Από την εισβολή στην πυραυλική επίθεση: Η κρίση στη Μέση Ανατολή αγγίζει επικίνδυνα όρια

Οι τελευταίες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, με την ισραηλινή εισβολή στον Λίβανο και την πυραυλική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ, διαμορφώνουν ένα νέο στάδιο στην κρίση της περιοχής. Αυτά τα γεγονότα συνδέονται με την ευρύτερη στρατηγική αντιπαράθεση Ισραήλ-Ιράν και των συμμάχων τους, όπως η Χεζμπολάχ και οι Χούθι και επηρεάζουν άμεσα τη διεθνή κοινότητα, με τις ΗΠΑ και άλλες μεγάλες δυνάμεις να εμπλέκονται ενεργά.

Σχεδόν ένα εικοσιτετράωρο μετά την ισραηλινή εισβολή στον Λίβανο, το Ιράν εξαπέλυσε μαζική πυραυλική επίθεση κατά του Ισραήλ, ως άμεση απάντηση στη δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα και άλλων κορυφαίων στελεχών του αυτοαποκαλούμενου «σιιτικού άξονα αντίστασης». Η επίθεση περιλάμβανε περίπου 180 βαλλιστικούς πυραύλους που στοχοποίησαν στρατιωτικές και πολιτικές υποδομές στο Ισραήλ. Παρά την αποτελεσματικότητα του συστήματος αεράμυνας, ορισμένοι πύραυλοι προκάλεσαν καταστροφές σε στρατηγικούς στόχους.

Η ενέργεια αυτή του Ιράν δεν αποτελεί απλώς μια αποσπασματική στρατιωτική απάντηση, αλλά εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική αντίδραση του Ιράν απέναντι στην ισραηλινή πολιτική αποτροπής στην περιοχή. Οι σχέσεις μεταξύ Ιράν και Ισραήλ έχουν οξυνθεί ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες, με το Ιράν να κατηγορεί το Ισραήλ για επιθέσεις εναντίον ιρανικών στόχων στη Συρία και τον Λίβανο. Οι Ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις έχουν εξουδετερώσει πολλούς διοικητές της Χεζμπολάχ και της Χαμάς, όπως και υψηλόβαθμα στελέχη της ιρανικής Φρουράς της Επανάστασης.

Η πυραυλική επίθεση του Ιράν ήταν εν μέρει αναμενόμενη, καθώς η Τεχεράνη είχε προειδοποιήσει ότι θα αντιδράσει δυναμικά στις ισραηλινές επιχειρήσεις. Παράλληλα, η επίθεση αυτή υπογραμμίζει την ετοιμότητα του Ιράν να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική του ισχύ σε περιφερειακό επίπεδο για να υπερασπιστεί τους συμμάχους του και να προστατεύσει τα στρατηγικά του συμφέροντα.

Περιφερειακή διάσταση: Ιράν, Ισραήλ και οι σύμμαχοί τους

Η κλιμάκωση αυτή δεν αφορά μόνο το Ιράν και το Ισραήλ. Οι σύμμαχοι και των δύο χωρών είναι έτοιμοι να εμπλακούν σε μια ευρύτερη σύγκρουση. Από τη μία πλευρά, το Ιράν υποστηρίζεται από τη Χεζμπολάχ και διάφορες σιιτικές πολιτοφυλακές στη Συρία και το Ιράκ. Αυτές οι ομάδες είναι εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες από το Ιράν και μπορούν να αποτελέσουν σημαντικούς παράγοντες στην κλιμάκωση της σύγκρουσης.

Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ έχει την αμέριστη υποστήριξη των ΗΠΑ, οι οποίες βρίσκονται σε πλήρη ετοιμότητα να στηρίξουν την άμυνα του Ισραήλ. Ο Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έδωσε εντολή στον αμερικανικό στρατό να βοηθήσει στην αναχαίτιση των ιρανικών πυραύλων, ενώ οι ΗΠΑ παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, φοβούμενες ότι η σύγκρουση μπορεί να οδηγήσει σε ευρύτερο περιφερειακό πόλεμο.

Παράλληλα, η Ρωσία και η Κίνα παρακολουθούν με ενδιαφέρον, ενισχύοντας τις σχέσεις τους με το Ιράν, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να διατηρήσει διπλωματικές ισορροπίες, προκειμένου να αποτρέψει έναν γενικευμένο πόλεμο.

Οικονομικές επιπτώσεις

Η κρίση έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει τις διεθνείς αγορές. Οι τιμές του πετρελαίου εκτοξεύτηκαν καθώς οι αγορές ανησυχούν για την πιθανή διακοπή της παραγωγής από την περιοχή, η οποία αποτελεί μια από τις κύριες πηγές ενεργειακού εφοδιασμού παγκοσμίως. Παράλληλα, το ενδιαφέρον για ασφαλή επενδυτικά καταφύγια όπως ο χρυσός αυξήθηκε, ενώ οι χρηματιστηριακές αγορές σημείωσαν απώλειες. Οι συνέπειες της κλιμάκωσης αυτής θα είναι ευρύτερες, επηρεάζοντας όχι μόνο την περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά και την παγκόσμια οικονομία και τις διεθνείς ισορροπίες ισχύος.

Τα τρία σενάρια εξέλιξης της κατάστασης

Η κλιμάκωση των εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν δημιουργεί μια σειρά από δυνητικά επικίνδυνα σενάρια για την επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή. Αν και το σκηνικό της σύγκρουσης φαίνεται να επικεντρώνεται στην ανοιχτή αντιπαράθεση αυτών των δύο κρατών, οι περιφερειακοί σύμμαχοι και τα διεθνή συμφέροντα καθιστούν την κατάσταση εξαιρετικά ασταθή και απρόβλεπτη.

1. Το πρώτο και πιο επικίνδυνο σενάριο είναι η πλήρης κλιμάκωση της σύγκρουσης, οδηγώντας σε έναν γενικευμένο πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ, του Ιράν και των συμμάχων τους. Ο Λίβανος και η Χεζμπολάχ θα εμπλακούν βαθύτερα, με τους Χούθι στην Υεμένη να ενεργοποιούν περισσότερες πυραυλικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ αλλά κυρίως στα εμπορικά πλοία που διασχίζουν την Ερυθρά Θάλασσα  με τις πολιτοφυλακές του Ιράν στο Ιράκ και τη Συρία να συμμετέχουν ενεργά.

Αυτό το σενάριο θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστροφικές συνέπειες, όχι μόνο για τη Μέση Ανατολή αλλά και για τη διεθνή κοινότητα, καθώς οι ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι, και ενδεχομένως η Ρωσία ή η Κίνα θα πρέπει να λάβουν θέση σε έναν πόλεμο που απειλεί την παγκόσμια ειρήνη. Οι επιπτώσεις στις ενεργειακές αγορές θα μπορούσαν να είναι τεράστιες, καθώς η περιοχή αποτελεί κεντρικό κόμβο για την παραγωγή και διανομή πετρελαίου, κάτι που ήδη ανησυχεί τους επενδυτές​.

2. Ένα άλλο πιθανό σενάριο είναι η συνέχιση των συγκρούσεων σε περιορισμένο επίπεδο, με τις ισραηλινές επιχειρήσεις στον Λίβανο και τις ιρανικές στρατιωτικές αντιδράσεις να περιορίζονται σε περιορισμένες συγκρούσεις. Σε αυτό το σενάριο, και οι δύο πλευρές θα προσπαθήσουν να αποφύγουν μια πλήρη σύγκρουση, αλλά θα συνεχίσουν να διατηρούν την επιθετική τους στάση για να προστατεύσουν τα συμφέροντά τους και να διατηρήσουν την αποτροπή τους.

Η περιορισμένη σύγκρουση θα μπορούσε να συνοδευτεί από διπλωματικές προσπάθειες για αποκλιμάκωση, ιδιαίτερα από χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γαλλία και η Ρωσία, που έχουν συμφέροντα στην περιοχή και προσπαθούν να αποφύγουν έναν περιφερειακό πόλεμο. Αν και οι πιθανότητες για πλήρη ειρηνική επίλυση είναι μικρές, ένα τέτοιο σενάριο θα μπορούσε να φέρει κάποιου είδους εκεχειρία.

3. Ένα πιο αισιόδοξο σενάριο περιλαμβάνει την άμεση διπλωματική παρέμβαση από τη διεθνή κοινότητα. Με τον ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ να διαδραματίζουν έναν ισχυρό ρόλο, θα μπορούσαν να επιτευχθούν ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Ωστόσο, για να συμβεί αυτό, οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να δείξουν προθυμία για συμβιβασμό, κάτι που αυτή τη στιγμή φαίνεται δύσκολο, ειδικά με την αυξανόμενη ένταση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν.

Η πιθανότητα για ένα τέτοιο σενάριο μπορεί να εξαρτάται από την έκταση των ανθρωπιστικών κρίσεων που θα προκύψουν. Ο Λίβανος, ήδη σε δύσκολη οικονομική και πολιτική κατάσταση, θα μπορούσε να υποστεί ακόμη μεγαλύτερες καταστροφές, κάτι που θα οδηγήσει σε παγκόσμιες πιέσεις για διαπραγματεύσεις​.

Κακά τα ψέματα, η επόμενη ημέρα στη Μέση Ανατολή είναι γεμάτη αβεβαιότητα και κινδύνους. Η εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο και η πυραυλική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ ανοίγουν το δρόμο για μια βαθύτερη και πιο καταστροφική σύγκρουση, που θα μπορούσε να επηρεάσει όχι μόνο την περιοχή αλλά και ολόκληρο τον κόσμο.
Οι διεθνείς δυνάμεις καλούνται να δράσουν άμεσα για να αποτρέψουν τον κίνδυνο ενός γενικευμένου πολέμου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα πετύχουν – ολοκληρωτικά – αυτό τον στόχο, με την πιθανότητα ενός μείζονος περιφερειακού πολέμου παραμένει πραγματική.

neostrategy.gr