Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Υπερψηφίστηκε η Anti-SLAPP οδηγία για την προστασία των δημοσιογράφων

Μέτρα για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών αγωγών (γνωστές με το αγγλικό ακρωνύμιο «SLAPP») που ασκούνται κατά δημοσιογράφων και άλλων φυσικών ή νομικών προσώπων που ασχολούνται με θέματα δημόσιου συμφέροντος, όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, οι καταγγελίες για διαφθορά, η προστασία της δημοκρατίας και η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, ενέκρινε απόψε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η Ολομέλεια του Σώματος, με 546 ψήφους υπέρ, 47 κατά και 31 αποχές, υπερψήφισε την νέα οδηγία η οποία προβλέπει την απόρριψη αβάσιμων υποθέσεων κατά δημοσιογράφων σε προκαταρκτικό στάδιο και τη δυνατότητα να ζητείται από τον ενάγοντα να καλύπτει τα δικαστικά έξοδα, μεταξύ άλλων για τη νομική εκπροσώπηση του εναγομένου, καθώς και να καταβάλει αποζημίωση στο θύμα. Εάν ο εναγόμενος ζητήσει να απορριφθεί η υπόθεση σε προκαταρκτικό στάδιο, εναπόκειται στον ενάγοντα να αποδείξει ότι υπάρχουν λόγοι να συνεχιστεί η διαδικασία.

Το δικαστήριο μπορεί επίσης να επιβάλει και άλλες κυρώσεις στους ενάγοντες, οι οποίοι είναι συχνά πολιτικοί, εταιρείες ή ομάδες συμφερόντων, όπως, για παράδειγμα, να τους υποχρεώνει να καταβάλουν στα θύματα αποζημίωση για ηθική ή οικονομική βλάβη.

Για να αποφεύγονται περιπτώσεις στις οποίες οι ενάγοντες επιλέγουν να προσφύγουν σε δικαστήρια που είναι πιθανότερο να ταχθούν υπέρ τους, οι νέοι κανόνες διασφαλίζουν ότι δεν θα αναγνωρίζονται οι αποφάσεις δικαστηρίων εκτός ΕΕ όσον αφορά αβάσιμες ή καταχρηστικές αγωγές κατά φυσικών ή νομικών προσώπων με έδρα στην ΕΕ.

Παράλληλα, οι κυβερνήσεις των κρατών μελών θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα θύματα καταχρηστικών αγωγών θα έχουν πρόσβαση σε όλες τις πληροφορίες σχετικά με τις διαδικαστικές εγγυήσεις και τα ένδικα μέσα συγκεντρωμένες σε ένα μέρος, ώστε να μπορούν εύκολα να βρίσκουν πού να απευθυνθούν για νομική συνδρομή ή οικονομική και ψυχολογική υποστήριξη.

Επιπλέον, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι θα παρέχεται νομική συνδρομή στους εναγομένους σε αστικές διαδικασίες με διασυνοριακό χαρακτήρα. Τέλος, θα πρέπει να δημοσιεύουν όλες τις τελικές αποφάσεις για τις υποθέσεις SLAPP (στρατηγικές αγωγές κατά της συμμετοχής του κοινού) και να συλλέγουν λεπτομερή στοιχεία σχετικά με αυτές.

Ο εισηγητής, ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκτρατών Tiemo Wölken δήλωσε: «Οι αγωγές SLAPP αποτελούν απειλή για το κράτος δικαίου και υπονομεύουν σοβαρά τα θεμελιώδη δικαιώματα της ελευθερίας της έκφρασης, της πληροφόρησης και του συνεταιρίζεσθαι.

Είναι μια μορφή νομικής παρενόχλησης και κατάχρησης του δικαστικού συστήματος, που χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο από ισχυρά άτομα και οργανισμούς για να αποφεύγουν τον δημόσιο έλεγχο. Τα δικαστήρια της ΕΕ δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατ’ αυτόν τον τρόπο για προσωπικό όφελος. Η οδηγία αυτή θα συμβάλλει στην καταπολέμηση των SLAPPs, εμποδίζοντας τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν τα δικαστήρια για να εκφοβίζουν και να αποτρέπουν δημοσιογράφους και ακτιβιστές από το να δημοσιοποιούν πληροφορίες και να επιβάλλουν ένα είδος αυτολογοκρισίας».

Η οδηγία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την ημερομηνία εκείνη και έπειτα τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να την ενσωματώσουν στο εθνικό τους δίκαιο.