Νύχτα των «μεγάλων μαχαιριών» για τους Ρώσους στρατηγούς

Επιχείρηση – σκούπα κατά πρωτοκλασάτων στελεχών του ρωσικού υπουργείου Αμυνας και στρατηγών, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη στη Ρωσία, με βαριές κατηγορίες για διαφθορά. Στο μεταξύ, συντελείται ευρύτατης έκτασης αναδιάρθρωση των ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων, ενώ το στρατιωτικό βιομηχανικό σύμπλεγμα της χώρας και η «πολεμική οικονομία» της τρέχει με ξέφρενους ρυθμούς. Γεγονότα που, σε συνδυασμό με την κατάσταση της οικονομίας στη Ρωσία και τα αποτελέσματα των εκλογών στις ΗΠΑ καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό την περαιτέρω διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία.

Τελευταία, αναφέρει η γαλλική εφημερίδα, Le Monde, ένας νέος … τύπος κρατουμένων εμφανίστηκε στα δικαστήρια της Μόσχας. Οι στρατηγοί. «Τους τελευταίους μήνες, τουλάχιστον 10 στρατηγοί και μέλη του περιβάλλοντος του πρώην υπουργού Άμυνας, Σεργκέι Σοιγκού, απολύθηκαν ή συνελήφθησαν», προσθέτει, σημειώνοντας ότι βαρύνονται με κατηγορίες περί απάτης και διαφθοράς.

Παραμύθια και πραγματικότητα

Είναι κοινό μυστικό μεταξύ αναλυτών και δημοσιογράφων στη Μόσχα ότι ένας από τους σημαντικότερους λόγους που, όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, η Ρωσία δεν έκανε «παρέλαση» στο Κίεβο εντός μιας εβδομάδος, όπως πολλοί έλεγαν, ήταν η κακή κατάσταση του στρατεύματός της. Το τι ανέφεραν οι Δυτικοί και η Μόσχα περί … υπερφυσικών δυνατοτήτων ρωσικού στρατού που, μέσα σε μερικές ημέρες, θα έληγε τον πόλεμο, ήταν προπαγανδιστικά πυροτεχνήματα που εξυπηρετούσαν την κάθε πλευρά για διαφορετικούς λόγους.

Βέβαιον είναι ότι οι ρωσικές Ενοπλες Δυνάμεις (ΕΔ) δεν είχαν τη δομή και τη διάταξη για έναν μεγάλο διακρατικόπόλεμο, πόσο μάλλον με την ανοικτή εμπλοκή και υποστηριξη της Δύσης – ΝΑΤΟ, αλλά μόνο για έναν μικρότερης κλίμακας. Στην πραγματικότητα, επίσης, τον πόλεμο δεν διεξήγαγαν ικανά στελέχη των ΕΔ, αλλά κάθε λογής παρατρεχάμενοι κύκλων της εξουσίας, ολιγαρχικών δομών, στρατηγοί και μη. Οι ρωσικές ΕΔ βρίσκονταν σε προβληματική κατάσταση, και ένας από τους καίριους λόγους ήταν η διαφθορά, που ροκάνιζε τις δυνατότητές τους και τις δομές τους.

Μετά την αποτυχία της «επιχείρησης – παρέλαση» στο Κίεβο, ακολουθήσε το plan B, η μερική επιστράτευση, κ.ο.κ.. Φάση που βρίσκεται σήμερα σε πλήρη εξέλιξη στο «ουκρανικό μέτωπο». Στο μεταξύ, όμως, ο ίδιος ο πόλεμος επέβαλε την ριζική αναδόμηση, με ταχύτατους ρυθμούς, στις ΕΔ. Γενικότερα, σήμερα στη Ρωσία δεν αλλάζουν μόνο οι δομές που έχουν να κάνουν με την Αμυνα και την «πολεμική οικονομία» (στρατιωτικό – βιομηχανικό σύμπλεγμα). Αλλάζει άρδην όλη η πυραμίδα εξουσίας στη χώρα. Τι θα βγει από αυτό; Ιδωμεν.

Επιχείρηση – σκούπα

Σύμφωνα με την Le Monde, το κύμα συλλήψεων (και πολλων περίεργων «εξαφανίσεων», να προσθέσουμε εμείς) αξιωματούχων στο τομέα της Αμυνας άρχισε αμέσως μετά την επανεκλογή του Βλαντιμίρ Πούτιν στις 17 Μαρτίου 2024. Οι συλληφθέντες αντιμετωπίζουν κατηγορίες που αντιστοιχούν σε ποινές φυλάκισης έως 15 ετών.

Αυτές οι συλλήψεις, που ορισμένοι ρωσικοί ιστότοποι στρατιωτικής θεματογραφίας αποκαλούν «κάθαρση», επιταχύνθηκαν αφού το Κρεμλίνο διόρισε νέο υπουργό Άμυνας στις 12 Μαΐου. Στον Αντρέι Μπελοούσοφ, οικονομολόγο και μαθηματικό στην εκπαίδευση, με τη φήμη ενός σκληρού και έντιμου ανθρώπου, αλλά χωρίς καμία εμπειρία στον τομέα της Αμυνας, ανατέθηκε το καθήκον της αποκατάστασης της τάξης.

Ο νέος υπουργός Αμυνας της Ρωσίας, Αντρέι Μπελοούσοφ, οικονομολόγος, με φήμη έντιμου

Κάθε φορά που γίνεται μια σύλληψη, συνεχίζει η Le Monde, το τηλέφωνο του Σεργκέι Σοιγκού δεν σταματά να χτυπά. Ο επί 12 χρόνια πρώην υπουργός Αμυνας θεωρείται ένας από τους πιο πιστούς στον Βλαντιμίρ Πούτιν. Τώρα, τοποθετήθηκε στη θέση του γραμματέα του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, μια … τιμητική θέση από την οποία παρακολουθεί, χωρίς να μπορεί να βοηθήσει, τις συλλήψεις πρώην φίλων του.

«Παρ’ ότι ο Σεργκέι Σόιγκου κρατάει αυτή τη θέση (σ.σ. στο Συμβούλιο Ασφαλείας), δεν είναι σε θέση να προστατεύσει πρώην συνεργάτες του από τη σύλληψη ή να διορίσει κάποιους σε σημαντικά πόστα. Αυτό μάλλον υποδηλώνει μείωση της πολιτικής του επιρροής και πιθανή αλλαγή στην προσωπική του σχέση με τον πρόεδρο», λέει η πολιτικός επιστήμων του think tank R.Politik, στο Παρίσι, Τατιάνα Στανοβάγια. Οπως και να’ χει, πάντως, φαίνεται ότι ο Σοϊγκού βρίσκεται ακόμα υπό την προστασία του Πούτιν και έχει δοθεί γραμμή να μην «πειραχτεί».

Πρωτοκλασάτα στελέχη

Η πιο πρόσφατη περίπτωση σύλληψης είναι ο αναπληρωτής διοικητής της Στρατιωτικής Περιφέρειας της Αγίας Πετρούπολης, Βαλέρι Μουμιντζάνοφ. Συνολικά, αναφέρει η γαλλική εφημερίδα, μέσα σε 5 μήνες, η η Επιτροπή Ερευνών συνέλαβε ή άσκησε διώξεις σε τουλάχιστον 10 στρατηγούς και στελέχη του υπουργείου Άμυνας για απάτη και διαφθορά.

Από τη μεριά της, η εφημερίδα, Neue Zürcher Zeitung, με τίτλο «η πτώση των στρατηγών», αναφέρει ότι λίγο προτού αναλάβει νέος υπουργός Αμυνας ο Α. Μπελοούσοφ, είχε συλληφθεί ένας από τους αναπληρωτές υπουργούς Άμυνας, ο Τιμούρ Ιβανόφ, ο οποίος ουδέποτε έκρυψε την πολυτελή ζωή του.

Επίσης, αντικαταστάθηκαν δέκα από τους δώδεκα υφυπουργούς. Στις θέσεις τους μάλιστα τοποθετήθηκαν πρόσωπα, τα οποία δεν είχαν κάποια σχέση με τα στρατιωτικά θέματα, αλλά ήταν καλοί γνώστες των οικονομικών, καθώς και μέλη και των μυστικών υπηρεσιών.

Ο πρώην υπουργός Αμυνας, Σεργκέϊ Σοϊγκού,που τώρα βλέπει τους «ανθρώπους» του να περνούν τις πύλες των φυλακών

Μετά από κάθε νέα σύλληψη, τα βλέμματα στρέφονται στον επόμενο πρώην αξιωματούχο του υπουργείου Αμυνας που ακόμη κυκλοφορεί ελεύθερος, όπως ο Ρουσλάν Τσαλίκοφ, πρώην πρώτος αναπληρωτής υπουργός Άμυνας και στενός φίλος του Σοιγκού. Επιπλέον, κρατείται ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Άμυνας, Μπουλγκάκοφ, κατηγορούμενος για απάτη σε ιδιαίτερα μεγάλη κλίμακα. Καταδικάστηκε, επίσης, ο πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης εγκαταστάσεων των ΕΔ, αρμόδιας για την κατασκευή κτηρίων, στρατιωτικών εγκαταστάσεων, πολιτιστικών, αθλητικών, εκπαιδευτικών κέντρων των ΕΔ, Γεβγκένι Γκορμπατσόφ με την κατηγορία της απάτης σε ιδιαίτερα μεγάλη κλίμακα.

Ο νέος προϋπολογισμός Αμυνας

Παράλληλα, με το «ξεκαθάρισμα» που είναι σε πλήρη εξέλιξη στο υπουργείο Αμυνας, αλλά και σε πολλούς άλλους τομείς, αυξάνονται θεαματικά οι στρατιωτικές δαπάνες στη Ρωσία. Η χώρα εισέρχεται σε μια περίοδο στρατηγικής αναδιάταξης των Ενόπλων Δυνάμεών της, η οποία, όπως πιστεύει η επίσης αναλύτρια του Carnegie, Dara Massicot, μπορεί να διαρκέσει έως και οκτώ χρόνια. Οι ΕΔ χρειάζονται ανανέωση και αναπλήρωση του έμψυχου δυναμικού τους, των οπιλκών συστημάτων τους, λέει.

Αναφερόμενη στον ρωσικό στρατιωτικό προϋπολογισμό για το 2025, η αναλυτής στο Κέντρο Ρωσικών και Ευρασιατικών Σπουδών (Russia and Eurasia Program) του think tank, Carnegie Berlin, Αλεξάνδρα Προκοπένκο, έγραψε στο Carnegie Politika ότι τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το Κρεμλίνο δεν αφήνουν περιθώρια να πιστέψει κανείς ότι οι ρωσικές στρατιωτικές δαπάνες έχουν πιάσει ταβάνι. Βέβαια, αντίστοιχη κινητικότητα προς την «πολεμική οικονομία» έχει εκδηλωθεί και στην Δύση.

Σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις που υπήρχαν, και μάλιστα με τις προηγούμενες προβλέψεις των ίδιων των ρωσικών Αρχών, οι δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν κατά 22,6% σε σύγκριση με το 2024 και έως και 54,5% σε σχέση με το αρχικό σχέδιο προϋπολογισμού για το 2025, που είχε εκπονηθεί στο τέλος του 2023. Προηγούμενα σχέδια προϋπολογισμού για την περίοδο 2024–2026 προέβλεπαν σταδιακή μείωση των στρατιωτικών δαπανών. Ετσι, βάσει αυτού, πολλοί εκριναν ότι ο πόλεμος θα τερματιστεί το 2024.

Οι ρωσικές δαπάνες για την Αμυνα και την εθνική Ασφάλεια εντυπωσιάζουν. Αναμένεται να ξεπεράσουν το 8% του ΑΕΠ και να φτάσουν στο 40% όλων των Ομοσπονδιακών δαπανών. Πρόκειται για τις υψηλότερες μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ. Ετσι, η σχεδιαζόμενη πτώση τους το 2026-2027, στο 5,6% και 5,1% του ΑΕΠ αντίστοιχα, δεν είναι πολύ ενθαρρυντική.

Από τη μεριά του, πάντως, το Politico εκτιμά ότι «η “πολεμική οικονομία του Πούτιν” θα δεχτεί πλήγμα εάν οι Σαουδάραβες μειώσουν τις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου». Τα κέρδη της Ρωσίας από τις πωλήσεις ορυκτών καυσίμων αυξήθηκαν κατά 41% μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2024, σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών της Μόσχας, παρά τις Δυτικές κυρώσεις.

Συνέχιση του πολέμου;

Οπως ανέφερε στην The Washington Post ο Ρώσος οικονομολόγος και συνιδρυτής του Κέντρου Ανάλυσης και Στρατηγικών στην Ευρώπη, Βλαντισλάβ Ινοζέμτσεφ, παρά τις έντονες πιέσεις που δέχεται η ρωσική οικονομία, η Ρωσία μπορεί να αντέξει οικονομικά και να συνεχίσει τον πόλεμο τα επόμενα χρόνια. «Ο Πούτιν φαίνεται πολύ σίγουρος ότι μπορεί να προχωρήσει παραπέρα για ίσως ένα, δύο ή τρία χρόνια», λέγει.

Βέβαια, εκτός της στρατιωτικής – επιχειρησιακής διάστασης, η πορεία ή μη του πολέμου θα εξαρτηθεί από τα νέα δεδομένα που διαμορφώνουν οι αμερικανικές εκλογές και η -εκ νέου- ανάδειξη του Ντόναλαντ Τράμπ σε πρόεδρο των ΗΠΑ.

Η Α. Προκοπένκο έγραψε στους Financial Times ότι η «οικονομία Πούτιν» είναι εις θέσιν να προσαρμοστεί και να επιβιώσει για αρκετά ακόμη χρόνια. Αυτή είναι μια δυσάρεστη αλήθεια για τους πολιτικούς στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι πόροι δεν είναι απεριόριστοι. Ρίχοντας ολοένα περισσότερα χρήματα στην Αμυνα, το Κρεμλίνο επιδεινώνει την υπάρχουσα οικονομική ανισορροπία. Είναι σαφές ότι, στην παρούσα, η ηγεσία της Ρωσίας βάζει την στρατιωτική ισχύ πάνω από τη μακροπρόθεσμη οικονομική σταθερότητα. Η λογική του Κρεμλίνου είναι: «Θα διαβούμε και αυτή τη φάση, και βλέπουμε μετά».

Στρατιωτικό – βιομηχανικό σύμπλεγμα

Η ίδια αναφέρει ότι οι επενδύσεις στον αμυντικό τομέα και η απασχόληση «τρέχουν» ταχέως ιδιαίτερα στις βιομηχανικές περιοχές. Πρωταθλητής, για παράδειγμα, είναι η περιοχή Κουργκάν, όπου βρίσκεται το μεγάλο εργοστάσιο για την κατασκευή τεθωρακισμένων οχημάτων, «ΚουργκάνΜασΖαβόντ». Εκεί οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 33% (!). Ακολουθούν οι περιοχές στον Βόλγα και τα Ουράλια, όπου συγκεντρώνεται η πλειονότητα των επιχειρήσεων που παράγουν στρατιωτικό εξοπλισμό.

Οι παραγωγικές δυνατότητες σε αυτές τις μονάδες έφτασαν στο 84% (!). Κάτι εντυπωσιακό. Είναι ενδεικτικό, επίσης, ότι η ανεργία στη Ρωσία έχει πέσει στο ιστορικό χαμηλό του 2,4% και συνεχίζει να μειώνεται.

Ωστόσο, η περαιτέρω ανάπτυξη της παραγωγής για στρατιωτικές ανάγκες θα αντιμετωπίσει πρόβλημα, λόγω ελλείψεων παραγωγικού δυναμικού στην αγορά εργασίας. Οπως και να’ χει, η ρωσική οικονομία έχει ήδη υπερθερμανθεί. Πάντως, από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 2024, οι μισθοί αυξήθηκαν κατά 19%, υπερβαίνοντας τον πληθωρισμό.

Το γεγονός ότι υπάρχει έλλειψη εργατικού δυναμικού φαίνεται από την πολιτική της Μόσχας για προσέλκυση μεταναστών κυρίως από την Κεντρική Ασία. Ετσι, τα τελευταία δύο χρόνια συνέβαλαν σημαντικά και στην αναπλήρωση της φυσικής μείωσης του πληθυσμού της Ρωσίας. Ενδεικτικά, το 2023, πήγαν στη Ρωσία για εργασία 4,5 εκατομμύρια αλλοδαποί, ποσοστό 30% υψηλότερο από το προηγούμενο έτος.

Μείωση πληθυσμού

Εκτός των άλλων, η Ρωσία προσκρούει και στο Δημογραφικό. Σύμφωνα με τη ρωσική Στατιστική Υπηρεσία, «ΡωσΣτατ», αναφέρει η Α. Προκοπένκο, στην αρχή του 2023 ο πληθυσμός της χώρας ήταν 146,4 εκατομμύρια άνθρωποι. Ο υψηλότερος δείκτης ήταν το 1993, 148,6 εκατομμύρια, αλλά μετά άρχισε να μειώνεται. Υπήρξε μια μικρή ανάκαμψη το 1994, αλλά στη συνέχεια η πτώση συνεχίστηκε μέχρι το 2009. Κατόπιν, υπήρξε μέτρια αύξηση, αλλά σταμάτησε λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και μετά λόγω του πολέμου.

Από το 2021, ο πληθυσμός της Ρωσίας μειώνεται κατά μέσο όρο μισό εκατομμύριο ετησίως. Η ρωσική Στατιστική Υπηρεσία κάνει ζοφερές προβλέψεις για το μέλλον. Ειδικότερα, ότι το 2045 η χώρα θα έχει 138,8 εκατομμύρια, δηλαδή 5% λιγότερο από τώρα. Η απαισιόδοξη πρόβλεψη, επίσης, είναι στα 130,6 εκατομμύρια, ή 11% λιγότερο σε σχέση με σήμερα.

Πόλεμος – μετανάστευση

Σε αυτά τα στοιχεία πρέπει να προστεθούν οι θάνατοι που σχετίζονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τις πιο συντηρητικές εκτιμήσεις, είναι πάνω από 60.000. Ακόμα, σήμερα στο μέτωπο εκτιμάται ότι υπάρχουν περ τους 700.000 άνθρωπους και κάθε μήνα οι ΕΔ πρέπει να αποσπούν από την αγορά εργασίας περί τους 10 με 30 χιλιάδες.

Επιπλέον, με την έκρηξη του πολέμου, εκδηλώθηκε σοβαρό μεταναστευτικό κύμα. Η μερική επιστράτευση που ανακοινώθηκε το 2022 οδήγησε στη μεγαλύτερη εκροή πληθυσμού τα τελευταία 30 χρόνια. Συνολικά, σύμφωνα με συντηρητικές εκτιμήσεις, έφυγαν πάνω από 650 χιλιάδες. Οι περισσότεροι εγκαταστάθηκαν σε γειτονικές χώρες όπου μπορούσαν να πάνε χωρίς βίζα, όπως Αρμενία, Καζακστάν και Γεωργία. Περίπου 80 χιλιάδες έφυγαν για το Ισραήλ, 48 χιλιάδες για τις ΗΠΑ, 36 χιλιάδες για τη Γερμανία και περισσότεροι από 30 χιλιάδες για τη Σερβία.

Ενα σημαντικό ποσοστό είναι υψηλού εκπαιδευτικού επιπέδου και εισοδήματος. Είναι επίσης νέοι, ηλικίας 20 – 40 ετών. Περίπου το 80% έχει τριτοβάθμια εκπαίδευση και εργάζεται σε τομείς που απαιτούν ειδικές γνώσεις – πληροφορική, ανάλυση δεδομένων, επιχειρήσεις, επιστήμη και πολιτισμό. Αυτοί αντιπροσωπεύουν το πιο ενεργό κομμάτι του πληθυσμού και αποτελούν σημαντικό ανθρώπινο κεφάλαιο, πράγμα που σημαίνει ότι μια τέτοια μεγάλης κλίμακας διαρροή εγκεφάλων θα πλήξει τη ρωσική αγορά εργασίας.

Βέβαια, οι 650.000 Ρώσοι που έφυγαν με την έναρξη του πολέμου, δεν αποτελούν παρά το 0,85% του εργατικού δυναμικού. Ωστόσο, είναι μια σοβαρή απώλεια για τη Ρωσία που δεν της περισσεύει εργατικό δυναμικό. Να σημειωθεί ότι, κατά τους ισχυρισμούς της Μόσχας, αρκετοί εξ’ αυτών που δεν έφυγαν για πολιτικούς λόγους, αλλά επειδή φοβήθηκαν ενδεχόμενη καθολική επιστράτευση, έχουν αρχίσει να επιστρέφουν στη Ρωσία. Ως γνωστόν, το Κρεμλίνο αποφεύγει συστηματικά να προβεί σε μαζική επιστράτευση, φοβούμενο την κοινωνική δυσαρέσκεια, η οποία, αντίθετα, διευρύνεται στην Ουκρανία, εξαιτίας της επιστράτευσης και των τεράστιων απωλειών των Ενόπλων Δυνάμεών της.

neostrategy.gr