Η ρωσική οικονομία έχει επιδείξει μεγάλη ανθεκτικότητα στις κυρώσεις. Κοινή παραδοχή στη Δύση είναι πως η απόπειρα οικονομικού «στραγγαλισμού» έχει αποτύχει.
Η επιτυχία της Μόσχας οφείλεται σε τρεις βασικούς παράγοντες: Στην γρήγορη μετατροπή της οικονομίας της σε πολεμική, στην άμεση υποστήριξή από φίλιες χώρες (βλ. Κίνα, και άλλα κράτη της BRICS και όχι μόνο), αλλά και στην παράκαμψη των κυρώσεων με την ανάπτυξη υπόγειων τριγωνικών συναλλαγών και τη χρήση ενός στόλου με «πλοία φαντάσματα».
Με τον τελευταίο τρόπο, το ρωσικό πετρέλαιο φαίνεται πως συνεχίζει – παρά τις κυρώσεις – να παραδίδεται ακόμη σε ευρωπαϊκές χώρες, γεμίζοντας τα ταμεία της Μόσχας, τα οποία χρηματοδοτούν τον πόλεμο στην Ουκρανία. Μια από τις χώρες που έχουν κομβικό ρόλο σε αυτή τη στρατηγική του Κρεμλίνου φαίνεται πως είναι η Τουρκία, ενώ η πύλη για την είσοδο του ρωσικού πετρελαίου στην Ευρώπη είναι συχνά και η Ελλάδα.
Αυτό επιβεβαιώνεται και από δημοσίευμα του Politico, το οποίο φέρνει στο φως νέα στοιχεία για την «δημιουργική τακτική» του Βλαντιμίρ Πούτιν, με την οποία παρακάμπτονται οι κυρώσεις και προστατεύεται το εξαιρετικά κερδοφόρο για τη Μόσχα εμπόριο ορυκτών καυσίμων, που αντιπροσωπεύει και το ήμισυ του προϋπολογισμού του Κρεμλίνου.
Η «τρύπα» στις κυρώσεις της ΕΕ
Τον περασμένο Μάιο, αναφέρει το δημοσίευμα του Politico, στη Νότια Τουρκία, μόλις 60 χιλιόμετρα από τα σύνορα με τη Συρία (επίσης στενή σύμμαχο της Ρωσίας), ένα τάνκερ μπήκε στον τερματικό σταθμό Τόρος της Τσέιχαν έτοιμο να παραλάβει καύσιμα. Αφού φόρτωσε 150.000 βαρέλια πετρελαίου αναχώρησε με προορισμό το διυλιστήριο της Motor Oil στην Ελλάδα. Το καύσιμο παρουσιαζόταν ως τουρκικό και η ελληνική κυβέρνηση τονίζει πως δεν δέχεται ρωσικό πετρέλαιο, σε συμμόρφωση της σχετικής απαγόρευσης από την ΕΕ.
Ωστόσο νέα έρευνα δείχνει ότι το συγκεκριμένο φορτίο ήταν πιθανότατα ρωσικό πετρέλαιο με συριακή και τουρκική κάλυψη. Σύμφωνα με το Κέντρο Έρευνας για την Ενέργεια (CREA) και του Κέντρου για τη Μελέτη της Δημοκρατίας (CSD), αλλά και ανεξάρτητες αναφορές στο Politico, το ρωσικό πετρέλαιο φτάνει μαζικά στην ΕΕ μέσω Τουρκίας, χωρίς ρωσική σήμανση και έτσι όλα φαίνεται να γίνονται νόμιμα.
Η εν λόγω τακτική εξάλλου πατάει σε ένα «παράθυρο» στις κυρώσεις που επέβαλαν οι Βρυξέλλες, οι οποίες προβλέπουν τη δυνατότητα εισαγωγής «μεικτών» καυσίμων στην ΕΕ, αρκεί να μη χαρακτηρίζονται ως ρωσικά. Σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες, φορτία που περιέχουν ρωσικά καύσιμα αναμεμειγμένα με προϊόντα από άλλες χώρες «θα μπορούσαν να υπόκεινται σε κυρώσεις βάσει της αναλογίας του ρωσικού συστατικού».
Συνήθως, αυτό το μερίδιο καθορίζεται από το αν τα καύσιμα έχουν υποστεί «ουσιαστικό μετασχηματισμό» —μετατρέποντας τα σε ένα εντελώς νέο προϊόν— κάτι που σύμφωνα με τα στοιχεία δεν συμβαίνει στα τουρκικά λιμάνια. Ένας εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αν και αρνήθηκε να σχολιάσει συγκεκριμένες περιπτώσεις, πέταξε το «μπαλάκι» στα κράτη μέλη του ευρωπαϊκόυ μπλοκ υποστηρίζοντας πως εναπόκειται σε αυτά «να εφαρμόσουν και να επιβάλουν τις κυρώσεις της ΕΕ».
Η τελωνειακή αρχή της Ελλάδας δήλωσε στο Politico ότι «διενεργεί κατάλληλους ελέγχους τόσο στο στάδιο του εκτελωνισμού όσο και μετά» και ότι «μέχρι σήμερα δεν έχουν εντοπιστεί παραβάσεις». Στην πράξη, σημειώνουν ειδικοί, αυτό που ελέγχεται είναι απλώς ένα έγγραφο, το αποκαλούμενο «πιστοποιητικό προέλευσης». Καθώς η εισαγωγή καυσίμων με ρωσικά έγγραφα είναι παράνομη, μια απλή αλλαγή του εν λόγω πιστοποιητικού από την Τουρκία – ή οποιαδήποτε άλλη χώρα που εξάγει το φορτίο – λύνει εύκολα το πρόβλημα.
Σε κάθε περίπτωση αυτό το «παράθυρο» στις κυρώσεις αποδεικνύεται καταλυτικό, καθώς από τις έρευνες διαπιστώνεται ότι η Μόσχα έχει έσοδα έως και 3 δισεκατομμύρια ευρώ από μόλις τρία λιμάνια μόνο στους 12 τελευταίους μήνες, παρά τις απαγορεύσεις από την ΕΕ.
Η Τουρκία επί της ουσίας αναδεικνύεται σε έναν «στρατηγικό pit stop για τα ρωσικά καύσιμα, που μεταφέρονται στην ΕΕ δημιουργώντας τεράστια έσοδα για τη χρηματοδότηση του πολέμου του Κρεμλίνου», αναφέρει ο Μάρτιν Βλαντιμίροφ, ανώτερος αναλυτής ενέργειας στο CSD. Όπως σημειώνει το Politico, το 2023 η Μόσχα κέρδισε άλλο ένα δισεκατομμύριο από μια ακόμη «τρύπα» στο δίχτυ των ευρωπαϊκών κυρώσεις, αξιοποιώντας με τον ίδιο τρόπο και τη Βουλγαρία.
Το «παιχνίδι» της Τουρκίας
Από την έναρξη του πολέμου, γράφει το ίδιο μέσο, η Τουρκία προσφέρθηκε να γίνει κόμβος φυσικού αερίου για τη Μόσχα, ενώ συγκεντρώνει και μεγάλες ποσότητες ρωσικού πετρελαίου. Είναι χαρακτηριστικό πως μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και τη διακοπή των ενεργειακών ροών από τη Ρωσία στην ΕΕ, η Τουρκία άρχισε αθόρυβα να ενισχύει τις δικές της εισαγωγές ρωσικών καυσίμων και παράλληλα να αυξάνει και τις εξαγωγές καυσίμων στην ΕΕ.
Τον τελευταίο χρόνο, οι αριθμοί φαίνεται να συμπίπτουν με τις ερευνητικές αποκαλύψεις για την υπόγεια διακίνηση του ρωσικού πετρελαίου. Μεταξύ Φεβρουαρίου 2023 και Φεβρουαρίου 2024, η Τουρκία αύξησε τις ρωσικές εισαγωγές της κατά 105% σε σύγκριση με τους προηγούμενους 12 μήνες. Στο ίδιο διάστημα, οι εξαγωγές καυσίμων της Τουρκίας στην ΕΕ αυξήθηκαν επίσης κατά 107%.
Ασφαλώς αυτό δεν σημαίνει πως κάθε φορτίο καυσίμων που φτάνει στην ΕΕ από την Τουρκία είναι ρωσικό. Εξάλλου η Τουρκία διαθέτει διυλιστήρια που μπορούν να επεξεργάζονται έως και 1 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου την ημέρα και οι τουρκικές εταιρείες μεταπωλούν πολλά μη ρωσικά καύσιμα στην ΕΕ. Όμως η γεωγραφική θέση αρκετών τουρκικών λιμανιών, σε συνδυασμό με τα δεδομένα εισαγωγών – εξαγωγών, υποδηλώνει έντονα πως σημαντικές ποσότητες ρωσικών καυσίμων απλώς «αναβαπτίζονται» και μεταφέρονται με άλλη σήμανση στην ΕΕ.
Για παράδειγμα το νοτιοανατολικό λιμάνι στη Τσεϊχάν, μεταξύ Φεβρουαρίου 2023 και 2024, εισήγαγε περίπου 22 εκατομμύρια βαρέλια καυσίμων, το 92% των οποίων προερχόταν από τη Ρωσία — τριπλάσια από την ποσότητα που εισήγαγε από τη Μόσχα το προηγούμενο έτος. Την ίδια περίοδο, το 85% των εξαγωγών καυσίμων του λιμανιού κατευθύνθηκε στην ΕΕ. Αυτό υποδηλώνει πως μεγάλο μέρος των ρωσικών καυσίμων απλώς εισήλθαν στην αγορά της ΕΕ με διαφορετική ετικέτα.
Και το λιμάνι της Τσεϊχάν δεν είναι το μοναδικό. Ανάλογα είναι τα στοιχεία εισαγωγών από Ρωσία και εξαγωγών στην ΕΕ και σε άλλα τουρκικά λιμάνια, όπως στις εγκαταστάσεις του δυτικού Μαρμαρά Ερέγλισι, αλλά και στο νότιο λιμάνι στη Μερσίνα. Αν και τα δύο εν λόγω λιμάνια δέχονται μεγαλύτερες ποσότητες μη ρωσικών καυσίμων σε σχέση με το λιμάνι της Τσεϊχάν, καθώς βρίσκονται κοντά σε διυλιστήρια, τα δεδομένα εξακολουθούν να υποδηλώνουν «μια σημαντική πιθανότητα επανεξαγωγής ρωσικών πετρελαϊκών προϊόντων», δηλώνει ο Βάιμπχάβ Ραγκουναντάν, αναλυτής της CREA.
«Να επιβάλλουμε κυρώσεις και στην Τουρκία»
Ειδικοί σημειώνουν στο Politico πως χαρακτηριστικό της ευκολίας με την οποία μπορεί να περνάει το ρωσικό πετρέλαιο σε ευρωπαϊκό έδαφος είναι η περίπτωση του φορτίου που έφυγε από την Τσέιχαν με προορισμό τη Motor Oil . Το ελληνικό διυλιστήριο υπογραμμίζει πως «δεν αγοράζει, δεν επεξεργάζεται ή εμπορεύεται ρωσικό πετρέλαιο ή προϊόντα» και ότι «όλες οι εισαγωγές του είναι πιστοποιημένης προέλευσης», υπονοώντας ότι το φορτίο είχε έγγραφα από άλλου, πλην Ρωσίας. Αυτό σημαίνει πως απλώς η Άγκυρα «έδωσε νέα ταυτότητα» στο φορτίο, το οποίο μπορεί και παραδίδει ως “λουκούμι” σε ευρωπαϊκές χώρες», επισημαίνουν «γλαφυρά» στο Politico.
Εξάλλου για την Τουρκία η μη συμμόρφωση με τις κυρώσεις των Βρυξελλών έχει νόημα μόνο εάν η χώρα επιδίωκε μια ένταξη στην ΕΕ, όπως υπογραμμίζει η Αμάντα Πάουλ, ανώτερη αναλύτρια και ειδικός για την Τουρκία στο think tank European Policy Center. Καθώς αυτό δεν ισχύει και δεν φαίνεται σε αυτή τη φάση να υπάρχει διάθεση για μια επανέναρξη των ενταξιακών συζητήσεων, οι εισαγωγές και οι εξαγωγές φθηνότερου ρωσικού πετρελαίου είναι μια «πολύ ωφέλιμη διαδικασία για την Τουρκία», που βρίσκεται αντιμέτωπη με τον υψηλό πληθωρισμό και την πτώση του νομίσματος.
Καθώς οι χώρες συζητούν για ένα ακόμη πακέτο κυρώσεων, «ας προσπαθήσουμε να το διορθώσουμε αυτό», ανέφερε ένας διπλωμάτης της ΕΕ, ο οποίος θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του για να μιλήσει χωρίς περιορισμούς. Οι πρωτεύουσες «θα μπορούσαν να συζητήσουν για αυστηρότερους κανόνες στις εισαγωγές ρωσικών καυσίμων από χώρες εκτός ΕΕ και την επιβολή κυρώσεων στους Τούρκους εξαγωγείς», υποστήριξε και πρόσθεσε: «Ο σκοπός των κυρώσεων στη Ρωσία είναι να μειωθούν τα έσοδα της ώστε να μην μπορεί να διεξάγει πόλεμο. Όσο περισσότερα μπορούμε να κάνουμε, τόσο το καλύτερο».
«Πρέπει να ενισχύσουμε τις κυρώσεις και να βρούμε τρόπους για να αποτρέψουμε την παράκαμψη τους», δήλωσε στο Politico και ο υπουργός Εξωτερικών της Εσθονίας Μάργκους Τσάχνα. «Οι τρίτες χώρες, ειδικά οι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ [όπως η Τουρκία], θα πρέπει να ευθυγραμμιστούν με τις κυρώσεις μας όσο το δυνατόν περισσότερο».
ieidiseis.gr
Ακολουθήστε το HappenedNow.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε ολες τις ειδήσεις μας στο Facebook Group και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
