Σκάνδαλο με τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης»

Ποινή επιστροφής 3 εκατομμυρίων ευρώ, με τη μορφή δημοσιονομικής διόρθωσης, επέβαλε αρχικά η Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) στον φορέα που διαχειρίζεται τα σκουπίδια της Αττικής (ΕΔΣΝΑ) μετά από την διαπίστωση πλήθους παραβάσεων σε συγχρηματοδοτούμενες προμήθειες και φωτογραφικές διαδικασίες προκειμένου να επιλεγούν τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης», της εταιρείας ΤΕΧΑΝ.

Ο ΕΔΣΝΑ είναι ο φορέας διαχείρισης απορριμμάτων στον οποίο συμμετέχουν οι δήμοι της Αττικής αλλά ουσιαστικά διοικείται από την Περιφέρεια Αττικής. Οπως πρόσφατα έγραψαν οι Data Journalists (200 εκατομμύρια ευρώ η «μαύρη τρύπα» Πατούλη και ΕΔΣΝΑ: Ομολογούν τη «μαύρη τρύπα» Πατούλη και την αδυναμία εξόφλησης χρεών – Παρέμβαση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας), η διοίκηση του Γιώργου Πατούλη έχει αφήσει «τρύπα» 200 εκατομμυρίων ευρώ στα ταμεία του συνδέσμου ενώ, υποτίθεται, πως την υπόθεση ερευνά η Εθνική Αρχή Διαφάνειας.

Σήμερα, οι Data Journalists αποκαλύπτουν ότι έχει προηγηθεί έλεγχος από την Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ) σε συγκεκριμένες προμήθειες ύστερα από αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που τις χρηματοδότησε.

Παραθέτουμε ολόκληρο το πόρισμα της ΕΔΕΛ που διαπίστωσε πλήθος παραβάσεων όχι μόνο στις προμήθειες του ΕΔΣΝΑ αλλά και σε εκείνες δύο ακόμη φορέων: του φορέα διαχείρισης απορριμμάτων (ΦΟΔΣΑ) της Περιφέρειας Πελοποννήσου και του φορέα της Κρήτης ΕΣΔΑΚ (Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης). Στους δύο αυτούς φορείς, όμως, η ΕΔΕΛ δέχεται ότι δεν υπήρξαν εκταμιεύσεις για τις συγκεκριμένες προμήθειες οπότε δεν επιβάλλει, προς το παρόν, δημοσιονομική διόρθωση.

Υπενθυμίζεται ότι η ΕΔΕΛ πραγματοποιεί ελέγχους στις διαδικασίες των συγχρηματοδοτούμενων έργων. Ένα από τα πιο γνωστά «πρόστιμα» που επέβαλε η ΕΔΕΛ είναι εκείνο των 2,4 εκατομμυρίων ευρώ εις βάρος της ΕΡΓΟΣΕ για την διαβόητη σύμβαση 717 που αφορούσε σε έργα διαχείρισης της κυκλοφορίας των τρένων. Πρόκειται για την σύμβαση που εάν είχε ολοκληρωθεί, θα είχε αποτρέψει το έγκλημα των Τεμπών, ενώ η ΕΔΕΛ είχε βγάλει το πόρισμά της από το 2019.

Μάλιστα, το πόρισμα αυτό σχετίζεται και με τις ποινικές διώξεις που ασκήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία εις βάρος στελεχών της ΕΡΓΟΣΕ, της ειδικής υπηρεσίας διαχείρισης (ΕΥΔ) των ευρωκονδυλίων ΥΜΕΠΕΡΑΑ και των εμπλεκομένων προμηθευτών. Με καθυστέρηση πέντε ετών, το Ελεγκτικό Συνέδριο ακύρωσε τον Μάιο του 2024 το πόρισμα της ΕΔΕΛ και αυτό προκάλεσε πανηγυρισμούς στην κυβέρνηση και δημοσιεύματα που ανέφεραν ότι η δίωξη της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας έμεινε χωρίς νομιμοποιητική βάση.

Το ενδιαφέρον είναι, πάντως, ότι στην υπόθεση των προμηθειών του ΕΔΣΝΑ, του ΦΟΔΣΑ Πελοποννήσου και του ΕΣΔΑΚ, η ΕΔΕΛ εντοπίζει συγκεκριμένες αβλεψίες εις βάρος και του Ελεγκτικού Συνεδρίου…

Ας γυρίσουμε όμως στις πλατείες της Αττικής αλλά και πλήθους άλλων περιοχών που έχουν γεμίσει με «Σπιτάκια Ανακύκλωσης». Τα «Σπιτάκια Ανακύκλωσης» είναι εγκαταστάσεις που μοιάζουν με τεράστια περίπτερα τα οποία πρωτοέκαναν την εμφάνισή τους σε κεντρικά σημεία της Αθήνας στην δεκαετία του 2000 και στα οποία μπορεί κάποιος να πετάει υλικά συσκευασιών παίρνοντας ένα υποτυπώδες αντίτιμο με κουπόνι που μπορεί να εξοφλεί σε συνεργαζόμενα σουπερ μάρκετ (1 ευρώ για 33 συσκευασίες). Τα τελευταία χρόνια και ειδικά μετά το 2019, οι ογκώδεις κατασκευές κατέκλυσαν τις πλατείες σε κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά η ΕΔΕΛ αναφέρει πως αυτό έγινε σε πολύ υψηλό κόστος.

 

Λίγο μετά την ανάδειξη του Κυριάκου Μητσοτάκη ως πρωθυπουργού, στις 5 Δεκεμβρίου 2019 έγιναν από τον ίδιο και τον τότε πρέσβη των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ, τα επίσημα εγκαίνια της «Μονάδας Παραγωγής Μηχανημάτων Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης στην Ελλάδα».

Τα δελτία τύπου της εταιρείας βροντοφώναζαν τότε ότι «αποτελεί την 1η Μονάδα Παραγωγής εκτός των συνόρων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, η οποία δημιουργήθηκε από το joint venture της αμερικάνικης εταιρίας ENVIPCO και της ελληνικής εταιρίας ΤΕΧΑΝ Περιβαλλοντική Διαχείριση».

Δύο χρόνια αργότερα, όπως διαπίστωσε ο έλεγχος της ΕΔΕΛ, οι ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO θα καταθέσουν σε διαγωνισμό, υποτίθεται, ανταγωνιστικές προσφορές και έτσι θα δικαιολογηθεί το κόστος των 300.000 ευρώ για κάθε ένα «σπιτάκι» που θα αγοράζεται με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Και αυτό, την ώρα που από έρευνα της ΕΔΕΛ διαπιστώθηκε ότι υπήρχε άλλη εταιρεία που προμήθευε αντίστοιχη εγκατάσταση έως και με σχεδόν το 1/5 του κόστους (66.000 ευρώ)

Περιφέρειες και δήμοι προμηθεύτηκαν δεκάδες τέτοια σπιτάκια ως «Πολυκέντρα Ανακύκλωσης» για την χωριστή συλλογή μετάλλων, πλαστικών γυαλιού και χαρτιού. Ομως, η ΕΔΕΛ αναφέρει ότι τα «σπιτάκια» αφορούν υλικά συσκευασίας και αυτό σημαίνει πως η προμήθειά τους θα έπρεπε να γίνει με βάση την «ευθύνη του παραγωγού» και μέσω των συστημάτων που έχουν δημιουργηθεί για αυτόν τον σκοπό.

Ενα από αυτά τα συστήματα είναι η «Ανταποδοτική Ανακύκλωση» που τοποθετούσε εδώ και μια 20ετία τέτοια «σπιτάκια» σε προφανή συνεργασία με τις εταιρείες ΤΕΧΑΝ και ENVIPCO. Ενα άλλο είναι οι «μπλε κάδοι» της Ελληνικής Εταιρείας Αξιοποίησης Ανακύκλωσης (ΕΕΑΑ) που υπάρχουν επίσης τοποθετημένοι με δικά της έξοδα σε χιλιάδες σημεία της επικράτειας.

Πριν μπούμε στις διαπιστώσεις του πορίσματος της ΕΔΕΛ, ας θυμίσουμε ένα ακόμη επεισόδιο γύρω από την μάχη που δόθηκε για να επικρατήσουν τα «σπιτάκια». Το 2020, εν μέσω πανδημίας, ο Παναγιώτης Θεοδωρικάκος ως υπουργός Εσωτερικών εγκαινίαζε κάθε λίγο ένα «σπιτάκι» σε κάποιον δήμο της Αττικής, παρέα με τον Τζέφρι Πάιατ.

Την ίδια εποχή, ο Εθνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) – υπαγόμενος στον τότε υπουργό Περιβάλλοντος Κ.Χατζηδάκη– δεν ενέκρινε το Επιχειρησιακό Σχέδιο της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης. Σε μερίδα του Τύπου εμφανίστηκαν οξύτατα δημοσιεύματα κατά Χατζηδάκη και ΕΟΑΝ, ενώ άλλα μέσα ενημέρωσης που έγραφαν για τις εισηγήσεις του ΕΟΑΝ κυνηγήθηκαν με αγωγές.

Η μάχη έληξε στον ανασχηματισμό των αρχών του 2021 όταν ο κ. Θεοδωρικάκος έφυγε για λίγο από την κυβέρνηση και ο Κ. Χατζηδάκης «εξορίστηκε» στο υπουργείο Εργασίας, ενώ ο ΕΟΑΝ ενέκρινε την συνέχιση λειτουργίας του συστήματος. Μέσα στο 2022 εξελίχθηκαν οι προμήθειες για τις οποίες η ΕΔΕΛ αναφέρει στο πόρισμά της ως «Σημαντικά ευρήματα».

Ολο το δημοσίευμα των datajournalists.co.uk και το πόρισμα εδώ.

 

Του Άρη Χατζηγεωργίου *

* Δημοσιογράφος

neostrategy.gr