SIPRI: Ολος ο πλανήτης μια τεράστια αγορά όπλων

Σε μια χρονιά που το διεθνές σκηνικό σείστηκε από συγκρούσεις, εντάσεις και πολιτική αστάθεια, η εκτίναξη των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών το 2024 ανέδειξε μια βαθύτερη τάση: την επιστροφή σε μια εποχή όπου η ισχύς μετριέται πρωτίστως με όπλα και εξοπλισμούς. Παρότι ολόκληρες περιοχές συγκλονίζονταν από ένοπλες συγκρούσεις, η δραματική αύξηση των στρατιωτικών προϋπολογισμών δεν υπήρξε αποτέλεσμα μιας καθολικής αναμέτρησης.
Αντίθετα, την τάση καθόρισαν λίγες ισχυρές χώρες που, επενδύοντας μαζικά στην άμυνα, διαμόρφωσαν νέα δεδομένα για την παγκόσμια ασφάλεια.

Το 2024, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα κάλυψαν από κοινού σχεδόν το ήμισυ των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών, με τις 15 κορυφαίες χώρες να συγκεντρώνουν το 80% της συνολικής παγκόσμιας δαπάνης ύψους 2,185 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Και οι 15 αύξησαν τις στρατιωτικές τους δαπάνες σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ενώ στο Ισραήλ και στη Ρωσία παρατηρήθηκαν οι μεγαλύτερες ετήσιες αυξήσεις, κατά 65% και 38% αντίστοιχα. Οι αριθμοί αυτοί επιβεβαιώνουν ότι οι μεγάλες συγκρούσεις οδηγούν άμεσα σε κλιμάκωση των αμυντικών προϋπολογισμών.

Πρώτες οι (αναμενόμενες) ΗΠΑ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέμειναν ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης στον τομέα των στρατιωτικών δαπανών, με ποσό 997 δισεκατομμυρίων δολαρίων – αυξημένο κατά 5,7% από το 2023 και 19% σε σχέση με το 2015. Το ύψος αυτό ισοδυναμούσε με το 37% της παγκόσμιας στρατιωτικής δαπάνης και το 66% των συνολικών δαπανών των μελών του ΝΑΤΟ, ενώ ήταν 3,2 φορές μεγαλύτερο από αυτό της Κίνας, της δεύτερης χώρας στη σχετική κατάταξη. Το 89% των αμερικανικών στρατιωτικών δαπανών διοχετεύτηκε μέσω του Υπουργείου Άμυνας (Department of Defence/DoD), ενώ το υπόλοιπο κάλυψε δραστηριότητες στρατιωτικού χαρακτήρα άλλων κυβερνητικών οργανισμών.

Η στρατηγική των ΗΠΑ για το 2024, εναρμονισμένη πλήρως με τη Στρατηγική Εθνικής Άμυνας του 2022, επικεντρώθηκε στην ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος έναντι της Ρωσίας βραχυπρόθεσμα και της Κίνας μακροπρόθεσμα. Δόθηκαν 246 δισεκατομμύρια δολάρια για την ενίσχυση της «ολοκληρωμένης αποτροπής», περιλαμβάνοντας 37,7 δισεκατομμύρια για εκσυγχρονισμό των πυρηνικών όπλων και 29,8 δισεκατομμύρια για την ανάπτυξη αντιπυραυλικών συστημάτων.

Παράλληλα, σημαντικά κονδύλια επενδύθηκαν σε οπλικά συστήματα για τα μαχητικά αεροσκάφη F-35 και σε νέα ναυτικά σκάφη, καθώς και σε ειδικά προγράμματα όπως η υποστήριξη της Ουκρανίας, η ενίσχυση της άμυνας στην περιοχή Ινδο-Ειρηνικού και η ανάπτυξη της συμφωνίας AUKUS με την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Κίνα δεύτερη αλλά όχι «ιδρωμένη»

Η Κίνα, συνεχίζοντας αδιάλειπτα την αύξηση των στρατιωτικών της δαπανών για 30ή συνεχόμενη χρονιά, ανήλθε σε ποσό 314 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αυξημένο κατά 7% από το 2023.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ετήσια άνοδο των τελευταίων ετών και την πιο μακροχρόνια αδιάκοπη πορεία αύξησης που έχει καταγραφεί ποτέ από το SIPRI. Η Κίνα, έχοντας στρατηγικό στόχο τον πλήρη εκσυγχρονισμό των Ενόπλων Δυνάμεών της μέχρι το 2035, επένδυσε σε νέα αεροσκάφη stealth, μη επανδρωμένα εναέρια και υποβρύχια συστήματα, και επέκτεινε το πυρηνικό της οπλοστάσιο, ενώ δημιούργησε ξεχωριστές διαστημικές δυνάμεις και μεραρχία κυβερνοπολέμου.

Οι εξελίξεις αυτές επηρέασαν άμεσα τις στρατιωτικές πολιτικές των γειτονικών χωρών, προκαλώντας αυξήσεις στους δικούς τους προϋπολογισμούς.

Ο πόλεμος έδωσε ώθηση στην Ρωσία

Η Ρωσία, παρά τον οικονομικό αντίκτυπο του πολέμου στην Ουκρανία και τις διεθνείς κυρώσεις, αύξησε τις στρατιωτικές της δαπάνες σε 149 δισεκατομμύρια δολάρια. Το ποσό αυτό αντιστοιχούσε στο 7,1% του ρωσικού ΑΕΠ και στο 19% των συνολικών δημόσιων δαπανών. Η ρωσική κυβέρνηση επέλεξε σε μεγάλο βαθμό την αδιαφάνεια, με περίπου το 30% του στρατιωτικού προϋπολογισμού να χαρακτηρίζεται απόρρητο, ενώ σημαντικά επιπλέον ποσά αντλήθηκαν από περιφερειακούς προϋπολογισμούς και άλλες πηγές για τη χρηματοδότηση της πολεμικής προσπάθειας. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην υποστήριξη της πολεμικής βιομηχανίας και στην κοινωνική ενίσχυση των στρατιωτικών.

Η Γερμανία επανεξοπλίζεται γοργά

Στη Γερμανία, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, φτάνοντας τα 88,5 δισεκατομμύρια δολάρια ή το 1,9% του ΑΕΠ, με τη χώρα να αναδεικνύεται σε πρωταθλητή των αμυντικών δαπανών στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. Η αύξηση οφείλεται στην εφαρμογή του έκτακτου ταμείου 100 δισεκατομμυρίων ευρώ που δημιουργήθηκε το 2022 για την ενίσχυση του στρατού. Το Βερολίνο προχώρησε επίσης σε σημαντικές στρατιωτικές προμήθειες και έρευνα και ανάπτυξη, ενώ πρόσφερε και στρατιωτική βοήθεια 7,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Ουκρανία.

Δυναμώνει ο ινδικός τίγρης

Η Ινδία, πέμπτη σε κατάταξη παγκοσμίως, αύξησε τις στρατιωτικές της δαπάνες στα 86,1 δισεκατομμύρια δολάρια, ενισχύοντας την πολιτική της για μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές όπλων. Η χώρα επένδυσε σημαντικά στην παραγωγή εγχώριων τεθωρακισμένων οχημάτων, ελικοπτέρων και υποβρυχίων, αν και εξακολουθεί να στηρίζεται σε εισαγωγές για την κάλυψη αναγκών σε εξελιγμένα συστήματα όπως τα μαχητικά αεροσκάφη.

Παντού όπλα πουθενά σχολεία

Το 2024 αποτυπώνει την επιστροφή σε έναν κόσμο όπου η στρατιωτική ισχύς αναδεικνύεται εκ νέου ως βασικό κριτήριο διεθνούς επιρροής και σταθερότητας. Καθώς μεγάλοι και μικροί δρώντες αυξάνουν μεθοδικά τις στρατιωτικές τους δυνατότητες, το ερώτημα που ανακύπτει δεν είναι μόνο ποιος ξοδεύει περισσότερα, αλλά ποιος μπορεί να διαμορφώσει ένα μέλλον στο οποίο η δύναμη των όπλων δεν θα οδηγήσει ξανά σε καταστροφή, αλλά θα αποτελέσει ίσως, έστω και προσωρινά, έναν παράγοντα αποτροπής και ισορροπίας σε έναν ολοένα και πιο αβέβαιο κόσμο.

neostrategy.gr