Πριν από ένα χρόνο η Αθήνα αισθανόταν ότι «δικαιωνόταν» το αφήγημά της, σύμφωνα με το οποίο ο Ερντογάν ήταν «απομονωμένος», επειδή ο Μάριο Ντράγκι τον είχε αποκαλέσει «δικτάτορα». Τώρα, που στην επίσκεψη του Ιταλού πρωθυπουργού στην Άγκυρα τα βρήκαν με τον «δικτάτορα», τι έχει να πει η ελληνική κυβέρνηση;

Μαίνεται ο ανταγωνισμός για τη Λιβύη. Τη στιγμή που μεγάλες Δυτικές δυνάμεις, καθώς και περιφερειακές, όπως η Αίγυπτος και η Τουρκία, διαγκωνίζονται στη χώρα της βορείου Αφρικής, η Ελλάδα δείχνει να παρακολουθεί ως παρατηρητής τις εκεί εξελίξεις.

Μια θετική εξέλιξη, πάντως, που σημειώνεται από ελληνικής πλευράς, είναι ότι, επιτέλους, μετά από ένα χρόνο αφότου ξανάνοιξε η ελληνική πρεσβεία στην Τρίπολη, το υπουργείο Εξωτερικών αποφάσισε εσχάτως να σταλεί πρέσβης εκεί, και όχι επιτετραμμένος, όπως ήταν μέχρι σήμερα. Να σημειωθεί πως Ιταλία, Τουρκία, Ρωσία, Αίγυπτος και Γαλλία «αλωνίζουν» εδώ και χρόνια στη χώρα.

Μένει να φανεί, βέβαια, κατά πόσον η τοποθέτηση πρέσβη θα σημάνει και τη μεγαλύτερη ενεργοποίηση της Ελλάδας στις λιβυκές υποθέσεις, καθώς και την επανάκαμψή της στη Λιβύη. Κάτι, πάντως, για το οποίο εκφράζονται έντονες επιφυλάξεις, δεδομένης της ατολμίας και της έλλειψης βούλησης που έχει επιδείξει η Αθήνα τα τελευταία χρόνια σε αυτό το θέμα.

Ενέργεια και εσωτερική αναταραχή

Στο μεταξύ, η Δύση, πιεζόμενη από τη διεθνή αναταραχή που προκαλεί ο πόλεμος στην Ουκρανία και τα τεράστια προβλήματα στον τομέα της ενέργειας και της ακρίβειας, αναζητά εναγωνίως διεξόδους.

Στην προσπάθειά της να καλύψει τα ενεργειακά ελλείμματά της, ούτως ώστε να «απεξαρτηθεί» από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, η Δύση προσβλέπει και στα πλούσια ενεργειακά κοιτάσματα της Λιβύης.

Πρόσφατα, μάλιστα, η αμερικανική πλευρά, διά στόματος του πρέσβη των ΗΠΑ στη Λιβύη, έριξε την «πρόταση» να εφαρμοστεί και στη χώρα το πρόγραμμα που είχε επιβληθεί στον Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ, «πετρέλαιο έναντι τροφίμων». Κοντολογίς, να μην ελέγχονται οι ενεργειακοί πόροι και τα έσοδα από την εξαγωγή τους από την κατακερματισμένη γεωγραφικά, πολιτικά και στρατιωτικά Λιβύη, αλλά ουσιαστικά να είναι υπό «διεθνή» έλεγχο.

Κάτι, ωστόσο, που έχει ήδη συναντήσει τις έντονες αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας, αν και οι διεθνείς ενεργειακοί κολοσσοί, αμερικανικοί και ευρωπαϊκοί, μάλλον το βλέπουν με καλό μάτι.

Για να εξασφαλίσει η Δύση, όμως, τα ενεργειακά κοιτάσματα της Λιβύης, πρέπει στοιχειωδώς να ελεγχθεί η εσωτερική αναταραχή, η οποία όσο πάει διογκώνεται. Εσχάτως, έγιναν μεγάλες διαδηλώσεις στις σημαντικότερες πόλεις της χώρας, οπότε σημειώθηκαν συγκρούσεις και πυρπολισμοί κτιρίων. Μεταξύ αυτών και της Βουλής των Αντιπροσώπων στην πόλη της ανατολικής Λιβύης, Τομπρούκ. Πόλη – αντίβαρο εξουσίας σε αυτήν στην Τρίπολη, στη δυτική Λιβύη.

Νεο-αποικιοκρατία

Εν μέσω, ουσιαστικά, κενού εξουσίας στη Λιβύη, με τις αντίπαλες πολιτικές «φάρες» να συγκρούονται για το ποιος θα έχει την εξουσία, και με θολή την προοπτική προεδρικών και βουλευτικών εκλογών, οι μεγάλες ξένες δυνάμεις τρίβουν τα χέρια τους, αφού αποκτούν ελευθερία κινήσεων στο εσωτερικό της χώρας ουσιαστικά ως επικυρίαρχοι.

Έτσι, «δορυφοριοποιούν» πολιτικούς, στρατιωτικούς, κρατικούς παράγοντες, φύλαρχους και πάμπλουτους επιχειρηματίες που εν μια νυκτί θησαύρισαν, προς όφελος ιδίων γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων.

Ο καλός «δικτάτορας»

Εκτός των άλλων δυνάμεων, ιδιαίτερη κινητικότητα παρουσιάζουν η Ιταλία και η Τουρκία, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις συνεργάζονται για να μοιράσουν μεταξύ τους τη λεία του πλούτου της Λιβύης.

Προ ημερών, την Τουρκία επισκέφθηκε ο Ιταλός πρωθυπουργός, Μάριο Ντράγκι. Ο επονομαζόμενος για τους φανατικούς χειροκροτητές του, μεταξύ των οποίων έχει και αρκετούς «εκσυγχρονιστές» στην Ελλάδα, «ιπτάμενος Μάριο».

Ναι, είναι εκείνος που τον Απρίλιο του 2021 χαρακτήριζε τον Ταγίπ Ερντογάν «δικτάτορα», προκαλώντας … ρίγη συγκίνησης στους εδώ «οπαδούς» του και βέβαια στην κυβέρνηση, η οποία αισθανόταν -μόνο σε επικοινωνιακό επίπεδο, πάντως- ότι δικαιώνεται το αφήγημά της περί «απομόνωσης» του Τούρκου προέδρου.

Τώρα, βέβαια, κατά τη συνάντησή του με τον Ταγίπ Ερντογάν, όλα ήταν μέλι γάλα. Λογικό. Υπάρχουν δικτάτορες και δικτάτορες. Δικτάτορες, με τους οποίους δεν συνεργάζονται οι -κατά τα λοιπά ευαίσθητοι περί τα ανθρώπινα και δημοκρατικά δικαιώματα- Ευρωπαίοι. Και οι «χρήσιμοι δικτάτορες» με τους οποίους κλείνονται χρυσοφόρα ντιλ. Ειδικά, όταν πρόκειται για ενέργεια, ακόμα και οι υβριστικοί χαρακτηρισμοί ξεχνιούνται.

Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, πάντως, ο «ιπτάμενος Μάριο» είναι ειλικρινής. Ουδέποτε είπε ότι πρέπει να σταματήσει η ΕΕ και η Δύση γενικότερα τα πάρε – δώσε με τον «δικτάτορα».

Πέρυσι, τον Απρίλιο, όταν με αφορμή τον εξευτελισμό της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάϊεν, που άφησαν να στέκεται όρθια η πρόεδρος της Κομισιόν στο προεδρικό «παλάτι» στην Άγκυρα, ενώ κάθονταν στις πολυθρόνες ο Ερντογάν και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, ο Μ. Ντράγκι είχε χαρακτηρίσει τον Τούρκο πρόεδρο … «δικτάτορα».

Ωστόσο, σημείωνε: «Πρέπει να πούμε ότι με αυτούς τους δικτάτορες -ας τους ονομάσουμε όπως πρέπει- με τους οποίους όμως υπάρχει η ανάγκη να συνεργαστούμε, πρέπει να είμαστε σαφείς: Εκφράζοντας τη διαφωνία μας, σε ό,τι αφορά τις απόψεις, τις συμπεριφορές, σε ό, τι αφορά την κοινωνία, συγχρόνως πρέπει να είμαστε έτοιμοι να συνεργαστούμε με στόχο το συμφέρον της χώρας μας. Αυτό είναι σημαντικό, πρέπει να βρούμε τη σωστή ισορροπία».

Το απόγειο της υποκρισίας. Δύο μέτρα και δύο σταθμά.

Λιβύη: Ιταλία – Τουρκία

Πρόσφατα, οι συνομιλίες που διεξήχθησαν στη Γενεύη, στις 28-30 Ιουνίου, ανάμεσα στον πρόεδρο του λιβυκού Κοινοβουλίου, Ακίλα Σαλέχ (Aguila Saleh), που αντιπροσωπεύει την «Ανατολή», και τον πρόεδρο του Κρατικού Συμβουλίου, Χαλέντ Αλ-Μίσρι (Khaled Al-Mishri) που εκπροσωπεί τη «Δύση», οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο. Δεν στάθηκε δυνατόν να συμφωνηθεί ένας οδικός χάρτης, προκειμένου να οδηγηθεί η Λιβύη σε εκλογές.

Τώρα, σύμφωνα με πληροφορίες που δημοσιεύθηκαν σε αραβικά ΜΜΕ, ενδεχομένως, οι Σαλέχ και Μίσρι να συναντηθούν στην Τουρκία, με τη διαμεσολάβηση της Άγκυρας. Έχει προηγηθεί μια ιταλική πρωτοβουλία με τη συμμετοχή της Τουρκίας, προκειμένου, υπό τη σκέπη τους, να ανοίξουν διάλογο τα αντιπαρατιθέμενα στρατόπεδα στη Λιβύη.

Την Τρίτη, σε συνέντευξη Τύπου με τον Τ. Ερντογάν, στην Άγκυρα, ο Μ. Ντράγκι, αφού ανέφερε ότι Τουρκία και Ιταλία έχουν την ίδιες απόψεις και στόχους, γεγονός που καθιστά στενή τη συνεργασία τους, σημείωσε: «Συμφωνήσαμε ότι πρέπει να εργαστούμε για να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να αποκαταστήσουμε την ειρήνη και τη σταθερότητα στη Λιβύη».

Από τη μεριά του, ο πρόεδρος της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι, σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε πρόσφατα με τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης, και πρώην πρέσβη της χώρας στην Ελλάδα, Αλ-Μένφι, ανέφερε ότι η Αίγυπτος «δεν θα φεισθεί προσπαθειών με στόχο την εθνική συμφιλίωση και επανένωση της Λιβύης».

Στο μεταξύ, ο Λίβυος βουλευτής, Μούσα Αλ-Κόνι (Moussa al-Koni), κατά τη συνάντησή του με τον Γερμανό πρέσβη στη Λιβύη, Michael Unmacht, υπογράμμισε την ανάγκη μιας διεθνούς διάσκεψης, παρόμοια με τις διασκέψεις του Βερολίνου, που θα συγκεντρώσει όλα τις αντιπαρατιθέμενες πλευρές στη Λιβύη για την επίλυση των διαφορών τους.

Απούσα η Ελλάδα

Από όλες αυτές τις διαδικασίες, είτε είναι ιταλικές, είτε είναι άλλες, όπως οι γερμανικές Διεθνείς Διασκέψεις Ι και ΙΙ του Βερολίνου τα προηγούμενα χρόνια, η Ελλάδα απουσιάζει πανηγυρικά.

Κι αυτό παρ’ ότι το Λιβυκό την αφορά άμεσα. Πόσο μάλλον, αφού, εκτός των άλλων, «εκκρεμεί» το ψευδεπίγραφο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο της δήθεν οριοθέτησης της ΑΟΖ Τουρκίας – Λιβύης. Μνημόνιο, το οποίο έως τώρα δεν έχουν καταγγείλει οι Λίβυοι. Κάτι δύσκολο, βέβαια, εν μέσω μεγάλης εσωτερικής αναταραχής, έλλειψης πιέσεων από ελληνικής πλευράς, αλλά και ενισχυόμενης τουρκικής παρουσίας στη Λιβύη.

Ως γνωστόν, το 2019, η «κυβέρνηση» της Τρίπολης του Σαράζ, η οποία ωστόσο ήταν η αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ (!), υπέγραψε το μνημόνιο με την Τουρκία. Τότε, η Τρίπολη πολιορκείτο από τον Χάφταρ. Τελικώς, δεν την κατέλαβε και υποχώρησε στην «Ανατολή», στην έδρα του, στη Βεγγάζη.

Τότε η Τουρκία στήριξε τον Σαράζ, στέλνοντας μισθοφόρους, Τούρκους στρατιωτικούς και βέβαια μη επανδρωμένα αεροσκάφη, Bayraktar. Σε αντάλλαγμα, η Άγκυρα ζήτησε και πήρε μια συμφωνία στρατιωτικής παρουσίας της στη Λιβύη και το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο.

Τουρκική δαγκάνα

Το δεύτερο είναι, ουσιαστικά, μια συμφωνία για να «στριμώξει» την Ελλάδα και, παρ’ ότι είναι παντελώς εκτός κάθε έννοιας διεθνούς Δικαίου, αλλά και της ίδιας της γεωγραφίας, για να αποκτήσει δικαιώματα γεωτρήσεων στην περιοχή. Εφόσον, βέβαια, έχει τη σύμφωνη γνώμη της Τρίπολης. Μια πρόκληση, νότια – ανατολικά της Κρήτης, η οποία κάθε άλλο παρά έχει αποκλειστεί.

Το ντιλ της Άγκυρας με την Τρίπολη είναι ένα μέρος της ονομαζόμενης «δαγκάνας» που θέλει να απλώσει η Άγκυρα γύρω από την Ελλάδα. Από Ανατολάς, τα Βαλκάνια, και νότια από τη Λιβύη.

Κατ’ αυτό τον τρόπο, η Άγκυρα κεφαλαιοποίησε την αδυναμία της «κυβέρνησης» της Τρίπολης, αλλά και την -τότε- απουσία της Ευρώπης από τις λιβυκές υποθέσεις, με αποτέλεσμα να αποκτήσει σημαντικό κομμάτι επιρροής στη Λιβύη. Ως εκ τούτου, τώρα, και ο Ντράγκι σπεύδει στην Άγκυρα, για «να τα βρει» με τον Τ.Ερντογάν.

Στις 8η Ιουνίου 2022, επίσης, στην Τουρκία βρέθηκε και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέϊ Λαβρόφ, οπότε συναντήθηκε με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Ως γνωστόν, την Τρίπολη υποστηρίζει η Τουρκία και το Κατάρ, και τον Χάφταρ η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία, η Αίγυπτος και τα Εμιράτα (ΗΑΕ).

Πετρέλαιο έναντι τροφίμων

Ο πρώην απεσταλμένος των ΗΠΑ για την ειρήνη στη Λιβύη, Jonathan Weiner, σχολιάζοντας τις πρόσφατες διαδηλώσεις στη χώρα, είπε ότι αποτελούν προειδοποίηση προς τους πολιτικούς ότι η υπομονή των Λιβύων μπορεί να εξαντληθεί, και επισήμανε ότι η Λιβύη αντιμετωπίζει ένα επικίνδυνο καλοκαίρι αναταραχών, αναφέρει το site, Al-Wasat.

Από τη μεριά του, το site, Middle East Monitor, αναδεικνύει ένα ιδιαίτερα σημαντικό θέμα. Αναφέρει ότι οι ΗΠΑ θέλουν να εφαρμόσουν στη Λιβύη «το πρόγραμμα “πετρέλαιο έναντι τροφίμων”».

Πρόκειται για «πρόταση» του πρέσβη των ΗΠΑ στη Λιβύη, Ρίτσαρντ Νόρλαντ (Richard Norland). Είναι, ουσιαστικά, μια τροποποιημένη εκδοχή του περιβόητου προγράμματος «πετρέλαιο έναντι τροφίμων» που επιβλήθηκε στο Ιράκ το 1995, με στόχο ο Σαντάμ να μην έχει την ελευθερία να χρησιμοποιεί τα έσοδα από το πετρέλαιο όπως θα ήθελε.

Η «ιδέα» του Νόρλαντ, με την κωδική ονομασία «Mustafa» (!), αναφέρει το site, αποτελεί μια απροκάλυπτη προσπάθεια στέρησης από τη Λιβύη ως κράτους της δυνατότητας να λαμβάνει τις δικές της κυρίαρχες αποφάσεις σχετικά με τους πλούσιους ενεργειακούς πόρους της, τους οποίους ουσιαστικά θα παραδώσει σε ξένες δυνάμεις.

Εάν υλοποιηθεί, καμία λιβυκή κυβέρνηση δεν θα μπορεί να διαμορφώσει ελεύθερα τον προϋπολογισμό της, χρησιμοποιώντας τα έσοδα από τους ενεργειακούς πόρους της χώρας.

Σχολιάζοντας την αμερικανική «πρόταση», το Middle East Monitor τονίζει ότι παράλληλα ο στόχος της είναι να στερήσει από τις λιβυκές ένοπλες πολιτοφυλακές τη χρηματοδότηση που απολάμβαναν για την υποστήριξή τους και μερικές φορές εκβιάζοντας τις κυβερνήσεις που ήρθαν στην εξουσία στη Λιβύη την τελευταία δεκαετία.

Η «πρόταση» επικρίθηκε από πολλούς διότι μπορεί να οδηγήσει σε de facto διαίρεση της χώρας. Η ιδέα, πάντως, δεν είναι νέα. Ωστόσο, σήμερα παρουσιάζεται με ιδιαίτερη ένταση και φαίνεται να την υποστηρίζει και ο «πρωθυπουργός» της Λιβύης, Ντιμπέϊμπα.