Τράπεζες: Όμηροι των μηδενικών επιτοκίων οι καταθέτες

Σε άτυπη ομηρεία εξακολουθούν βρίσκονται οι καταθέτες καθώς τα εγχώρια πιστωτικά ιδρύματα εξακολουθούν να διατηρούν τα επιτόκια καταθέσεων σχεδόν στο μηδέν, την ώρα που τα επιτόκια δανεισμού σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν το 5%.

Τα τελευταία χρόνια τα επιτόκια καταθέσεων σχεδόν δεν υπήρχαν. Και τούτο γιατί με επιτόκια της τάξης του 0,15% – 0,25% οι αποδόσεις ήταν ανύπαρκτες. Ακόμα και η μετατροπή σε κάποιο τραπεζικό προϊόν αναλαμβάνοντας και το σχετικό ρίσκο της επένδυσης σπάνια δίνει απόδοση πάνω από 1%. Όλα αυτά, όμως, είχαν και τον αντίλογο του χαμηλού πληθωρισμού, που τα τελευταία χρόνια έφτανε ακόμα και κάτω από το 1%.

Σήμερα, όμως, που ο πληθωρισμός βρίσκεται σταθερά πάνω από το 10%, τουλάχιστον τους τελευταίους μήνες, και ενώ τα επιτόκια δανεισμού σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν το 5%, οι τράπεζες εξακολουθούν να προσφέρουν επιτόκια ταμιευτηρίου 0,25%. Τα νούμερα από μόνα τους αναδεικνύουν την μεγάλη στρέβλωση που υπάρχει στην αγορά, η οποία ταυτόχρονα είναι απειλητική και για όλη την ελληνική οικονομία.

Και τούτο γιατί, πέρα από τους μικροκαταθέτες, υπάρχουν και οι μεγαλοκαταθέτες, και μάλιστα δεν έχουν περάσει πολλά χρόνια που επιχειρήθηκε συντονισμένη προσπάθεια προκειμένου να πειστούν για να φέρουν πίσω τα χρήματά τους στη χώρα από το εξωτερικό. Σήμερα σχεδόν όλες οι μεγάλες τράπεζες του εξωτερικού προσφέρουν για λογαριασμούς σε ευρώ επιτόκια από 2% έως 2,5%. Αν δε η κατάθεση γίνει με μετατροπή σε δολάρια, τότε η απόδοση μπορεί να φτάσει και στο 5%. Επομένως, ο κίνδυνος φυγής και πάλι σημαντικών κεφαλαίων σε τράπεζες του εξωτερικού είναι και ορατός και πραγματικός.

Τι συμβαίνει στην ΕΕ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΚΤ για τα μέσα επιτόκια δανεισμού που ισχύουν στις χώρες της ευρωζώνης, η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών με τα υψηλότερα επιτόκια στην στεγαστική πίστη, αλλά και τα χαμηλότερα επιτόκια καταθέσεων που κινούνται οριακά πάνω από το μηδέν.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα συγκριτικά στοιχεία της ΕΚΤ το μέσο επιτόκιο των προθεσμιακών καταθέσεων στην χώρα μας διαμορφώνεται στο 0,11% και κινείται κάτω και από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, που διαμορφώνεται στο 0,35%. Το υψηλότερο επιτόκιο στις προθεσμιακές προσφέρει η Ολλανδία με 1,53% και το χαμηλότερο η Ισπανία με 0,01%.

Η τάση αυτή αναμένεται να ακολουθηθεί και το επόμενο διάστημα παρά την νέα αύξηση των βασικών επιτοκίων που αναμένεται να ανακοινώσει σήμερα η ΕΚΤ, διευρύνοντας το περιθώριο μεταξύ επιτοκίου καταθέσεων και χορηγήσεων, που είναι από τα μεγαλύτερα στην ευρωζώνη – προσεγγίζει το 4% – και αποτελεί την βασική πηγή κερδοφορίας για το τραπεζικό σύστημα.

Οι λόγοι των μηδενικών επιτοκίων

Μέχρι και πριν από λίγες ημέρες οι ελληνικές τράπεζες δεν ακολούθησαν τις δύο προηγούμενες κινήσεις της ΕΚΤ, διατηρώντας τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια και μόλις πρόσφατα πέρασαν τις πρώτες, μικρές αυξήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, Alpha Bank και Eurobank προχώρησαν πρώτες σε αναπροσαρμογή των επιτοκίων από τη ζώνη του 0,01% – 0,03% στο 0,02% – 0,20%, ενώ στο ίδιο μήκος κύματος θα κυμανθούν – πιθανότατα μετά τη σημερινή συνεδρίαση της ΕΚΤ – και οι υπόλοιπες συστιμικές τράπεζες την ώρα που το μέσο επιτόκιο των προθεσμιακών καταθέσεων στη χώρα μας διαμορφώνεται στο 0,11%.

Όπως εξηγούν στο news247.gr αρμόδια τραπεζικά στελέχη, οι συστιμικές τράπεζες υιοθέτησαν την συγκεκριμένη στρατηγική τους τελευταίους μήνες κυρίως λόγω της σημαντικής ρευστότητας που συσσώρευσαν εξαιτίας και των μέτρων στήριξης κατά της πανδημίας ενώ μέχρι σήμερα ουδέποτε επέβαλαν αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις πελατών τους.

Οι συνολικές καταθέσεις στις τράπεζες έχουν αυξηθεί στα 183,1 δισ. ευρώ από 132,9 δισ. ευρώ στις αρχές του 2019, καταγράφοντας άνοδο πάνω από 45 δισ. τα τελευταία χρόνια, παρά το ξέσπασμα της πανδημικής κρίσης και την ύφεση που προκάλεσε στην οικονομία. Από αυτά τα 138 δισ. ευρώ είναι καταθέσεις από τα νοικοκυριά, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων βρίσκεται σε λογαριασμούς ταμιευτηρίου, εξαιτίας της υποχώρησης τα τελευταία χρόνια των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις που έχουν εξομειωθεί σχεδόν με τα μηδενικά επιτόκια ταμιευτηρίου, με συνέπεια την μεταφορά της ρευστότητας σε τρεχούμενους λογαριασμούς.

Η πλεονάζουσα ρευστότητα που υπάρχει στο τραπεζικό σύστημα δεν δημιουργεί πιέσεις για την προσέλκυση καταθέσεων εξηγούν τραπεζικά στελέχη και έτσι η νέα άνοδος του βασικού επιτοκίου της ΕΚΤ, θα έχει μικρή επίδραση στα επιτόκια καταθέσεων, ροκανίζοντας περαιτέρω το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών.

Υπογραμμίζεται πως οι τράπεζες έχουν ήδη τιμολογήσει ευνοϊκά συγκεκριμένες κατηγορίες καταθετών, όπως, για παράδειγμα, τις επιχειρήσεις ή τους λογαριασμούς μισθοδοσίας, εστιάζοντας πλέον την προσοχή τους στις προθεσμιακές καταθέσεις, οι οποίες έτσι κι αλλιώς έχουν αποταμιευτική χροιά.

Κώστας Παπαγρηγόρης

news247.gr

GETTY IMAGES/ISTOCKPHOTO