάδα την Αυστραλία, την Αμερική δηλώνουν ότι θα συμμετάσχουν ως μέλη και θα συνεισφέρουν για τον ιερό αυτό σκοπό».