“Να μη δημιουργούμε στην κοινωνία ψευδείς ελπίδες”

Συνέντευξη: Χρήστος Μαζάνης

Συνέντευξη στο zougla.gr παραχώρησε η γνωστή Ιταλίδα ανοσολόγος, Αντονέλα Βιόλα, διευθύντρια του Παιδιατρικού Ινστιτούτου «Città della Speranza» και καθηγήτρια Παθολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα. Η Ιταλίδα επιστήμονας αναφέρθηκε στην πανδημία, τη μετάλλαξη D614G του κορωνοϊού, τους εμβολιασμούς στα παιδιά, τους αντιεμβολιαστές, την αποτελεσματικότητα των θεραπειών, ενώ έστειλε και το δικό της μήνυμα προς τους Έλληνες συναδέλφους της και την ελληνική πολιτεία σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται αλλά και τα δεδομένα που αναλύονται.

Όπως τονίζει μεταξύ άλλων, «έχουμε μπροστά μας πολλούς δύσκολους μήνες και τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμη». Η καθηγήτρια κατά τη διάρκεια της συνέντευξης εξέφρασε την ανησυχία της για την κόπωση της κοινωνίας λόγω των περιοριστικών μέτρων, για τον διχασμό που υπάρχει σε επιστήμονες σχετικά με το εμβόλιο, ενώ αποκάλυψε πως δεν ξέρουμε ακόμη πόσο θα διαρκέσει η ανοσία των εμβολίων και δεν πρέπει να δημιουργούμε στην κοινωνία ψευδείς ελπίδες».

Aκολουθεί η συνέντευξη:

Tι σας ανησυχεί περισσότερο αυτή τη στιγμή όσον αφορά την πανδημία του κορωνοϊού;

Τη δεδομένη στιγμή ανησυχώ ιδιαίτερα για την αντοχή της κοινωνίας. Περιμένουμε πολλά από το εμβόλιο, με την κυβέρνηση της Ιταλίας να κάνει έκκληση στους πολίτες να έχουν υπομονή μέχρι να έρθει στη χώρα τον Ιανουάριο. Στην πραγματικότητα, γνωρίζουμε καλά ότι πρέπει να διανύσουμε πολύ δρόμο ακόμα και ότι τίποτα δεν θα αλλάξει για τους περισσότερους από εμάς τον πρώτο μήνα του 2021. Θα πρέπει να συνεχίσουμε τους περιορισμούς, με μάσκες και αποστάσεις, με κλειστές δραστηριότητες, και δεν ξέρω πόσο προετοιμασμένοι είναι οι άνθρωποι για αυτό. Φοβάμαι την κόπωση, την απελπισία των πολιτών. Για αυτόν τον λόγο είναι σημαντικό να αποφύγουμε αυτή τη στιγμή να δημιουργούμε στην κοινωνία ψευδείς ελπίδες. Από την άλλη πλευρά, φοβάμαι μια περαιτέρω αύξηση του αριθμού των μολύνσεων: οι περιοχές όπου έχουν εφαρμοστεί πολύ αυστηρά μέτρα έχουν επιτύχει καλά αποτελέσματα, αλλά εκείνες στις οποίες τα μέτρα ήταν πιο ήπια, όπως το Βένετο, αγωνίζονται. Μας περιμένουν δύσκολοι μήνες.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες σας, σε ποιες ευρωπαϊκές χώρες πιστεύετε ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα με τον ιό και για ποιες έχετε αμφιβολίες και γιατί. Ποια η γνώμη σας για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την επιδημία στην Ελλάδα;

Δυστυχώς, οι χώρες που έχουν χειριστεί καλά την πανδημία δεν ανήκουν στην Ευρώπη. Στην ήπειρό μας, η Ισλανδία διαχειρίστηκε καλά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, αλλά σίγουρα ευνοήθηκε από τη χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού, η οποία επέτρεψε ένα εξαιρετικό σύστημα παρακολούθησης. Μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών, η Γερμανία είναι αυτή που έχει δείξει καλύτερη αποτελεσματικότητα και οργάνωση στο επίπεδο του  συστήματος υγείας. Στην Ελλάδα, μου φαίνεται ότι τα περιοριστικά μέτρα που έχουν ληφθεί αποφέρουν καρπούς. Ωστόσο, για το μέλλον, θα ήταν καλό να αναλυθούν τα δεδομένα για να γίνει απολύτως κατανοητό πού γίνεται υπερμετάδοση και έτσι, επομένως, να αποφεύγεται το κλείσιμο όλων των χώρων, συμπεριλαμβανομένων των σχολείων.

Στην Ελλάδα υπάρχει ένα κίνημα αντιεμβολιαστικό και οι επιστήμονες ανησυχούν πως οι υποστηρικτές του δεν θα κάνουν το εμβόλιο. Επίσης υπάρχουν και οι αναποφάσιστοι. Τι μήνυμα στέλνετε σε αυτές τις κατηγορίες πολιτών;

Το πρώτο πρόβλημα τώρα θα είναι να έχουμε αρκετές δόσεις εμβολίου για όλους. Προς το παρόν, μόνο της Pfizer θα φτάσει στην Ευρώπη, επειδή οι άλλες εταιρείες στις οποίες έχει επικεντρωθεί η Ευρώπη, έχουν καθυστερήσει. Η βασική μου ανησυχία είναι ότι θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να λάβουμε αρκετές δόσεις. Στους αναποφάσιστους λέω ότι τα εμβόλια είναι τα καλύτερα φάρμακα που έχουμε, ότι ο γρήγορος ρυθμός έγκρισης του εμβολίου της Pfizer οφείλεται στο ότι είχε σημαντικούς πόρους σε μια συνεχιζόμενη πανδημία που κατέστησε δυνατές την εύρεση εθελοντών και την άμεση εξάλειψη της γραφειοκρατίας. Επίσης τα εμβόλια, όταν εγκριθούν, είναι ασφαλή και αποτελεσματικά.

Στην Ιταλία πώς αντιδρά ο κόσμος στο θέμα του εμβολίου; Είναι καχύποπτος ή το δέχεται;

Στην Ιταλία δημιουργήθηκε μια αίσθηση καχυποψίας λόγω του λανθασμένου τρόπου επικοινωνίας από ορισμένους συναδέλφους. Πιστεύω όμως ότι τα άτομα που κινδυνεύουν δεν θα έχουν αμφιβολίες και θα εμβολιαστούν το συντομότερο δυνατό.

Σας προκαλεί ανησυχία το γεγονός πως υπάρχουν σοβαροί επιστήμονες που έχουν δηλώσει την αντίδρασή τους ως προς τα εμβόλια; Τι μπορεί να ακολουθήσει;

Από την αρχή της πανδημίας, έχουμε δει σοβαρά ελαττώματα στη στάση της επιστημονικής κοινότητας. Αυτό είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που μπορεί να επηρεάσει την εμπιστοσύνη στην επιστήμη και στην ιατρική, καθώς και στα εμβόλια. Όλοι μας πρέπει να θυμόμαστε πάντα το βάρος των δηλώσεών μας και το γεγονός ότι, μπροστά στους δημοσιογράφους, δεν εκπροσωπούμε μόνο τον εαυτό μας.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία που έχετε, τελικά για πόσο χρονικό διάστημα προσφέρει ανοσία το εμβόλιο; Θα πρέπει να το επαναλαμβάνουμε κάθε χρόνο ή οι δύο δόσεις είναι επαρκείς;

Δεν το γνωρίζουμε ακόμη αυτό. Είναι πολύ νωρίς για να έχουμε αυτές τις πληροφορίες. Ανησυχώ πολύ για το σενάριο στο οποίο αφενός θα υπάρχουν λίγες δόσεις εμβολίου και αφετέρου η ανοσία θα είναι μικρή χρονικά. Εάν τυχόν συμβεί αυτό, δεν θα μπορούμε να επιτύχουμε την ανοσία της αγέλης.

Υπάρχουν μελέτες για εμβολιασμούς στα παιδιά; Ποια είναι η άποψή σας, πρέπει να εμβολιαστούν και, αν ναι, από ποια ηλικία;

Δεν υπάρχουν μελέτες. Η Moderna παρουσίασε μια κλινική δοκιμή σε εφήβους (12-18 ετών) και οι άλλες εταιρείες ξεκινούν, αλλά πολύ αργά, όπως θα έπρεπε. Πριν προχωρήσουμε στους εφήβους και μετά στα παιδιά, χρειαζόμαστε επιβεβαίωση σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων. Δεν νομίζω, λοιπόν, ότι θα έχουμε ένα εμβόλιο για παιδιά πριν από το φθινόπωρο. Αν και οι πολύ νέοι δεν διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, ορισμένοι εξακολουθούν να αναπτύσσουν σοβαρή ασθένεια Covid-19, ενώ υπήρξαν και θύματα. Ο εμβολιασμός παιδιών από τους πρώτους μήνες καθώς και των εφήβων θα είναι σημαντικός όχι μόνο για την προστασία τους, αλλά και για τον σημαντικό περιορισμό της κυκλοφορίας του ιού. Είναι αδιανόητο να σταματήσεις τη μόλυνση χωρίς να εμβολιάσεις τους νέους. Θυμηθείτε ότι δεν υπάρχει εμβόλιο ακόμα και για τις εγκύους, οι οποίες διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο από τον COVID-19.

Στην Ιταλία ποια θεραπεία κατά του Covid-19 βλέπετε να λειτουργεί περισσότερο και ποια λιγότερο;

Δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ της Ιταλίας και άλλων ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά στη φροντίδα. Το μόνο φάρμακο που έχει δείξει σταθερά και θετικά αποτελέσματα είναι η δεξαμεθαζόνη. Όλα τα άλλα, όπως γνωρίζουμε, δεν φαίνεται να είναι δραστικά. Στην Ιταλία μελετούμε πολύ και τη θεραπεία με πλάσμα, αλλά αυτό επί του παρόντος είναι μια κλινική έρευνα και κακώς συγχέεται με τη θεραπεία. Οι ελεγχόμενες και τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές δεν έχουν δείξει την αποτελεσματικότητα αυτής της διαδικασίας.

Εκτός από τη θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα, υπάρχει κάποια άλλη που βρίσκεται σε πειραματικό στάδιο και φαίνεται να λειτουργεί και η οποία σύντομα μπορεί να εγκριθεί;

Τα μονοκλωνικά αντισώματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολύτιμο εργαλείο, ειδικά για την πρόληψη σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο. Στις ΗΠΑ έχουν εγκριθεί μόνο για επείγουσα χρήση σε κατηγορίες ασθενών για την πρόληψη νοσηλείας. Δεν νομίζω ότι είναι ιδιαίτερα χρήσιμα σε ασθενείς με σοβαρή ασθένεια από Covid-19. Συνεχίζουμε όμως τις προσπάθειες για να βρούμε ένα αντιικό φάρμακο που να λειτουργεί.

Από τις έρευνες που έχετε κάνει πού θα προτείνατε στους Έλληνες επιστήμονες να εστιάσουν την προσοχή τους μελλοντικά και τι πρέπει να προσέξουμε πολύ οι πολίτες και η κυβέρνηση στην Ελλάδα;

Θα τους συμβούλευα να ενισχύσουν τις διαδικασίες των τεστ και της ιχνηλάτησης. Επίσης είναι απαραίτητο να συλλέξουμε και να αναλύσουμε τα δεδομένα μετάδοσης σωστά. Χωρίς επαρκή τεστ και ιχνηλάτηση η επιδημία δεν μπορεί να περιοριστεί, και χωρίς δεδομένα  δεν μπορούμε να λάβουμε αποτελεσματικές αποφάσεις σχετικά με τα περιοριστικά μέτρα, το κλείσιμο ή το άνοιγμα των δραστηριοτήτων. Πρέπει να προγραμματίζουμε μακροπρόθεσμα, να σκεφτόμαστε όλα τα πιθανά σενάρια. Και για να γίνει αυτό, χρειαζόμαστε όλοι, όπως και εσείς, δεδομένα, δεξιότητες και ειλικρίνεια.

Υπάρχουν πολλοί επιστήμονες που ισχυρίζονται πως έρχεται ένα τρίτο κύμα πανδημίας και μάλιστα ισχυρό. Τι λέτε;

Δεν έχουμε βγει ακόμη από το δεύτερο κύμα και δεν ξέρω πραγματικά αν θα βγούμε εντελώς, δηλαδή αν θα καταφέρουμε να εξομαλύνουμε την καμπύλη των λοιμώξεων. Στο Βένετο, για παράδειγμα, όπου οι περιορισμοί ήταν χαλαροί, η καμπύλη δεν μειώνεται. Το θέμα είναι, λοιπόν, να προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε την καμπύλη επίπεδη και να αποφύγουμε τις κορυφές που είναι καταστροφικές για τους πολίτες (αύξηση θυμάτων) και για τα νοσοκομεία. Έχουμε πολλούς δύσκολους μήνες μπροστά μας.

Ο γνωστός Aμερικανός καθηγητής Ρόμπερτ Γκάλο  δήλωσε πως δεν θα ξεμπλέξουμε το 2021 με την πανδημία. Ποια είναι η άποψή σας;

Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι ο ιός θα εξαφανιστεί μόνος του. Εάν παραμείνει και δεν γίνει λιγότερο επιθετικός, σίγουρα δεν θα απαλλαγούμε από τον COVID-19 πριν από το δεύτερο μισό του 2021. Όλα θα εξαρτηθούν από τον αριθμό των εμβολίων που θα διαθέτουμε πριν από το καλοκαίρι.

Πότε θα πούμε «αντίο» στις μάσκες ;

Εάν έχουμε περισσότερα εμβόλια τους επόμενους μήνες, εάν οι κυβερνήσεις είναι σε θέση να κάνουν ταχεία εκστρατεία εμβολιασμού και αν η ανοσία διαρκεί, το δεύτερο εξάμηνο του 2021. Αλλά αν ακόμα και ένα από αυτά τα πράγματα δεν πάει καλά, διακινδυνεύουμε να τις κρατήσουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Στην τελική, σε πολλές χώρες χρησιμοποιούνται εδώ και καιρό για την προστασία των ανθρώπων από αναπνευστικές λοιμώξεις.

Υπήρξε μετάλλαξη του ιού στην Ιταλία; Ο ιός που μεταδίδεται στην Ελλάδα είναι στέλεχος μεταλλαγμένο από την Ιταλία;

Η μετάλλαξη D614G είναι αυτή που εξαπλώθηκε αμέσως στην Ευρώπη και έγινε κυρίαρχη, αλλά οι πρώτες αναφορές για αυτή την αλλαγή εντοπίζονται ήδη από τον Ιανουάριο του 2020 στην Κίνα και στη Γερμανία, αν και αργότερα οι πλήρεις μεταλλάξεις βρέθηκαν να ξεκινούν από τον Φεβρουάριο πρώτα στην Ιταλία και μερικές ημέρες αργότερα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο αυτή η μετάλλαξη δεν έκανε τον ιό πιο επιθετικό.  

Σας απασχολεί μια μελλοντική μετάλλαξη του ιού κατά την οποία τα εμβόλια δεν θα είναι πλέον χρήσιμα;

Φυσικά αυτό μπορεί να συμβεί και δεν θα ήταν περίεργο. Κάτω από την πίεση του ανοσοποιητικού συστήματος, είναι πιθανό να προκύψουν μη αναγνωρισμένες μεταλλάξεις, με τα μονοκλωνικά αντισώματα που παράγουμε ή τα εμβόλια να είναι λιγότερο αποτελεσματικά. Από αυτή την άποψη, η τεχνολογία που βασίζεται στο mRNA της Moderna και της Pfizer είναι πολύ ενδιαφέρουσα, διότι δεν θα ήταν δύσκολο να τροποποιηθεί ο κώδικας και να δημιουργηθεί αμέσως ένα εμβόλιο κατάλληλο για οποιαδήποτε νέα μετάλλαξη.

zougla.gr