Σεπτεμβριανά 1955 – τουρκικός Τύπος: Οργανωμένη επιχείρηση εξολόθρευσης του Ελληνισμού της Πόλης

Ως «ημέρα ντροπής» αντιμετωπίζεται η εκδίωξη του Ελληνισμού της Πόλης, με τα «Σεπτεμβριανά», στις 6 και 7 Σεπτέμβρη του 1995, από μεγάλη μερίδα του τουρκικού Τύπου. Ακόμα και τα ΜΜΕ, τα οποία κρατούν δήθεν ουδέτερη στάση ή είναι ακόμα και διακριτικά υπέρ του πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων της Πόλης, αδυνατούν να βρουν ικανές «δικαιολογίες» για αυτή τη μαύρη κηλίδα που θα συνοδεύει επί μακρόν τη σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας.

Στα τουρκικά ΜΜΕ είναι αρκετά εκτεταμένες οι αναφορές σε εκείνες τις «μαύρες ημέρες». Κάτι που δείχνει ότι ακόμα και σήμερα τα γεγονότα του ’55 βρίσκουν αντανάκλαση σε σημαντική μερίδα της τουρκικής κοινής γνώμης, ιδιαίτερα της προοδευτικής, στην Πόλη και τις άλλα μεγάλα αστικά κέντρα της γείτονος.

Κουρελόχαρτο οι Συνθήκες

Η φετεινή μαύρη επέτειος των Σεπτεμβριανών έχει ιδιαίτερη σημασία και επειδή η Αγκυρα κάθε λίγο εμφανίζεται να κόπτεται δήθεν περί της προστασίας της πολυπολιτισμικότητας και της πολυθρησκευτικότητας στην Τουρκία, ενώ παράλληλα δηλώνει ως ο «πατερούλης» των απανταχού μουσουλμάνων και των μειονοτήτων. Ιδιαίτερο βάρος, δε, ρίχνει στη μουσουλμανική μειονότητα στη Θράκη, εμφανιζόμενη ταυτόχρονα να κόπτεται για τη Συνθήκη της Λωζάννης.

Παρά ταύτα, είναι η ίδια η Τουρκία η οποία, βάσει σχεδίου εκδίωξε τον Ελληνισμό της Πόλης, και επί δεκαετίες καταπατά τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στη χώρα, κάνοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης κουρελόχαρτο.

Οργανωμένη εκδίωξη

Ταυτόχρονα, τα ίδια τα στοιχεία που παραθέτουν οι τουρκικές εφημερίδες αποτελούν σαφή ομολογία ενός οργανωμένου σχεδίου, στημένου άνωθεν, με στόχο την εκδίωξη του Ελληνισμού της Πόλης. Σε μια περίοδο, ως γνωστόν, όπου το έτερο σοβαρό «δαικύβευμα» ήταν η Κύπρος.

Χαρακτηριστικά, η ιστοσελίδα, Habertürk, παρουσιάζοντας τα γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1955, παραπέμπει σε παλαιότερη συνέντευξη (1991) του άλλοτε επικεφαλής της Διεύθυνσης Ειδικού Πολέμου, στρατηγού, Sabri Tanışoğlu, το 1991, ο οποίος δήλωνε με ικανοποίηση πως «τα γεγονότα του Σεπτεμβρίου ήταν μια πολύ καλοσχεδιασμένη επιχείρηση ειδικού πολέμου με ιδιαίτερα καλή οργάνωση. Τα επεισόδια πέτυχαν το στόχο τους. Ολα αυτά δεν δείχνουν μια πολύ καλά οργανωμένη επιχείρηση».

Σχολιάζοντας σκωπτικά αυτή την αναφορά, η ιστοσελίδα σημειώνει ότι «ναι, όταν κανείς κοιτάζει τους αριθμούς, είναι εμφανές πως πρόκειται για μια «φανταστική» οργάνωση».

Η ιστοσελίδα, πάντως, υπογραμμίζει από την εποχή των Σεπτεμβριανών η περιοχή του Beyoğlu έπαψε να αποτελεί κέντρο πολιτισμού και τέχνης και δεν μπόρεσε ξανά να ορθοποδήσει.

«Φυλετική εκκαθάριση»

Ενδεικτικός του τρόπου που βλέπει τα Σεπτεμβριανά ένα σημαντικό τμήμα των τουρκικών ΜΜΕ είναι ο σχολιασμός τους. Η Hürriyet κάνει λόγο για «δύο μαύρες ημέρες», κάνει λόγο η Sabah για «66 χρόνια από τη μαύρη ημέρα», και η Cumhuriyet για «66η επέτειο ιστορικής προβοκάτσιας».

Ακόμα, η εφημερίδα, BirGün, κάνει λόγο για «ντροπή 66 ετών», ενώ υπογραμμίζει πως δεν επρόκειτο μόνο για λεηλασίες, αλλά για κόσμο που στοχοποιήθηκε και για ατιμωρησία που υπέθαλψε αυτές τις επιθέσεις.

Επίσης, η Evrensel προτείνει να -«κηρυχθούν ημέρες μνήμης και πένθους η 6η και 7η Σεπτεμβρίου για τις φυλετικές εκκαθαρίσεις στην Κωνσταντινούπολη», κάνει λόγο για «βρώμικη ανάμνηση της ιστορίας της Τουρκίας», «πογκρόμ» και «ιστορική ντροπή», ενώ η Aydinlik χαρακτηρίζει «τα γεγονότα ως την πρώτη επιχείρηση της Gladio (σ.σ. οργάνωση που, στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, φέρεται να είχε στηθεί στη Δύση και την Τουρκία εναντίον των Κομμουνιστών)».

Ιδια «νοοτροπία» και σήμερα

Η εφημερίδα Duvar αναδεικνύει την «πρόταση του HDP (σ.σ. μεγάλο μέρος της ηγεσίας του είναι φυλακή, αν και διαθέτει σημαντικά εκλογικά ποσοστά και βουλευτές) να ανοίξει έρευνα για την 6η-7η Σεπτεμβρίου», ενώ η Yeni Yaşam τονίζει ότι «οι νοοτροπίες της κυβέρνησης παραμένουν ίδιες» με εκείνες του 1955.

Στην εφημερίδα, Evrensel, «ο μάρτυρας της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου, Mgrdich Margosyan, ανέφερε: Αυτό που αισθάνθηκα την ημέρα εκείνη με ανησυχεί ακόμη και σήμερα. Η νοοτροπία που υπήρχε πίσω από τις επιθέσεις που σχεδίασε το κράτος δεν έχει αλλάξει εδώ και 60 χρόνια».

Ατιμωρησία

Από τη μεριά του, ο δημοσιογράφος του CNN Türk, Serdar Korucu, ανέφερε ότι έχει συγκεντρώσει τις φωτογραφίες του φωτογράφου του Πατριαρχείου, Δημήτρη Καλούμενου από το πογκρόμ των Σεπτεμβριανών, τονίζοντας ότι εκείνο το βράδυ δεν σημειώθηκαν απλά λεηλασίες περιουσιών.

«Ο,τι συνέβη δεν περιορίστηκε στις λεηλασίες περιουσιών», είπε. «Λεηλατήθηκαν νεκροταφεία, κάηκαν εκκλησίες και μοναστήρια. Πρόκειται για επιθέσεις που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει. Ο φωτογράφος του Πατριαρχείου Φαναρίου, Δημήτρης Καλούμενος τράβηξε φωτογραφίες από τη βραδιά των γεγονότων και μετά την απέλαση του από την Τουρκία εξέδωσε βιβλίο».

Ο Τούρκος δημοσιογράφος έκανε λόγο για βιασμούς, επεσήμανε ότι οι φωτογραφίες του Δημήτρη Καλούμενου δεν δημοσιεύθηκαν στον τουρκικό Τύπο για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ σημείωσε ότι «αυτά που βγήκαν προς τα έξω ήταν οι λεηλασίες καταστημάτων, δημιουργώντας την εντύπωση πως επρόκειτο για υλικές καταστροφές».

Ο ίδιος τόνισε ότι ατιμωρησία υπήρχε και πριν τα Σεπτεμβριανά, αλλά «συνεχίστηκε και ενδυναμώθηκε. Παρέμεινε άγνωστο ποιοι ήταν οι εγκέφαλοι. Κατά τη διάρκεια του πογκρόμ στόχους αποτέλεσαν και τα κοιμητήρια. Κι αυτά που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια μας ξυπνούν μνήμες από τα Σεπτεμβριανά. Όσο δεν βγαίνουν στην επιφάνεια οι υπαίτιοι και δεν συζητούνται ανοιχτά οι απώλειες ζωών και οι σεξουαλικές κακοποιήσεις που έλαβαν χώρα εκείνο το βράδυ, δυστυχώς όλα αυτά θα συνεχισθούν».

Από την πλευρά του, ο δημοσιογράφος της εφημερίδας, Agos, Pakrat Estukyan, που έζησε τα γεγονότα, ανέφερε πως ό,τι συνέβη, παρουσιάστηκε ως μια εθνική, τουρκική αντίδραση εναντίον των μειονοτικών κοινοτήτων, τις οποίες κατηγορούσαν ως την πέμπτη φάλαγγα στην Τουρκία. «Πρόκειται -σημείωσε ο ίδιος- για μια αποδεκτή παράδοση στη χώρα μας να προστατεύονται οι υπαίτιοι παρόμοιων γεγονότων και να απολαμβάνουν της ατιμωρησίας».

Επιπλέον, η ιστοσελίδα CNN Türk σε δημοσίευμά της αναφέρει ότι τα Σεπτεμβριανά αποτέλεσαν μελανό σημάδι στην ιστορία της Τουρκίας, ενώ σημειώνει ότι ο βουλευτής του Δημοκρατικού Κόμματος, Αλέξανδρος Χατζόπουλος, έφερε πρώτος το θέμα στο Κοινοβούλιο και εναντιώθηκε στην εφημερίδα, Ulus, η οποία διατείνονταν πως «οι Ρωμιοί παπάδες έκαψαν τις εκκλησίες». Ωστόσο, σημείωσε η ιστοσελίδα, οι πραγματικοί ένοχοι ουδέποτε οδηγήθηκαν ενώπιον της Δικαιοσύνης, γεγονός που άφησε βαθιά σημάδια στις μνήμες των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης.

Δώσαμε τους Ρωμιούς, πήραμε τους Σύριους

Η εφημερίδα, Korkusuz, αναφέρει ότι πίσω από τα Σεπτεμβριανά του ΄55 «υπήρχαν πολλά παρακλάδια, από τις ξένες υπηρεσίες μέχρι δημοσιογράφους στην Τουρκία. Το κόμμα του CHP (σ.σ. κεμαλική αξιωματική αντιπολίτευση, σήμερα) παρέμεινε σιωπηλό, ενώ οι αριστεροί διανοούμενοι και συγγραφείς που πιθανώς να μιλούσαν ήταν οι πρώτοι που συνελήφθησαν».

Και προσθέτει: «Η απομάκρυνση των Ρωμιών, με τους οποίους ζούσαμε μέχρι τότε ειρηνικά, άρχισε εκείνη τη μέρα. Μετά ήρθαν τα γεγονότα του ’64, στη συνέχεια αυτά του ’74. Κάθε φορά που υπήρχε ένταση με την Ελλάδα και την Κύπρο, γίνονταν στόχος. Ετσι, ξεριζώθηκαν σταδιακά από τον τόπο αυτό. Έμειναν οι αναμνήσεις, το κέφι τους για ζωή, οι τρόποι, η παιδεία τους, η συνεισφορά τους στο εμπόριο. Σε μας μένει να κάνουμε απολογισμό της πολιτικής μας. Δώσαμε τους Ρωμιούς και πήραμε τους Σύρους».

Νύχτες ντροπής

Η εφημερίδα, Sabah, κάνει λόγο για «νύχτα ντροπής», με την επισήμανση ότι «κάποιες ημερομηνίες αντιπροσωπεύουν τις κακές ημέρες της Τουρκίας». Σαν παράδειγμα αναφέρει την 27η Μαίου 1960, ημέρα στρατιωτικού πραξικοπήματος, και τη νύκτα της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου 1955.

«Η 6η-7η Σεπτεμβρίου αποτελούν για τη δημοκρατία και την πολιτική μας πραγματική νύχτα ντροπής», γράφει. Και συνεχίζει: «Όταν κατέστη δύσκολο να επιτευχθεί διπλωματική λύση στην Κύπρο, όπου εξακολουθούσε η ασυνεννοησία, κάποιοι στην Τουρκία οργάνωσαν βανδαλισμούς και οι μάζες που αποβιβάστηκαν στην Κωνσταντινούπολη λεηλάτησαν τα καταστήματα Ρωμιών, Αρμενίων, Εβραίων και κάποιων Τούρκων.

Σα να μην έφτανε αυτό, εισέβαλαν στο Ρωμαίικο Πατριαρχείο Φαναρίου, έβγαλαν από τα φέρετρα το οστά των πεθαμένων Πατριαρχών και τα πέταξαν. Και το Ρωμαίικο νοσοκομείο του Βαλουκλή λεηλατήθηκε.

Εάν για εμάς εξακολουθεί και σήμερα να παραμένει άλυτο πρόβλημα η Κύπρος, μια από τις βασικές αιτίες είναι οι βανδαλισμοί που σημειώθηκαν τη νύκτα της 6ης-7ης Σεπτεμβρίου. Μετά από αυτό, έγινε δύσκολο να κάνει η Τουρκία βήματα που απαιτούσε η λογική και ήταν αναγκαία από τη διπλωματία. Εάν σήμερα αξιολογήσουμε τα γεγονότα θα το διαπιστώσουμε. Στη συνέχεια, έχουμε δει πολλές φορές ότι κάποιοι επιχειρούν να προκαλέσουν τις μάζες που στερούνται συνείδησης και να διαδηλώσουν ενάντια στη δημοκρατία και τη σταθερότητα. Ετσι, τελικά, η Τουρκία βγαίνει πάντοτε ζημιωμένη».