Η «μη σοβαρή» απειλή του casus belli και οι διπλωματικές προσπάθειες να χαρακτηριστεί «άκρως σοβαρή»

Στην προσπάθειά του να υποβαθμίσει την απειλή που, με απόφαση του Κοινοβουλίου της, «κραδαίνει» χρόνια τώρα η Τουρκία ότι πιθανή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων (ΕΧΧ) στα 12 ναυτικά μίλια αποτελεί «αιτία πολέμου», ο αρχηγός του ΓΕΕΘΑ, ενδεχομένως, επιθυμώντας να δώσει τη διάσταση ότι όποτε θέλει η Ελλάδα μπορεί να λάβει μια τέτοια πολιτική απόφαση και ότι οι οι Ενοπλες Δυνάμεις της μπορούν να την υπερασπιστούν, χαρακτήρισε το τουρκικό casus belli «μη σοβαρή» απειλή(!).

Όσον αφορά την απειλή του casus belli, ανέφερε χτες το Αθηναϊκό Πρακτορείο, παραθέτοντας αποσπάσματα από την ομιλία του Κώστα Φλώρου σε διαδικτυακή εκδήλωση που διοργάνωσε το Αμερικανοελληνικό Ινστιτούτο (AHI) στην Ουάσιγκτον, ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ τη χαρακτήρισε ως μη σοβαρή, υπενθυμίζοντας ότι η ελληνική κυβέρνηση επιφυλάσσεται να ασκήσει το νόμιμο κυριαρχικό δικαίωμά της όποτε επιθυμεί και όποτε κρίνει ότι είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή.

Θεωρητικά, βέβαια, ο Κ.Φλώρος, στηριζόμενος στο γεγονός ότι η επέκταση των χωρικών υδάτων της (ΕΧΧ) στα 12 ν.μ. είναι ένα αυτονόητο δικαίωμά της που απορρέει από το διεθνές Δίκαιο και έχει τη δυνατότητα να το ασκήσει μονομερώς, όπως και κάθε άλλο κρατος στον πλανήτη, όπως επίσης έχει κάνει η Τουρκία στη Μαύρη Θάλασσα και στην Ανατολική Μεσόγειο, έχει δίκιο.

Η ΕΕ σε ρόλο Πόντιου Πιλάτου

Ωστόσο, εύλογα γεννάται το ερώτημα: Τότε, για ποιο λόγο η Ελλάδα δεν το ασκεί και, αντίθετα, εδώ και πάρα πολλά χρόνια, αναλίσκεται μόνο σε δηλώσεις, σύμφωνα με τις οποίες όταν το κρίνει σκόπιμο η Αθήνα να επεκτείνει τα ΕΧΧ, θα το πράξει;

Γιατί η Αθήνα προσπαθεί να μπει το θέμα της άρσης του casus belli ακόμα και στα κείμενα αποφάσεων της ΕΕ, ούτως ώστε να «στριμωχτεί» η Τουρκία;

Κάτι, πάντως, που και στο κείμενο της τελευταίας Συνόδου Κορυφής της ΕΕ δεν περιελήφθη. Γεγονός που γεννά έντονα ερωτηματικά, όπως το ίδιο και η στάση τόσο των ΗΠΑ όσο και της ΕΕ να αποφεύγουν να τοποθετηθούν ανοικτά και ξάστερα για τις αεροπορικές παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και τις υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά.

Διμερείς «δεσμεύσεις»

Προφανώς, υπάρχει μια σειρά «εμποδίων» σε αυτό το ζήτημα, μεταξύ των άλλων και το τουρκικό casus belli, το οποίο είναι και απαράδεκτο και μη αποδεκτό.

Υπάρχουν, βέβαια, και άλλες πτυχές, όπως το ότι Ελλάδα και Τουρκία, με συμφωνίες, έχουν δεσμευθεί να απόσχουν από κάθε μονομερή ενέργεια στο Αιγαίο. Ομως, και εδώ προκύπτει ένα σοβαρότατο ζήτημα: Γιατί, ενώ η Ελλάδα απέχει από μονομερείς ενέργειες στο Αιγαίο, η Τουρκία έχει κάνει κουρελόχαρτο όλες τις σχετικές συμφωνίες, δεδομένου ότι συστηματικά προβαίνει -και- στο Αιγαίο σε μονομερή καταστρατήγηση κάθε έννοιας διεθνούς Δικαίου. Κάτι που, θεωρητικά, λύνει τα χέρια της Ελλάδας για να προβεί και αυτή στις νόμιμες, με βάση το διεθνές Δίκαιο, ενέργειες, όπως αυτή της επέκτασης των ΕΧΧ, αν όχι σε όλες τις περιοχές του Αιγαίου, τουλάχιστον σε ορισμένες.

Το παράδειγμα του Ιονίου

Αντί αυτού, τι πληροφορήθηκε προ μηνών η ελληνική κοινή γνώμη; Την επέκταση των χωρικών υδάτων στο Ιόνιο, αλλά μόνον μέχρι το ακρωτήριο Ταίναρο, χωρίς να περιλαμβάνονται τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα, τα οποία περιλαμβάνονταν στον αρχικό σχεδιασμό του υπουργείου Εξωτερικών που είχε καταρτιστεί, το 2018.

Τα νησιά αυτά αποκλείστηκαν, όπως ορισμένοι ισχυρίστηκαν, επειδή είχαν να κάνουν με το Αιγαίο. Διότι τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα από τη μια μεριά τους έχουν «πλάτη» στο Αιγαίο. Υπάρχουν, ωστόσο, και πολλές άλλες περί του αντιθέτου απόψεις.

Η απειλή στο τραπέζι

Όπως και να ‘χει, πάνω σε αυτόν τον αποκλεισμό σπεκούλαρε η τουρκική πλευρά, η οποία, δια στόματος του υπουργού Εξωτερικών της, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, εμφανίστηκε να πανηγυρίζει, λέγοντας πως «το Ιόνιο Πέλαγος δεν έχει καμία σχέση με το Αιγαίο και δεν θα επηρέαζε το καθεστώς του Αιγαίου εάν αύξαναν τα χωρικά ύδατά τους στα 12 μίλια στο Ιόνιο. Επομένως, δεν μας επηρεάζει».

Μάλιστα, τότε ο Μ.Τσαβούσογλου, με αφορμή την επέκταση το Ιόνιο, επανέλαβε και πάλι ότι το casus belli για το Αιγαίο δεν έχει φύγει από το τραπέζι.

Λεκτικές κορόνες

Το θέμα, λοιπόν, του casus belli είναι εξαιρετικά σοβαρό και ουδόλως προσφέρεται για λεκτικούς ακροβατισμούς ή για … φραστικά ατοπήματα. Ακόμα κι’ αν κάποιος νομίζει ότι έτσι στέλνει ηχηρά μηνύματα στα απέναντι παράλια. Μπορεί οι ηχηροί βερμπαλισμοί να δημιουργούν, προσωρινά, επικοινωνιακή ατμόσφαιρα εφορείας για εσωτερική κατανάλωση, αλλά δεν λύνουν το πρόβλημα.

Αντίθετα, απαιτείται οργανωμένη εξωτερική πολιτική, με τακτικούς και στρατηγικούς στόχους, και με έμπειρους διαχειριστές των τόσο συνθετων και σοβαρών διπλωματικών ζητημάτων.

Κυρίαρχο στον ελληνο-τουρκικό «διάλογο»

Το θέμα του casus belli, εξάλλου, έχει αναχθεί σε έναν από τους βασικότερους άξονες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σε σχέση με τα ελληνο-τουρκικά. Διαχρονικά, η Αθήνα εμφανίζεται στον διεθνή παράγοντα να επισημαίνει ότι δεν είναι δυνατόν η Τουρκία να δηλώνει ότι κόπτεται, δήθεν, για την αποκατάσταση των ελληνο-τουρκικών και των ευρω-τουρκικών σχέσεων και να μην δεσμεύεται με την κατάργηση του casus belli καθώς και να μην αποδέχεται το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας.

Τυπικώς, και μόνο το γεγονός ότι η Τουρκία απειλεί με πόλεμο ένα μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ, και δεν είναι μέρος της διεθνούς Συνθήκης για τις Θάλασσες, δεδομένου ότι δεν την έχει υπογράψει, αυτομάτως θα έπρεπε να της ανακοινωθεί από τις Βρυξέλλες ότι ουδείς ευρω-τουρκικός διάλογος μπορεί να διεξαχθεί, εάν δεν αλλάξει στάση σε αυτά τα μείζονα θέματα.

Δίκαιο της Θάλασσας

Διότι, σε ποια βάση θα συζητήσει η ελληνική και η ευρωπαϊκή πλευρά με την Τουρκία ενδεχόμενες διευθετήσεις, όταν η Αγκυρα απορρίπτει το διεθνές Δίκαιο για τη Θάλασσα;

Να σημειωθεί ότι στο κείμενο της τελευταίας Συνόδου Κορυφής της, η ΕΕ προέβη σε ειδική αναφορά ότι το πρόβλημα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ πρέπει να λυθεί στη βάση του διεθνούς Δικαίου, περιλαμβανομένης και της Συνθήκης για τις Θάλασσες (United Nations Convention on the Law of the Sea – UNCLOS).

Πολύ περισσότερο, σε ποια βάση μπορεί να γίνει διάλογος για το Αιγαίο, όταν απορρίπτει έναν ακόμα βασικό κανόνα του διεθνούς Δικαίου, την επέκταση των χωρικών υδάτων; Κι’ αυτό, τη στιγμή που η ίδια η Τουρκία έχει «εκμεταλλευτεί» για λογαριασμό της αυτό ακριβώς το Δίκαιο.