Σε «κόκκινη» ετοιμότητα οι εισαγγελείς για την ενδοοικογενειακή βία και τις δολοφονίες γυναικών

Η αλματώδης αύξηση του αριθμού των γυναικοκτονιών («femicide») στην χώρα μας, αλλά και η τεράστια αύξηση -πολύ περισσότερο κατά το διάστημα του lockdown λόγω COVID-19- των περιστατικών της ενδοοικογενειακής βίας ειδικά σε βάρος των συζύγων γυναικών, οδήγησαν τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Βασίλη Πλιώτα, αφενός να αποστείλει εγκύκλιο στους συναδέλφους του με την οποία τους επιστρατεύει και τους θέτει σε «κόκκινη» ετοιμότητα και αφετέρου ζητάει η Πολιτεία να νομοθετήσει ειδική και ανεξάρτητη ρύθμιση για την γυναικοκτονία, καθώς είναι ειδεχθές έγκλημα.

Το φαινόμενο της κλιμάκωσης των πολύ βίαιων δολοφονιών γυναικών στην Ελλάδα, θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι εισαγόμενο κοινωνικό φαινόμενο, καθώς παγκοσμίως και ειδικά στην Λατινική Αμερική, είναι σε έξαρση εδώ και αρκετά χρόνια.

Σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής ομάδας του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τις Γυναικοκτονίες (European Observatory on Femicide), στην χώρα μας, από τον περασμένο Ιανουάριο έως τώρα, 13 γυναίκες έχουν βρει τραγικό θάνατο, ενώ κατά την περίοδο 2019-2020 υπήρξαν τουλάχιστον 39 γυναικοκτονίες.

Την ίδια στιγμή σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε χρόνο από ενδοοικογενειακή βία χάνουν τη ζωή τους 2.600 γυναίκες και το 82% των περιστατικών αυτών έχει θύματα τις γυναίκες.

Στο Βέλγιο τους τέσσερις πρώτους μήνες του έτους καταγράφηκαν 13 γυναικοκτονίες. Στη Γαλλία 56 γυναίκες έχουν φονευθεί από την αρχή του 2021, ενώ στη διάρκεια της ίδιας περιόδου πέρυσι ο αριθμός ήταν 46, σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία (2021) της οργάνωσης «Γυναικοκτονίες από συντρόφους ή πρώην». Μάλιστα, κάποιοι Ευρωπαϊκοί οργανισμοί αποκαλούν την γαινοκτονία παγκόσμια μάστιγα, η οποία προσλαμβάνει το χαρακτήρα μιας δεύτερης σιωπηλής πανδημίας.

Ο όρος γυναικοκτονία ξεκινάει από λεκτική και σωματική κακοποίηση, όπως είναι ύβρης, βιασμός, βασανιστήρια, σεξουαλική σκλαβιά (ιδίως με τη μορφή πορνείας), σεξουαλική κακοποίηση, παιδική αιμομιξία, ξυλοδαρμό από εξωοικογενειακό πρόσωπα, κ.λπ. και καταλήγει σε δολοφονία γυναίκας και κοριτσιών από άνδρα. Η δολοφονία μιας γυναίκας λόγω του φύλου της, συνήθως έχει σεξιστικά κίνητρα, κίνητρα οικονομικής εκμετάλλευσης (πορνεία), σκοπούς εμπορίας ανθρώπων, κ.λπ.

Στις χώρες που είναι σε έξαρση το φαινόμενο της γυναικοκτονίας, εισήχθη ως αντίβαρο ο όρος «Feminicidio», κάτι που υπογραμμίζει τη μη κρατική ανταπόκριση, όταν διαπράττονται τέτοιου είδους σκληρές δολοφονίες, αλλά παράλληλα έχει και την έννοια του καλέσματος της Πολιτείας για ενεργοποίηση, προκειμένου να μην υπάρχει ατιμωρησία σε τέτοιου είδους εγκλήματα.

Τώρα, ο κ. Πλιώτας στη εμπεριστατωμένη και αναλυτική εγκύκλιο του προς τους συναδέλφους του, εκφράζει την άποψη ότι η Πολιτεία πρέπει να εντάξει στο Ποινικό Κώδικα τη γυναικοκτονία ως αυτοτελές αδίκημα, έτσι ώστε να μην εντάσσεται σε αυτό του άρθρου 299 του Ποινικού Κώδικα περί ανθρωποκτονίας με δόλο. Το εν λόγω άρθρο 299 Π.Κ., προβλέπει ότι στο δράστη ανθρωποκτονίας με δόλο επιβάλλεται ποινή ισόβιας κάθειρξης ή πρόσκαιρης κάθειρξης τουλάχιστον 10 ετών, ενώ «αν η πράξη αποφασίστηκε και εκτελέστηκε σε βρασμό ψυχικής ορμής, επιβάλλεται κάθειρξη», δηλαδή ποινή άνω των 5 ετών, αλλά μικρότερη των 10.

Ο ανώτατος εισαγγελικός λειτουργός θεωρεί ότι η γυναικοκτονία πρέπει να γίνει αυτοτελές αδίκημα, ανεξάρτητο και διακριτό από αυτό της ανθρωποκτονίας με δόλο, καθώς είναι έγκλημα μείζονος ποινικής απαξίας (ειδεχθές αδικήματα) και οι επιβαλλόμενες ποινές του πρέπει να είναι αυστηρότερες από τις προβλεπόμενες στο άρθρο 299 Π.Κ. και χωρίς περιθώρια ελαστικότητας.

Ενδεικτικά, ο κ. Πλιώτας, στην εγκύκλιο του αναφερόμενος στις γυναικοκτονίες υπογραμμίζει:
«… και στη χώρα μας, ευρέως, οι περιπτώσεις αφαίρεσης της ζωής γυναίκας, ιδίως από σεξιστικά κίνητρα, «λόγους τιμής», σκοπούς εμπορίας ανθρώπων και οικονομική εκμετάλλευση, αποδίδονται με τον όρο «γυναικοκτονία» και γίνεται λόγος για ανάγκη διακριτής τυποποιημένης ποινικής πρόβλεψης ή και για αναγωγή αυτής ως διακεκριμένης παραλλαγής της ανθρωποκτονίας του άρθρου 299 Π.Κ. Διεθνώς, σε αρκετές χώρες, καθώς το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό αλλά έχει προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις, υιοθετήθηκε και νομοθετικά η θεώρηση αυτή».

Σχετικά με την ραγδαία αύξηση των περιστατικών της ενδοοικογενειακής βίας τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, σημειώνει ότι «διαπιστώνεται, δυστυχώς, έξαρση των εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας, με ποικίλες, καινοφανείς και ποιοτικά μεταλλαγμένες μορφές εμφάνισής τους, κυρίως, όπως σε βάρος των γυναικών» και συνεχίζει:

«Με συχνότητα πλέον, σχετικές απαξιολογικές συμπεριφορές διακρίνονται από ανησυχητική, εντεινόμενη και άμετρη βία. Δεν είναι λίγες οι φορές που εξελίσσονται ακόμη και σε κατάφωρη περιφρόνηση και αυτού του υπέρτατου όλων έννομου αγαθού της ζωής, με ακραίες, δυσνόητες, χωρίς αναστολές, απεχθείς και με ιδιαίτερη σκληρότητα ανθρωποκτονίες που συνταράσσουν την κοινωνία».

Παράλληλα, ο κ. Πλιώτας, ζητάει από τους συναδέλφους του, πλέον των άλλων, να επαγρυπνούν, να παρεμβαίνουν άμεσα και να εφαρμόζουν τη νομοθεσία, έτσι «ώστε να ενισχυθεί η αρμονική συμβίωση των προσώπων στα πλαίσια της οικογένειας και να προστατεύονται τα θύματα του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας, που είναι πρωτίστως οι γυναίκες, αλλά και τα υπαγόμενα στην έννοια της ¨οικογένειας¨ του νόμου, κατεξοχήν «ευάλωτα πρόσωπα», δηλαδή οι ανήλικοι, οι υπερήλικοι και οι ανήμποροι».

Δεν παρέλειψε, ο κ. Πλίωτας, παραγγέλλει στους κατά τόπους εισαγγελείς, στις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας να ενθαρρύνουν τα θύματα προκειμένου να καταφεύγουν στις εισαγγελικές και αστυνομικές αρχές, αλλά και στις δομές των κοινωνικών υπηρεσιών, προκειμένου να καταγγέλλουν τις σε βάρος τους βιαιοπραγίες και βίαιες συμπεριφορές.