Το μακρύ χέρι του Ερντογάν – Μαζικές απαγωγές αντικαθεστωτικών στο εξωτερικό και βασανιστήρια

Όταν η οικογένεια Kacmaz, αναφέρει η εφημερίδα, απήχθη από το διαμέρισμά της στην Λαχόρη του Πακιστάν τον Σεπτέμβριο του 2017, η Μεράλ και ο Μεσούτ εργάζονταν στην πακιστανική πόλη σε ένα σχολείο που αποτελούσε μέρος του δικτύου του Τούρκου ιεροκήρυκα, Φετουλάχ Γκιουλέν, πρώην συμμάχου του Τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν.

Η Τουρκία χαρακτηρίζει εδώ και χρόνια τον Γκιουλέν τρομοκράτη, ενώ από την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 και μετά, οι υποστηρικτές του διώκονται ως τρομοκράτες, όχι μόνο στο εσωτερικό, αλλά ολοένα περισσότερο και στο εξωτερικό. Οι Μεράλ και Μεσούτ Κασμάζ (Kacmaz) έχουν αποφυλακιστεί έκτοτε, αλλά τα περισσότερα θύματα βρίσκονται στις τουρκικές φυλακές.

Βαλκάνια-Ελλάδα

Πέραν των αναφορών του γερμανικού Τύπου στη δράση των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών σε βαλκανικές χώρες, είναι γνωστό ότι η Αγκυρα επικρίνει την Ελλάδα ότι έχει καταστεί καταφύγιο Τούρκων αντικαθεστωτικών, καθώς και Κούρδων, τους οποίους συλλήβδην βαφτίζει «τρομοκράτες».

Μάλιστα, σε διπλωματικό επίπεδο, σύμφωνα με πληροφορίες, αυξομειώνει κατά το δοκούν τον αριθμό των αντικαθεστωτικών «τρομοκρατών» που «κρύβονται» στην Ελλάδα, φτάνοντας ενίοτε να ισχυρίζεται ότι ο αριθμός τους ανέρχεται σε χιλιάδες (!).

«Καταπίεση χωρίς σύνορα»

Η Τουρκία τα τελευταία πέντε χρόνια, όπως γράφει η γερμανική εφημερίδα, έχει απαγάγει στο εξωτερικό περισσότερους από 100 αντιπάλους του καθεστώτος.

Η Άγκυρα ακολουθεί την πολιτική πολλών αυταρχικών καθεστώτων –και μάλιστα με τόσο δραματικό τρόπο, ώστε οι ακτιβιστές των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχουν επινοήσει έναν τεχνικό όρο στα αγγλικά: «Transnational Repression». Πρόκειται για καταπίεση δίχως σύνορα.

Η αμερικανική Οργάνωση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Freedom House, παρουσίασε την άνοιξη μια μελέτη, η οποία κατέστησε σαφή την παγκόσμια έκταση των διασυνοριακών διώξεων αντιφρονούντων.

«Καταμετρήσαμε 31 χώρες που διώκουν τους εξόριστους με τέτοιες μεθόδους και 79 χώρες υποδοχής που συνεργάζονται», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας, Nate Shenkkan κατά την παρουσίαση της έρευνας. «Πρόκειται, πράγματι, για ένα πραγματικά παγκόσμιο φαινόμενο».

Μία από τις πιο γνωστές περιπτώσεις «διακρατικής καταστολής» είναι η δολοφονία του Σαουδάραβα αντιφρονούντα, Τζαμάλ Κασόγκι (Jamal Kashoggi), από σαουδαραβική ομάδα δολοφόνων στην Κωνσταντινούπολη το 2018.

Η «διασυνοριακές διώξεις» των αντιφρονούντων δεν είναι κάτι πρωτοφανές, αλλά μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα περιοριζόταν σε μεμονωμένες περιπτώσεις. Εκτοτε κλιμακωθεί και το φαινόμενο εντείνεται ολοένα περισσότερο τα τελευταία χρόνια.

Κατά το παράδειγμα των ΗΠΑ

Ο πολιτικός επιστήμονας, Alexander Cooley, του Αμερικανικού Πανεπιστημίου Columbia προέβη σε σχετικές δηλώσεις κατά την ακρόασή του στο αμερικανικό Κογκρέσο για τις αντιδράσεις των αυταρχικών καθεστώτων κατά των δημοκρατικών κινημάτων της δεκαετίας του 1990 και των αρχών του 2000.

Οι κυβερνώντες παρουσιάζουν την δημοκρατική αντιπολίτευση και την Κοινωνία των Πολιτών ως απειλές για την εθνική ασφάλεια: «Όταν οι αντιπολιτευόμενοι καταφύγουν στο εξωτερικό, αυτοί οι αυταρχικοί ηγέτες τους διώκουν επιθετικά και στην εξορία».

Το μοντέλο για τη σύγχρονη «διακρατική καταστολή» δεν προέρχεται από κάποια δικτατορία, αλλά από την κορυφαία ηγέτιδα δύναμη ΗΠΑ. Πολλά αυταρχικά κράτη παραπέμπουν στον λεγόμενο πόλεμο των ΗΠΑ κατά της τρομοκρατίας, όταν διώκουν αντιπάλους του καθεστώτος. Μετά την επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου το 2001, η αμερικανική κυβέρνηση είχε συλλάβει ισλαμιστές σε όλο τον κόσμο με κατηγορίες σχετιζόμενες με την τρομοκρατία.

Οι άνθρωποι αυτοί παραδόθηκαν χωρίς να τηρηθούν διαδικασίες έκδοσης σε κυβερνήσεις της Μέσης Ανατολής που δεν σέβονται ιδιαίτερα το Κράτος Δικαίου ή φυλακίστηκαν στο παράνομο στρατόπεδο του Γκουαντάναμο στην Κούβα.

«Σε όλο τον κόσμο, τα κράτη χρησιμοποιούν πλέον ως μοχλό τον όρο τρομοκρατία προκειμένου να παρακάμψουν τα δικαιώματα και να διώξουν τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης στο εξωτερικό», παρατηρεί ο Shenkkan.

Χώρες που βοηθούν την Τουρκία

Καμία χώρα στον κόσμο δεν απαγάγει περισσότερους αντιφρονούντες από την Τουρκία, όπως έχει διαπιστώσει το Freedom House. Το φαινόμενο προκαλεί ανησυχία και στα Ηνωμένα Έθνη.

Οι ειδικοί εισηγητές του ΟΗΕ για τα Βασανιστήρια, τις Απαγωγές, τα Δικαιώματα των Μεταναστών και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στην μάχη κατά της τρομοκρατίας συνέταξαν πέρυσι κοινή επιστολή προς την τουρκική κυβέρνηση.

«Διαθέτουμε πληροφορίες σχετικά με μια κατά τα φαινόμενα υποστηριζόμενη από το κράτος συστηματική πρακτική απαγωγών και αναγκαστική επιστροφή Τούρκων πολιτών από πολλές χώρες στην Τουρκία», αναφέρεται στην επιστολή. Τα θύματα «συνελήφθησαν αυθαίρετα, κρατήθηκαν και βασανίστηκαν».

Αρκετά κράτη, ιδιαίτερα στην Αφρική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή, βοηθούν την Τουρκία, σημείωσαν οι Εισηγητές του ΟΗΕ. Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, οι χώρες υποδοχής κατασκοπεύουν τους αντιφρονούντες κατόπιν πιέσεων της Τουρκίας και τους απαγάγουν. Τα θύματα στη συνέχεια εξαφανίζονται επί εβδομάδες, προτού απελαθούν στην Τουρκία.

Βασανιστήρια

«Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου συχνά υποβάλλονται σε εκβιασμούς, βασανιστήρια και ταπείνωση προκειμένου να εξασφαλιστεί η συγκατάθεσή τους να σταλούν στην Τουρκία ή να τους αποσπάσουν ομολογία», γράφουν οι Εισηγητές του ΟΗΕ. Τα θύματα αναφέρουν βασανιστήρια με στέρηση ύπνου, ξυλοδαρμούς, εικονικούς πνιγμούς και ηλεκτροσόκ.

Το μοτίβο αυτό αποκαλύπτεται και στην πιο πρόσφατη περίπτωση: Ο Ορχάν Ινάλντι (Orhan Inandi), τουρκικής καταγωγής Διευθυντής Σχολείου, απήχθη από τον δρόμο στο Μπισκέκ του Κιργιζιστάν τον Ιούνιο και εξαφανίστηκε επί εβδομάδες. Ο Ινάλντι ζούσε στο Κιργιζιστάν για 25 χρόνια και εργαζόταν εκεί σε σχολείο του δικτύου Γκιουλέν.

Εμφανίστηκε ξανά μετά από περισσότερο από ένα μήνα από την απαγωγή του στην Τουρκία. Μια φωτογραφία που η τουρκική κυβέρνηση μοίρασε στα ΜΜΕ έδειχνε τον 53χρονο εξαντλημένο και αδυνατισμένο μπροστά από μια τουρκική σημαία. Το δεξί του χέρι ήταν πρησμένο. Σύμφωνα με τη σύζυγό του, το χέρι του είχε υποστεί πολλαπλά κατάγματα.

Ο Ερντογάν ανακοίνωσε την είδηση της σύλληψης μετά από συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου: Ο Ινάλντι είναι «εκπρόσωπος της τρομοκρατικής οργάνωσης του Γκιουλέν στην Κεντρική Ασία».

Ο Τούρκος πρόεδρος επιβεβαίωσε ότι η Τουρκία έχει ήδη συλλάβει περισσότερους από εκατό ανθρώπους με αυτόν τον τρόπο. Το γεγονός ότι η τουρκική κυβέρνηση αναγνωρίζει ανοιχτά τις παράνομες απαγωγές από το εξωτερικό είναι ασυνήθιστο ακόμη και μεταξύ των κρατών που ασκούν καταστολή, λέει ο Nate Shenkkan του Freedom House. «Είναι ένα νέο επίπεδο για την Τουρκία και για τον κόσμο. Έχουμε να κάνουμε με μια χώρα που καυχιέται ανοιχτά για τις εκστρατείες απαγωγών της».

Χωρίς κυρώσεις

Η Τουρκία δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμη διεθνείς διαμαρτυρίες, ούτε καν τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Λευκορωσίας τον Μάιο, μετά την αναγκαστική προσγείωση ενός αεροπλάνου, στο οποίο επέβαινε αντικαθεστωτικός.

Αντίθετα, ο Shenkkan άσκησε πρόσφατα κριτική σε συνέντευξή του στην τουρκική πλατφόρμα Ahval, η οποία έχει δημιουργηθεί από εξόριστους, λέγοντας πως οι παράνομες απαγωγές αντιμετωπίζονται στην διεθνή σκηνή με διπλωματική διακριτικότητα.

«Αυτές οι απαγωγές είναι καλά τεκμηριωμένες και όμως δεν παίζουν κανένα ρόλο στις διμερείς σχέσεις της Τουρκίας, ακόμη και με τους σημαντικούς συμμάχους της όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία ή η Γερμανία -το ζήτημα δεν τίθεται καν προς συζήτηση», είπε ο Shenkkan. «Αυτό δίνει την αίσθηση στην Άγκυρα ότι “Ναι, το κάνουμε γιατί έτσι θέλουμε και μπορούμε”».

Αλβανία, Κόσσοβο

Το μακρύ χέρι της Τουρκίας φτάνει μέχρι την Ευρώπη: Η Αλβανία και το Κόσοβο είναι μεταξύ των χωρών από τις οποίες Τούρκοι αντικαθεστωτικοί έχουν μεταφερθεί στην Τουρκία χωρίς νόμιμη διαδικασία.

Τέτοια φαινόμενα δεν έχουν παρατηρηθεί ακόμα σε χώρες της ΕΕ, αλλά οι Τούρκοι αντιφρονούντες και οι αντίπαλοι της κυβέρνησης ακόμη και στη Γερμανία έχουν λόγους να ανησυχούν.

Το τουρκικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, Anadolu, δημοσίευσε την φερόμενη διεύθυνση κατοικίας στο Βερολίνο του Γκιουλενιστή, Adil Öksüz, ο οποίος διώκεται ως ένας από τους ηγέτες των πραξικοπηματιών του 2016. Ο Τούρκος υπουργός Εσωτερικών, Σουλεϊμάν Σοϋλού, δήλωσε και πάλι πρόσφατα ότι γνωρίζει ακριβώς πού βρίσκεται ο Öksüz.

Γι’ αυτό και ο Shenkkan συμβουλεύει επειγόντως την διεθνή κοινότητα να παρέμβει με αποφασιστικότητα κατά των παραβιάσεων των διεθνών νομικών κανόνων: «Εάν δεν υπάρχουν συνέπειες για ένα κράτος που αγνοεί το Κράτος Δικαίου, τότε όχι μόνο θα συνεχίσει αυτήν την τακτική, αλλά και θα την επεκτείνει -και αυτό ακριβώς είναι που συμβαίνει στην Τουρκία».