Φωτιές στην Αγκυρα έχει ανάψει το Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο

Με την «πρόσφατη υπογραφή του καταστατικού για το Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο EastMed, δημιουργείται μια σύγχρονη, ανοικτή πλατφόρμα περιφερειακής συνεργασίας χωρίς αποκλεισμούς», είπε, προ ημερών, ο Κύπριος υπουργός Αμυνας, Χαράλαμπος Πετρίδης, κατά τη διάρκεια της τριμερούς συνάντησης των υπουργών Αμυνας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, στη Λευκωσία.

Μερικές ημέρες πριν, σε συνέντευξή του στο μηνιαίο τουρκικό περιοδικό, Kriter, που εκδίδεται από το φιλοκυβερνητικό think tank, SETA, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, αναφερόμενος στο ίδιο θέμα, έλεγε:

«Ενα από τα πιο σημαντικά στοιχεία της αστάθειας στην περιοχή μας είναι οι προσπάθειες του Ελληνικού-Ελληνοκυπριακού δίδυμου να σχηματίσουν μία συμμαχία εναντίον μας στην Ανατολική Μεσόγειο, σε βάρος των δικαιωμάτων της χώρας μας και της ”ΤΔΒΚ” (σ.σ. κατεχόμενα).

Το πιο συγκεκριμένο παράδειγμα αυτού είναι το Φόρουμ για το Φυσικό Αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο. Τέτοια σχέδια δεν έχουν καμία πιθανότητα επιτυχίας, χωρίς την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους».

«Τείχος» απέναντι στην Τουρκία

Πρόσφατα, ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Ζαν Υβ Λε Ντριάν, ευρισκόμενος στο Κάϊρο δήλωσε ότι το Παρίσι επιθυμεί να ενταχθεί στο Φόρουμ της Ανατολικής Μεσογείου, τονίζοντας παράλληλα ότι είναι σημαντικό «να σταματησουν οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας σε αυτήν την περιοχή».

Να σημειωθεί πως στο τέλος του Σεπτεμβρίου, έξι κράτη της Ανατολικής Μεσογείου υπέγραψαν συμφωνία για τη δημιουργία του περιφερειακού Φόρουμ. Έδρα του «East Med Gas» θα είναι το Κάϊρο.

Πρόκειται για τις εξής: Ελλάδα, Κύπρος, Αίγυπτος, Ισραήλ, Ιορδανία και Ιταλία. Στον οργανισμό συμμετέχει και η Παλαιστινιακή Αρχή. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ, επίσης, ζητούν να μετέχουν ως παρατηρητές.

Από τις ίδιες τις χώρες που μετέχουν στο Φόρουμ, φαίνεται ότι έχει διαμορφωθεί μια «συμμαχία» κρατών, των οποίων σε μικρό ή μεγάλο βαθμό συμπίπτουν τα συμφέροντά τους.

Κάτι που η Αγκυρα θεωρεί ως ένα «τείχος» που την εμποδίζει να αποκτήσει και αυτή μερίδιο στα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην περιοχή, και, βέβαια, να επεκτείνει τη γεωπολιτική επιρροή της.

Γι’ αυτό, άλλωστε, μεταξύ των άλλων κινήσεών της, χάραξε, με αυθαίρετο νομικά και γεωγραφικά τρόπο, «κοινή» ΑΟΖ με τη Λιβύη, στο πλαίσιο της συμφωνίας της Αγκυρας και της κυβέρνησης-μαριονέτας της Τρίπολης, στη Λιβύη.

Γι’ αυτό, και εμφανίζεται ως εκπρόσωπος των συμφερόντων των κατεχομένων.

Η αγωνία της Αγκυρας

Το Φόρουμ δημιούργησε επίσημα το 2019, με φιλοδοξία να μετασχηματιστεί σε έναν «περιφερειακό ΟΠΕΚ» της Ανατολικής Μεσογείου.

Η Τουρκία, απασχολημένη με τις εισβολές της στη Συρία, το Ιράκ και τα εσωτερικά προβλήματά της, είχε μείνει εκτός νυμφώνος σε αυτόν τον τομέα.

Γι’ αυτό, εξάλλου, εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο αναπτύσσει εντονότατη δραστηριότητα στην περιοχή, προσπαθώντας να κερδίσει -εάν το πετύχει- τον χαμένο έδαφος και χρόνο.

Τώρα, λοιπόν, με την παρουσία της με πολεμικό στόλο, ερευνητικά σκάφη που μπαινοβγαίνουν στη ελληνική, κυπριακή και αιγυπτιακή ΑΟΖ, καθώς και με πλωτά γεωτρύπανα, προσπαθεί να δημιουργήσει τετελεσμένα.

Ταυτόχρονα, ο Τ. Ερντογάν πρότεινε, ως αντίβαρο του Φόρουμ, να διεξαχθεί μια Διάσκεψη των χωρων της Ανατολικής Μεσογείου.

Κάτι που, όπως ισχυρίζεται η τουρκική πλευρά, βρίσκει ευήκοα ώτα στις Βρυξέλλες και στην Ουάσιγκτον. Σύμφωνα με «διαρροές», μάλιστα, δεν αντιμετωπίζει την πρόταση αρνητικά ούτε η Αθήνα (!).

Από την άλλη μεριά, οι μετέχοντες στο Φόρουμ τονίζουν με νόημα, όπως άλλωστε δήλωσε και ο υπουργός Αμυνας της Κύπρου, ότι ο Οργανισμός είναι μια «ανοικτή πλατφόρμα περιφερειακής συνεργασίας χωρίς αποκλεισμούς». Αφήνοντας να εννοηθεί ότι είναι ανοικτό (;) ακόμα και για την Τουρκία.

Στη συνέντευξή του, στο περιοδικό Kriter, ο Μ.Τσαβούσογλου ανέφερε ότι ο ίδιος ο Τ. Ερντογάν «πρότεινε τη Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο για να συζητηθούν τα ζητήματα, όχι μόνο με την Ελλάδα αλλά και με όλες τις παράκτιες χώρες. Μια Διάσκεψη για την Α.Μεσόγειο, με τη συμμετοχή όλων των μεσογειακών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της ‘ΤΔΒΚ’ (σ.σ. κατεχομένων)».

Περιθωριοποίηση

Τον Μάϊο του 2019, το γνωστό think tank, German Marshall Fund of USA δημοσίευσε μια ακόμα ανάλυση, όπου αναφερόταν ότι «οι γεωπολιτικές εξελίξεις από τις ενεργειακές ανακαλύψεις στην Α.Μεσόγειο-Κύπρο αυξάνουν τον ανταγωνισμό, περιθωριοποιούν την Τουρκία και δύνανται να δημιουργήσουν νέες συγκρούσεις στην περιοχή».

Ειδικότερα, διαπίστωναν ότι «την περιθωριοποίηση της Τουρκίας στην περιοχή εντείνει και η σύσταση τον Ιανουάριο του 2019, στο Κάιρο, του Eastern Mediterranean Gas Forum με την συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Ελλάδας, του Ισραήλ, της Αιγύπτου, της Ιταλίας, της Ιορδανίας και της Παλαιστινιακής Αρχής.

Μιας δυνητικά σημαντικής πρωτοβουλίας για την ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας και ανάπτυξης στον τομέα της ενέργειας.

Στο Forum δεν συμμετέχουν σημαντικές χώρες της περιφέρειας, όπως η Τουρκία, ο Λίβανος και η Συρία.

Ωστόσο, εάν το Φόρουμ πετύχει να ενισχύσει τη συνεργασία για τη δημιουργία μιας περιφερειακής αγοράς φυσικού αερίου, τότε το ενεργειακό κέντρο βάρους της περιοχής θα κινηθεί προς την Αίγυπτο».

Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος της δια,μάχης μεταξύ Αγκυρας και Καΐρου.

Ενεργειακός κόμβος

Κατά τα λοιπά, οι συντάκτες της έκθεσης του think tank, παρατηρούσαν ότι:

– «Oι ενεργειακοί πόροι στην Α.Μεσόγειο θα έχουν βαθιές επιπτώσεις στην περιφερειακή γεωπολιτική και οικονομική ισορροπία.

Δύνανται να δημιουργήσουν νέες συγκρούσεις στην περιοχή, αντί να διευκολύνουν την επίλυση των υφιστάμενων διαφορών ή να οδηγήσουν σε περισσότερη συνεργασία και ευημερία.

– Δεδομένης της ενεργειακά στρατηγικής θέσης της, η Τουρκία έχει τη φιλοδοξία, όχι μόνο να καλύψει την εσωτερική της ενεργειακή ζήτηση, αλλά και να καταστεί ενεργειακός κόμβος για τις ευρωπαϊκές αγορές.

Ωστόσο, πολιτικοί και γεωπολιτικοί παράγοντες θα περιορίσουν την ενεργειακή συνεργασία ΕΕ-Αγκυρας και τον ρόλο που θα ήθελε να παίξει η Τουρκία ως ενεργειακός κόμβος.

– Οι τρέχουσες συγκρουσιακές σχέσεις της Τουρκίας με όλες σχεδόν τις ενδιαφερόμενες χώρες (Κυπριακή Δημοκρατία, Ελλάδα, Ισραήλ και Αίγυπτο) μάλλον θα την εμποδίσουν να καταστεί ο κύριος ενεργειακός κόμβος της περιοχής.

Η ανεπίλυτη διαμάχη στο Κυπριακό και οι συγκρουσιακές της σχέσεις με τις χώρες της περιοχής περιθωριοποιούν την Τουρκία και την εμποδίζουν να αναλάβει αυτό τον ρόλο.

– Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, αμφισβητεί την έκταση της ΑΟΖ της Κύπρου και παρεμποδίζει με το Πολεμικό Ναυτικό της τις γεωτρήσεις ξένων εταιρειών σε περιοχές που αμφισβητεί.

– Η Κυπριακή Δημοκρατία συνεργάζεται με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την ιταλική ΕΝΙ για να εκμεταλλευτεί τους πόρους που ανακαλύφθηκαν, ενώ η Τουρκία μένει στο περιθώριο».

Ο ρόλος των ΗΠΑ και της ΕΕ

Και κατέληγε η έκθεση:

«Σε μια ευαίσθητη -ως προς τις συγκρούσεις- περιοχή, οι νέες εντάσεις γύρω από τους ενεργειακούς πόρους είναι άσχημα νέα όχι μόνο για τις εμπλεκόμενες χώρες, αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη, τόσο από την πλευρά της ενεργειακής ασφάλειας όσο και της ασφάλειας γενικότερα.

Χωρίς μια συνολική και συντονισμένη προσέγγιση από την ΕΕ και τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι συγκρούσεις θα συνεχίσουν να υπονομεύουν όλες τις προσπάθειες για την προώθηση της ειρήνης και της οικονομικής ανάπτυξης.

ΗΠΑ και ΕΕ πρέπει να βρουν μια κοινή θέση, διαδραματίζοντας πιο ενεργό ρόλο, προκειμένου να μειώσουν τις πιθανότητες για νέες εντάσεις. Ο ανταγωνισμός για την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων γύρω από την Κύπρο μπορεί να δημιουργήσει νέες συγκρούσεις αντί να διευκολύνει την επίλυση των υφιστάμενων».