Βασίλης Βιλιάρδος ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΥΣΗ: Oι κινητοποιήσεις των αγροτών

Στα πλαίσια αυτά, είναι ίσως σωστό να αναφερθεί κανείς στις θέσεις του Keynes για τον πρωτογενή τομέα – όπως διατυπώθηκαν στις 25 Νοεμβρίου του 1932, σε μία διάλεξη του στο BBC για το ελεύθερο εμπόριο και τον προστατευτισμό. Εν προκειμένω είπε τα εξής σε ελεύθερη απόδοση:

«…Το τελευταίο μου παράδειγμα, για τον ασυμβίβαστο οπαδό του ελευθέρου εμπορίου, είναι το μεγαλύτερο δίλημμα από όλα: η γεωργία.

Ας υποθέσουμε ότι, ο μέσος αγρότης σε αυτή τη χώρα θα κατέρρεε, εάν οι τιμές των προϊόντων του δεν αυξάνονταν μέσω φόρων στα τρόφιμα ή παρόμοιων μέτρων. Είναι ο υποστηρικτής του ελευθέρου εμπορίου διατεθειμένος να πει: «Εντάξει, τότε απλώς εγκαταλείψτε εντελώς τη γεωργία»;

Φυσικά, δεν πρέπει να είμαστε ανόητοι στα αντίμετρά μας – ούτε να δελεάζουμε τους αγρότες να δραστηριοποιούνται σε καλλιέργειες για τις οποίες η γη, σε σύγκριση με άλλες καλλιέργειες, είναι μάλλον ακατάλληλη. Δεν είναι όμως αυτό το δίλημμα που θέλω να θέσω στον υποστηρικτή του ελευθέρου εμπορίου, αλλά το εξής:

Ας υποθέσουμε ότι, όσο η βρετανική γεωργία είναι εκτεθειμένη στις αβεβαιότητες του απεριόριστου ανταγωνισμού, είναι προς το παρόν αδύνατο να προσφέρει στους εργάτες της το ίδιο βιοτικό επίπεδο, με τις βιομηχανίες μαζικής παραγωγής στις πόλεις – και αυτή η υπόθεση δεν είναι καθόλου απίθανη. Εν προκειμένω, υπάρχουν φιλελεύθεροι που λένε: «Λοιπόν, απλώς εγκαταλείψτε εντελώς τη γεωργία»;

Ελπίζω να μην υπάρχουν. Γιατί όποιος δεν είναι παράλογος θα πρέπει να γνωρίζει, όπως εσείς και εγώ, πως η γεωργία είναι μέρος της ολοκληρωμένης ζωής ενός έθνους. Έχω πει και πριν ότι, μια ακμάζουσα αυτοκινητοβιομηχανία είναι εθνική αναγκαιότητα – έστω και μόνο για να δώσει σε έναν συγκεκριμένο τύπο Άγγλου την ευκαιρία για αυτό-ανάπτυξη.

Με τον ίδιο τρόπο, είναι αλήθεια ότι ένας άλλος τύπος Άγγλου βρίσκει το σκοπό του στη ζωή, καλλιεργώντας τη γη ή φροντίζοντας και εκτρέφοντας ζώα – ερχόμενος σε επαφή με τις μεταβαλλόμενες εποχές και με το έδαφος.

Όποιος ισχυρίζεται τώρα ότι, μια χώρα δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά τη γεωργία, κάνει λάθος ως προς την έννοια της λέξης «αντέχει οικονομικά». Μια χώρα που δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά την τέχνη ή τη γεωργία, την εφεύρεση ή την παράδοση, είναι μια χώρα όπου κανείς δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να ζήσει.

Επομένως, ο δρόμος της σοφίας είναι στενός σε αυτά τα ζητήματα – ενώ μόνο όσοι αναγνωρίζουν τις παγίδες και από τις δύο πλευρές (εννοεί τους οπαδούς του φιλελευθερισμού και τους αντίθετους του προστατευτισμού), θα τον διανύσουν με ασφάλεια.

Ούτε το ελεύθερο εμπόριο, ούτε ο προστατευτισμός μπορούν να παρουσιάσουν τα επιχειρήματά τους στη θεωρία με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε να κυριαρχήσουν επάνω από τα αντίθετα επιχειρήματα στην πράξη.

Ο προστατευτισμός είναι μια επικίνδυνη και δαπανηρή μέθοδος για την αντιμετώπιση της έλλειψης ισορροπίας και ασφάλειας στην οικονομική ζωή ενός έθνους. Εν τούτοις, υπάρχουν στιγμές που δεν μπορούμε να βασιστούμε άπραγοι στις τυφλές δυνάμεις της αγοράς – ενώ κανένα άλλο, πιο αποτελεσματικό όπλο δεν είναι διαθέσιμο (από τις επιδοτήσεις που στην ουσία είναι προστατευτικοί δασμοί, ή) από τους προστατευτικούς δασμούς».

Κλείνοντας, μπορεί κανείς να συμφωνεί ή να διαφωνεί με τον Keynes, όσον αφορά τις θέσεις του – δεν μπορεί όμως παρά να συμφωνήσει με το ότι, «Η γεωργία είναι μέρος της ολοκληρωμένης ζωής ενός έθνους (και της επιβίωσης της περιφέρειας, ειδικά σε κράτη με αδύναμες παραμεθόριες περιοχές θα συμπληρώναμε) – ενώ μια χώρα που δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά την τέχνη ή τη γεωργία, είναι μια χώρα όπου κανείς δεν μπορεί να αντέξει οικονομικά να ζήσει».

Σε κάθε περίπτωση, ο πρωτογενής τομέας είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από τους υπόλοιπους οικονομικούς τομείς – ενώ απαιτεί φροντίδα και κεντρικό σχεδιασμό από την κυβέρνηση ενός κράτους, με την έννοια της σωστής καθοδήγησης των αγροτών.

Προφανώς απαιτεί επίσης τον αποκλεισμό των σκανδάλων τύπου ΟΠΕΚΕΠΕ, για τα οποία είναι απολύτως υπεύθυνη η κυβέρνηση – ενώ εύλογα εξοργίζουν τους έντιμους Πολίτες, αγρότες και μη, με τους πρώτους να εγκρίνουν πλειοψηφικά τις κινητοποιήσεις και με τους δεύτερους να πλημμυρίζουν τους δρόμους.