Η Ευρώπη διαπραγματεύεται το μέλλον των αγροτών… και το δικό της: Η ακροδεξιά, η αρχή της κρίσης και οι αλλαγές που συντελούνται

Οι αγρότες σε ολόκληρη σχεδόν την Ευρώπη έχουν βγει στους δρόμους, πραγματοποιούν συμβολικές πορείες και αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες, ζητώντας -μεταξύ άλλων- δικαιότερους κανονισμούς για τις τιμές στα προϊόντα και τη φορολογία τους. Συρρέουν στα κέντρα των πόλεων τους, διαμηνύοντας πως θα συνεχίσουν τα μπλόκα μέχρι να εισακουστούν. Στήνουν οδοφράγματα και διαδηλώνουν εδώ και εβδομάδες, δρομολογώντας πληθώρα εξελίξεων που πιθανότατα θα διαμορφώσουν νέο τοπίο στη Γηραιά Ήπειρο, ενώ ταυτόχρονα θέτουν σοβαρούς προβληματισμούς στην ηγεσία της Ευρώπης που φαίνεται να κοιτά αμήχανα.

Πράσινη συμφωνία ή αλλιώς… η αρχή της κρίσης

Σε μια πρώτη ανάγνωση, η Πράσινη Συμφωνία του 2023 που επιδιώκει «κλιματική ουδετερότητα» μέχρι το 2050 και πλήττει την γεωργία και την κτηνοτροφία με διάφορους τρόπους, αποτελεί το «κόκκινο πανί» για τους επαγγελματίες του κλάδου, ωστόσο τα ερωτήματα που γεννώνται είναι πολλά, με τα βασικότερα εξ αυτών να εστιάζουν στον χρόνο αποκλιμάκωσης της έντασης, στο πώς μπορούν τα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος να μην στρέφονται κατά συγκεκριμένων κατηγοριών του πληθυσμού και στην άνοδο της ακροδεξιών κομμάτων που ενόψει και των καλοκαιρινών ευρωεκλογών, τάχθηκαν στο πλευρό των αγροτών, σαν άλλοι προστάτες. Το ethnos.gr προσπάθησε να σκιαγραφήσει την επόμενη μέρα των κινητοποιήσεων των αγροτών και τα νέα δεδομένα που καταγράφονται, θέτοντας τα σχετικά ερωτήματα στον οικονομολόγο και αναλυτή με ειδίκευση σε οικονομικά και διεθνή θέματα, κ. Λεωνίδα Βατικιώτη.

Κλιματική αλλαγή και μέτρα που στοχεύουν συγκεκριμένες πλευρές

«Τα αιτήματα των αγροτών στρέφονται σε τρεις κατευθύνσεις. Η πρώτη έχει σχέση με την ακύρωση των μέτρων δραματικού περιορισμού της αγροτικής παραγωγής, λόγω του αποτυπώματός της στα αέρια του θερμοκηπίου που επιταχύνουν την κλιματική αλλαγή -όπως υποστηρίζει η ΕΕ. Η δεύτερη έχει να κάνει με το αίτημα της επαναφοράς σειράς ευνοϊκών μέτρων, όπως οι φοροαπαλλαγές στα καύσιμα και η τρίτη με το αίτημα για τερματισμό των αθρόων εισαγωγών αγροτικών προϊόντων από την Ουκρανία», επισημαίνει χαρακτηριστικά ο κ. Βατικιώτης.

Σε ό,τι αφορά ειδικά τα καύσιμα, προτάσσει το παράδειγμα της Γερμανίας και επισημαίνει πως η κατάργηση των επιδοτήσεων ήταν η παράπλευρη απώλεια της εξαγγελίας ενός γιγαντιαίου προγράμματος εξοπλισμών που ανακοίνωσε το Βερολίνο, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία. Από την άλλη, αναφερόμενος στις αντιδράσεις (κυρίως στην ανατολική Ευρώπη) με αφορμή τις αθρόες εισαγωγές αγροτικών προϊόντων -κατά βάση- δημητριακών από την Ουκρανία, ο κ. Βατικιώτης διατυπώνει την άποψη πως η ακμάζουσα ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων εκμεταλλεύεται τον πόλεμο για να ρίξει τις τιμές αγοράς πρώτων υλών από τους Ευρωπαίους παραγωγούς.

Θα υπάρξει άμεση αποκλιμάκωση;

Κι εδώ πάλι ο πόλεμος αξιοποιείται για την φτωχοποίηση των Ευρωπαίων αγροτών, σημειώνει ο αναλυτής, συμπληρώνοντας πως η στάση των πολιτικών ηγεσιών μέχρι στιγμής δεν δείχνει να συμμερίζεται την αγωνία των παραγωγών, οπότε αποκλιμάκωση δεν διακρίνεται στον ορίζοντα.

Η κλιματική αλλαγή που βρίσκεται εκ νέου στο προσκήνιο εξαιτίας της αγροτικής κρίσης είναι, κατά τον ίδιο, ένας υπαρκτός κίνδυνος, αν όχι πραγματικότητα. Μια ματιά στα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών του 2023 πείθει και τον πιο σκεπτικιστή. «Μέτρα επομένως απαιτούνται, αλλά όχι σε αυτή την κατεύθυνση. Όταν η σπατάλη των ανώτερων στρωμάτων αφήνεται ανέγγιχτη, είναι υποκρισία να στοχοποιείται η αγροτική παραγωγή», εκτιμά.

Την ώρα όμως που οι αγρότες σύσσωμοι δεσμεύονται για περαιτέρω κινητοποιήσεις και μαχητικότητα, υπάρχουν δεκάδες τοποθετήσεις σε διεθνή μέσα ενημέρωσης που κάνουν λόγο για μια «παράδοξη συνθήκη», χαρακτηρίζοντας στην πραγματικότητα έτσι, την όποια αντίδραση σε σωτήρια μέτρα για το κλίμα. Ποια είναι η απάντηση σε όσους σχολιάζουν πως οι επαγγελματίες αντιδρούν μη λογικά;

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται στον παγκόσμιο οικονομικό ανταγωνισμό με ένα μοναδικό (σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο ανταγωνιστή της) μειονέκτημα: την έλλειψη πρώτων υλών. Πολιτικές όπως η προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και η κυκλική οικονομία έρχονται να διαχειριστούν και να ξεπεράσουν αυτή ακριβώς την δομική αδυναμία, για παράδειγμα μειώνοντας την ανάγκη για εισαγωγές φυσικού αερίου ή πετρελαίου και προωθώντας την επαναχρησιμοποίηση ακριβών και σπάνιων υλικών που έληξε ο κύκλος ζωής τους στο πλαίσιο ενός προϊόντος, ώστε να χρησιμοποιηθούν σε ένα διαφορετικό.

Για να νομιμοποιηθεί στη συνείδηση των κοινωνιών αυτή η πολιτική, καλύπτεται με ένα φιλο-περιβαλλοντικό επίχρισμα. Αυτή, η συγκεκριμένη πολιτική ωστόσο είναι ατελέσφορη και το σημαντικότερο, πανάκριβη. Δηλαδή ούτε πρόκειται να αποδώσει, παρέχοντας ενεργειακή ασφάλεια για παράδειγμα, ενώ την ίδια ώρα εξελίσσεται σε παράγοντα φτωχοποίησης των κοινωνιών. Ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων. Οι άνθρωποι βλέπουν την αντίφαση των πολιτικών της ΕΕ και εναντιώνονται -κι αυτό είναι δείγμα πολιτικής υγείας. Το δυσάρεστο είναι όταν οι αντιδράσεις ενίοτε στρέφονται κατά της επιστήμης και γίνονται ανορθολογικές», υπογραμμίζει ο κ. Βατικιώτης.

Η ακροδεξιά καραδοκεί, αλλά θα κερδίσει;

Αναλύοντας τα χαρακτηριστικά της κρίσης που είναι σε εξέλιξη τον τελευταίο τουλάχιστον μήνα, δεν μπορεί να αφήσει κανείς απέξω και εκείνο που σχετίζεται με τις μεθοδευμένες ενέργειες ακροδεξιών και λαϊκιστικών κομμάτων που συρρέουν στο πλευρό των αγροτών διεκδικώντας ψήφους. Από το AfD στη Γερμανία έως τον Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, η λαϊκιστική δεξιά επιχειρεί επί του παρόντος να εκμεταλλευτεί πολιτικά την οργή των αγροτών που νιώθουν επιβαρυμένοι από τους κανόνες που… «πάνε να τους επιβάλουν οι ελίτ των Βρυξελλών».

«Τα ακροδεξιά κόμματα ήταν ανέκαθεν ο ορισμός της ευκαιριακής πολιτικής. Ποτέ δεν χαρακτηρίζονταν από συνέπεια, αν εξαιρέσουμε κάποιες σταθερές όπως οι επιθέσεις σε μετανάστες. Ας θυμηθούμε την εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής. Την προεκλογική περίοδο το 2012 για να κερδίσει ψήφους υπερθεμάτιζε σε αντιμνημονιακή ρητορεία. Κι όταν μπήκε στη Βουλή ψήφισε κάθε νόμο που εξυπηρετούσε την ελληνική ολιγαρχία.

Ας δούμε και την Εναλλακτική για την Γερμανία σήμερα. Υπόσχεται δημοψήφισμα για το Ευρώ για να κολακέψει τον γερμανικό εθνικισμό. Μα το ευρώ εξυπηρετεί την Γερμανία! Μειώνει την συναλλαγματική ισοτιμία που θα είχε αν διέθετε δικό της εθνικό νόμισμα, άρα γίνεται πιο ανταγωνιστική η γερμανική βιομηχανία, της παρέχει μια εσωτερική αγορά εκατοντάδων εκατομμυρίων απαλλαγμένη από συναλλαγματικό κόστος, κ.α. Η γερμανική ελίτ δεν θα επιτρέψει την έξοδο από το ευρώ, ακόμη κι αν γίνει δημοψήφισμα, ακόμη κι αν κερδίσει το Dexit. Προφανώς, ο πολιτικός καιροσκοπισμός της άκρας Δεξιάς δεν μειώνει τον κίνδυνο που εκπροσωπεί. Συμβαίνει το αντίθετο: Την κάνει πιο επικίνδυνη γιατί κρύβει την απειλή της κάτω από δημοφιλή και εύηχα συνθήματα», σχολιάζει ο κ. Βατικιώτης κατά τη συζήτησή μας.

Αναφερόμενος δε πάλι στην περίπτωση της Γερμανίας, όπου παράλληλα με τις πορείες των αγροτών είναι σε εξέλιξη και μεγαλειώδεις διαδηλώσεις κατά της ακροδεξιάς, εξηγεί πως τα συγκεκριμένα κόμματα στη χώρα αποτελούν μια ζώσα απειλή. Το επιβεβαιώνουν τα εκλογικά τους κέρδη σε όλη την έκταση της Γερμανίας, οι δήμαρχοι που εκλέγει και η δημοσκοπική τους άνοδο, βάσει της οποίας αν γίνονταν σήμερα εκλογές θα έβγαινε η ακροδεξιά δεύτερο κόμμα, μετά μάλιστα από το χριστιανοδημοκρατικό CDU!

«Το ενδιαφέρον ωστόσο για την άνοδο της σήμερα πρέπει να στραφεί στις πηγές που την εκτρέφουν. Κι αυτές είναι δύο, κατά την άποψή μου. Η σημαντικότερη είναι η φτωχοποίηση και ο μιλιταρισμός στην Γερμανία, όπως και σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα δύο αυτά γνωρίσματα όλο τον 20ο αιώνα αποτέλεσαν το λίπασμα και το θερμοκήπιο, χάρη στα οποία αναπτύχθηκε η άκρα δεξιά κι ο φασισμός. Γιατί ο 21ος να αποτελέσει εξαίρεση; Εξίσου δραματικά όμως λειτούργησε και η ατροφία της μνήμης. Εδώ η υποβάθμιση του κινδύνου του ναζισμού πραγματοποιήθηκε μέσω της εξίσωσής του με τον κομμουνισμό, με πρωτεργάτη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η 9η Μαΐου από μέρα νίκης κατά του φασισμού έγινε μέρα της Ευρώπης, ενώ ταυτίστηκε η πιο αντιδραστική ιδεολογία και πολιτική της εποχής μας, με τον διώκτη και τον τιμωρό της!»

Ποιος θα βάλει φρένο στους συνωμοσιολόγους;

Στο πλευρό της άκρας δεξιάς όμως, πρόσφορο έδαφος βρίσκουν και οι πάσης φύσεως θεωρίες συνωμοσίας, που στον απόηχο των κινητοποιήσεων, επιδιώκουν να αποπροσανατολίσουν ακόμα περισσότερο την κοινωνία. Πρόσφατα, η Ολλανδή πολιτικός Eva Vlaardingerbroek ενώθηκε με αγρότες για να διαμαρτυρηθεί εναντίον «των παγκόσμιων ελίτ που διεξάγουν πόλεμο ενάντια στους σκληρά εργαζόμενους ανθρώπους που βάζουν φαγητό στα τραπέζια μας». Η ίδια, σε συνέντευξή της στο Fox News πέρυσι, είχε προωθήσει μια δημοφιλή θεωρία συνωμοσίας υποστηρίζοντας ότι ομάδες όπως το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ προσπαθούν να αναγκάσουν τους Ολλανδούς να τρώνε ζωύφια, καταστρέφοντας αγροκτήματα και ανοίγοντας εργοστάσια εντόμων.

«Οι διατροφικές μας συνήθειες αλλάζουν σε συνάρτηση με τον τρόπο ζωής μας, αυτό όμως διαφέρει από την προωθούμενη αλλαγή των διατροφικών μας συνηθειών, υπό την απειλή και πάλι της κλιματικής αλλαγής και των εκπομπών επικίνδυνων αερίων. Η ώθηση στην κατανάλωση φυκιών και εντόμων δεν είναι ψευδής πληροφορία, αλλά επίσημη, διακηρυγμένη πολιτική της ΕΕ και κέντρων όπως το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ. Αυτή η πολιτική στρέφεται ενάντια στον άνθρωπο γιατί δεν γίνεται με γνώμονα την υγεία και την ευζωία του, αλλά με γνώμονα και πάλι το κλίμα. Κι αυτό μάλιστα όταν οι αναγκαίες αλλαγές για το κλίμα (πχ ενίσχυση δημόσιων συγκοινωνιών που καταναλώνουν λιγότερα καύσιμα κι εκπέμπουν λιγότερα επικίνδυνα αέρια) ούτε καν συζητιούνται. Για τις ψευδείς ειδήσεις, δυστυχώς δεν υπάρχει μαγικό ραβδί, ας θεωρήσουμε ότι είναι το κόστος που πληρώνουμε για την άνθηση της επικοινωνίας και της δημοσιογραφίας των πολιτών. Η δημοσιογραφία ωστόσο έχει κανόνες δεοντολογίας που την διέπουν και την κρίνουν οργανισμοί για την παραπληροφόρηση», εξηγεί σχετικά ο κ. Βατικιώτης.

Οι κινητοποιήσεις που άλλαξαν μορφή

Παρά τις δυναμικές ωστόσο κινητοποιήσεις των αγροτών και κυρίως παρά την εκρηκτική άνοδο της Ακροδεξιάς, προβληματισμό προκαλεί το γεγονός πως συνολικά η Αριστερά στην Ευρώπη έχει μικρότερη απήχηση, σε σχέση τουλάχιστον με αυτή που απολάμβανε κάποτε. Στο παρελθόν, η αγανάκτηση των αγροτών εκφραζόταν πολιτικά από ανάλογα κόμματα, από ακτιβιστές, όπως ο Γάλλος, Ζοζέ Μποβέ. Πώς εξηγείται αυτή η μετακίνηση; «Πολλά έχουν μείνει ίδια ή χειροτερέψει από τότε», σχολιάζει ο κ. Βατικιώτης. «Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η σύνθλιψη των αγροτών, ειδικά των φτωχομεσαίων, από την αγροδιατροφική βιομηχανία και το εμπόριο. Η γιγάντωση αμφότερων συντελέστηκε σε βάρος των παραγωγών, που αμείβονται όλο και χειρότερα, ενώ η τιμή των προϊόντων αυξάνεται.

Συντελέστηκε επίσης, σε βάρος της υγείας και της ασφάλειας της διατροφής μας. Οι ιχθυοκαλλιέργειες είναι πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, της διατροφικής ασφάλειας και του εισοδήματος των ψαράδων, που έφερε η εκβιομηχάνιση ενός κλάδου του πρωτογενούς τομέα. Αυτό που άλλαξε όμως είναι η φθορά της Αριστεράς, εξαιτίας της ανάμειξής της στην κυβερνητική διαχείριση. Η απομάκρυνση επομένως από διαχειριστές λογικές δημιουργεί τους όρους και για την αντεπίθεσή της».

Συνεχείς διαμαρτυρίες

Υπενθυμίζεται ότι στη Γερμανία, οι αγρότες την Τρίτη συνέχισαν τις κινητοποιήσεις τους στο Αμβούργο με μαζική συγκέντρωση στους δρόμους και αιφνιδιαστικό αποκλεισμό των σημείων πρόσβασης του λιμανιού. Οι Γάλλοι αγρότες μιλούν για «πολιορκία» του Παρισιού, καθώς το επίκεντρο της διαμαρτυρίας τους θα μεταφερθεί στην γαλλική πρωτεύουσα. Οι επαγγελματίες άρχισαν να κινούνται προς το Παρίσι τη Δευτέρα, απειλώντας να αποκλείσουν μεγάλους αυτοκινητόδρομους και την πρωτεύουσα προκειμένου να πιέσουν για τα αιτήματά τους.

Την ίδια στιγμή σε όλη τη Γαλλία, οι αγρότες χρησιμοποίησαν τρακτέρ και φορτηγά για να αποκλείσουν δρόμους και να εμποδίσουν την κυκλοφορία. Παράλληλα, σχεδιάζουν να εντείνουν την εκστρατεία πίεσης, δημιουργώντας οκτώ σημεία «ασφυξίας» κατά μήκος των κύριων αρτηριών προς το Παρίσι τις επόμενες μέρες. «Χρειαζόμαστε απαντήσεις», δήλωσε η Karine Duc, αγρότισσα στο νοτιοδυτικό διαμέρισμα Lot-et-Garonne, καθώς προσχώρησε σε ένα κομβόι τρακτέρ που κατευθυνόταν προς το Παρίσι. «Αυτή είναι η τελική μάχη για τη γεωργία. Είναι ζήτημα επιβίωσης», σημείωσε στο AFP.

Στο Βέλγιο, οι αγρότες εντείνουν τις διαμαρτυρίες τους αποκλείοντας τον βασικό αυτοκινητόδρομο της χώρας. Δεκάδες τρακτέρ διέσχισαν με ταχύτητα έναν κόμβο, σταματώντας την κυκλοφορία στον αυτοκινητόδρομο Ε42 λίγο βόρεια της Ναμούρ, στο νότιο τμήμα της χώρας. Οι αγρότες που διαμαρτύρονταν πριν από κάποιες μέρες έξω από ένα βελγικό ποδοσφαιρικό στάδιο καθυστέρησαν επίσης κατά 30 λεπτά τον αγώνα μεταξύ της Racing Genk και της Sint-Truiden. Έχει γίνει «αδύνατο να κερδίσουν έναν αξιοπρεπή μισθό», δήλωσε ο Pierre d’Hulst, εκπρόσωπος της ομοσπονδίας νέων αγροτών FJA, η οποία οργάνωσε τη διαμαρτυρία για την κυκλοφορία.

Κυριακή Αξιώτη

Αρχισυντάκτρια

ethnos.gr