Βίλνιους: Το ΝΑΤΟ «καίγεται» για την Ουκρανία – Έτοιμος για σκληρό παζάρι ο Ερντογάν

Οι ετοιμασίες στο Βίλνιους έχουν ολοκληρωθεί για την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ όπου οι ηγέτες των χωρών της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας θα συναντηθούν στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας, με κύριο θέμα στην ημερήσια διάταξης την Ουκρανία και τον συνεχιζόμενο πόλεμο με τη Ρωσία.

Μόλις 300 χιλιόμετρα από τα ρωσικά σύνορα, στο Βίλνιους, οι 31 ηγέτες της Συμμαχίας, στις 11-12 Ιουλίου θα πραγματοποιήσουν τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, στην οποία έχουν προσκληθεί η Σουηδία που έχει υποβάλει αίτημα για ένταξη, αλλά και η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία οι οποίες θα εκπροσωπηθούν σε επίπεδο ηγετών. Φυσικά, το «παρών» θα δώσει και ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Η επιλογή της Λιθουανίας για τη διοργάνωση της ετήσιας Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ αποτελεί μήνυμα για τη Μόσχα, σύμφωνα με αξιωματούχους της Συμμαχίας, καθώς η Λιθουανία, ήταν η πρώτη δημοκρατία που αποσχίστηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1990 και έγινε μέλος της Συμμαχίας το 2004.

Τα τρία στοιχεία του ΝΑΤΟ για την Ουκρανία

Τα θέματα που θα συζητηθούν σε αυτή τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, θα αφορούν κυρίως στην Ουκρανία και στη Ρωσία, με το θέμα της Ουκρανίας στη Σύνοδο Κορυφής έχει τρία κύρια στοιχεία.

Το πρώτο από αυτά είναι η αύξηση της στρατιωτικής υποστήριξης προς την Ουκρανία, η οποία βρίσκεται σε πόλεμο με τη Ρωσία. Οι χώρες του ΝΑΤΟ αναμένεται να συμφωνήσουν σε ένα μακροπρόθεσμο πρόγραμμα υποστήριξης που θα καλύπτει αρκετά χρόνια.

Ο πρώτος στόχος του προγράμματος είναι η μετατροπή του στρατιωτικού εξοπλισμού της σοβιετικής εποχής που κατέχει η Ουκρανία στα πρότυπα του ΝΑΤΟ. Για να γίνει αυτό, το ουκρανικό στρατιωτικό απόθεμα πρέπει να εκσυγχρονιστεί.

Το δεύτερο στοιχείο που σχετίζεται με την Ουκρανία είναι η αναβάθμιση των πολιτικών σχέσεων με τη χώρα αυτή. Για τον σκοπό αυτό, θα συσταθεί Συμβούλιο ΝΑΤΟ – Ουκρανίας και το Συμβούλιο θα πραγματοποιήσει την πρώτη του συνεδρίαση στο Βίλνιους. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, θα παραστεί στη συνεδρίαση, στην οποία θα συμμετάσχει και η Σουηδία, η οποία περιμένει την έγκριση του αιτήματός της για ένταξη από την Τουρκία και την Ουγγαρία.

Έτσι, οι σχέσεις των μερών, οι οποίες πραγματοποιούνταν προηγουμένως στη βάση της Επιτροπής ΝΑΤΟ – Ουκρανίας, θα συνεχιστούν στο εξής στο πλαίσιο του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ουκρανίας.

Με την αναβάθμιση των σχέσεων σε επίπεδο Συμβουλίου, το ΝΑΤΟ και η Ουκρανία θα μπορούν να λαμβάνουν πολιτικές αποφάσεις και να συνεργάζονται ευκολότερα ως ισότιμα μέρη και όχι σε συνεννόηση.

Το τρίτο στοιχείο είναι το ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Στη Σύνοδο Κορυφής, οι χώρες του ΝΑΤΟ αναμένεται να επιβεβαιώσουν ότι η Ουκρανία θα γίνει μέλος της Συμμαχίας, όπως έγινε πριν από 15 χρόνια στο Βουκουρέστι. Ωστόσο, δεν φαίνεται δυνατό να δοθεί ένα σαφές μήνυμα για το πότε και πώς θα συμβεί αυτό.

Ο λόγος γι’ αυτό είναι ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία. Έχει ήδη καταστεί πολύ σαφές ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει δεκτή ως μέλος του ΝΑΤΟ όσο βρίσκεται ακόμη σε πόλεμο με τη Ρωσία.

Το σκεπτικό είναι ότι το ΝΑΤΟ δεν θέλει να γίνει άμεσα μέρος του ρωσο-ουκρανικού πολέμου. Η αποδοχή της Ουκρανίας στη Συμμαχία, ενώ ο πόλεμος συνεχίζεται, θα σήμαινε πόλεμο στο έδαφος του ΝΑΤΟ, επίθεση σε έναν σύμμαχο.

Σε αυτή την περίπτωση, θα έπρεπε να γίνει επίκληση του Άρθρου 5 της Ιδρυτικής Συνθήκης του ΝΑΤΟ, το οποίο αναφέρει ότι «η επίθεση σε έναν σύμμαχο είναι επίθεση σε όλους τους συμμάχους». Αυτό θα σήμαινε ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να παρασυρθεί άμεσα σε μια σύγκρουση με τη Ρωσία, κάτι που το ΝΑΤΟ δεν επιθυμεί.

Ωστόσο, οι ηγέτες θα συζητήσουν στο Βίλνιους πώς και τι είδους εγγυήσεις ασφαλείας μπορεί να παράσχει το ΝΑΤΟ στη χώρα αυτή μετά το τέλος του πολέμου. Οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ δεν αναλύουν το θέμα των εγγυήσεων ασφαλείας.

Λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, διπλωμάτες από τα κράτη μέλη και αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ εξακολουθούν να διαπραγματεύονται για το πώς η δήλωση του Βίλνιους θα αντιμετωπίσει το ζήτημα της ένταξης της Ουκρανίας και τι είδους γλώσσα θα χρησιμοποιηθεί.

Η διακήρυξη που εκδόθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι το 2008 ανέφερε ότι η Ουκρανία θα γίνει μέλος της Συμμαχίας, αλλά δεν έθεσε ένα πλαίσιο για το πότε και πώς θα συμβεί αυτό.

Αμερικανοί διπλωμάτες σηματοδοτούν ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να προχωρήσει παραπέρα από τη δήλωση του Βουκουρεστίου. Η πρέσβειρα των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ, Τζούλιαν Σμιθ, δήλωσε στους δημοσιογράφους σε ενημέρωση ότι «δεν θα πάμε στο Βίλνιους για να επαναλάβουμε τη δήλωση του Βουκουρεστίου. Λαμβάνουμε υπόψη την τρέχουσα κατάσταση και το γεγονός ότι η Ρωσία διεξάγει πόλεμο στο έδαφος της Ουκρανίας. Νομίζω ότι η δήλωση στο Βίλνιους θα αντανακλά τη δέσμευση της Συμμαχίας για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα και ασφάλεια της Ουκρανίας».

Η αίτηση της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα της Συνόδου Κορυφής.

Η Τουρκία συνεχίζει να μπλοκάρει την ένταξη της Σουηδίας

Μετά την αποδοχή της Φινλανδίας ως μέλους τον Απρίλιο του 2023, έχουν γίνει δηλώσεις σε ανώτατο επίπεδο τόσο από το ΝΑΤΟ όσο και από πολλές χώρες του ΝΑΤΟ για την ολοκλήρωση της διαδικασίας ένταξης της Σουηδίας το συντομότερο δυνατό.

Ωστόσο, το γεγονός ότι οι εύλογες ανησυχίες της Τουρκίας για την ασφάλεια, όπως έχει επαναλάβει τόσο ο Γενς Στόλτενμπεργκ, όσο και οι ΗΠΑ, δεν έχουν ικανοποιηθεί και οι νομικές ρυθμίσεις που έχουν γίνει στη Σουηδία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας δεν έχουν ακόμη αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα στην πράξη αποτελούν εμπόδια στη διαδικασία ένταξης της χώρας αυτής.

Η Τουρκία αναμένει την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που απορρέουν από το Τριμερές Μνημόνιο που υπεγράφη στην προηγούμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, στη Μαδρίτη, τον Ιούνιο του 2022.

Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πρόσφατα ότι «όσοι μας συμβουλεύουν θα πρέπει πρώτα να απαντήσουν σε αυτά τα ερωτήματα με ανοιχτή καρδιά. Πώς μπορεί η Τουρκία να εμπιστευτεί μια χώρα όπου τρομοκράτες περιφέρονται στους δρόμους της; Πώς μπορεί ένα κράτος που δεν παίρνει αποστάσεις από τρομοκρατικές οργανώσεις να συμβάλει στο ΝΑΤΟ; Πώς μπορούν όσοι δεν πολεμούν την τρομοκρατία να πολεμήσουν τους αντιπάλους της Συμμαχίας;», συνοψίζοντας τη στάση της Τουρκίας.

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, κάλεσε τον Πρόεδρο Ερντογάν και τον πρωθυπουργό της Σουηδίας, Ουλφ Κρίστερσον, σε συνάντηση μία ημέρα πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, προκειμένου να προωθηθεί η διαδικασία ένταξης της Σουηδίας. Η τριμερής συνάντηση να πραγματοποιηθεί στο Βίλνιους τη Δευτέρα 10 Ιουλίου.

Τα νέα στρατιωτικά σχέδια της Συμμαχίας

Ένα από τα βασικά θέματα στο Βίλνιους είναι τα νέα στρατιωτικά σχέδια για την ενίσχυση της άμυνας και της αποτροπής της Συμμαχίας έναντι της Ρωσίας.

Τα μυστικά στρατιωτικά σχέδια του ΝΑΤΟ αναμένεται να εγκριθούν από τους ηγέτες στη Σύνοδο Κορυφής. Οι διαπραγματεύσεις διεξάγονταν μέχρι τις τελευταίες ημέρες για να δώσουν στα σχέδια την τελική τους μορφή προς έγκριση.

Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ δεν δίνουν πληροφορίες για το αν τα σχέδια έχουν οριστικοποιηθεί προς έγκριση.

Το ΝΑΤΟ επεξεργάζεται αυτά τα στρατιωτικά σχέδια εδώ και χρόνια. Μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, το ΝΑΤΟ αντιλήφθηκε τη Ρωσία και τις τρομοκρατικές ομάδες ως απειλή και άλλαξε τα αμυντικά του σχέδια το 2018.

Το 2019 καταρτίστηκε μια νέα στρατιωτική στρατηγική του ΝΑΤΟ και το 2020 καθορίστηκε τι μπορεί να γίνει για την αποτροπή και την άμυνα της ευρωατλαντικής περιοχής. Το 2021 αναπτύχθηκε μια ολοκληρωμένη αντίληψη για τον πόλεμο, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως οι δημογραφικές και τεχνολογικές αλλαγές.

Στη συνέχεια, αναπτύχθηκαν τα περιφερειακά σχέδια του ΝΑΤΟ. Τα περιφερειακά σχέδια, τα οποία αποτελούνται από λεπτομερείς και ολοκληρωμένες μελέτες, καλύπτουν μόνο τις περιοχές εντός των συνόρων του ΝΑΤΟ. Αυτά τα μυστικά σχέδια δημιουργήθηκαν για τρεις περιοχές.

Το πρώτο καλύπτει τον Ατλαντικό και τη Βόρεια Ευρώπη, το δεύτερο την Κεντρική Ευρώπη – από τη Βαλτική μέχρι τις Άλπεις – και το τρίτο την περιοχή από τη Μεσόγειο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.

Τα σχέδια καθορίζουν πότε και πώς το ΝΑΤΟ θα αναπτύξει δυνάμεις σε χερσαίες, θαλάσσιες, εναέριες, διαστημικές και κυβερνοχώρους σε αυτές τις περιοχές και πώς θα αναλάβει δράση σε περίπτωση απειλής.

Το ΝΑΤΟ στοχεύει να αναπτύξει μια δύναμη περίπου 300.000 στρατιωτών στην ανατολική του πτέρυγα εντός το πολύ 30 ημερών.

Οι ηγέτες θα συζητήσουν επίσης την αύξηση των αμυντικών δαπανών στο Βίλνιους. Στο πλαίσιο αυτό, αναμένεται να εγκριθεί το σχέδιο δράσης για την αμυντική παραγωγή.

Αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ επισημαίνοντας ότι απαιτούνται επενδύσεις για την αύξηση της παραγωγής της αμυντικής βιομηχανίας, δηλώνουν ότι θα καθοριστεί μια φιλόδοξη δέσμευση για αμυντικές επενδύσεις στο πλαίσιο αυτό και ότι οι σύμμαχοι θα δεσμευτούν να διαθέσουν τουλάχιστον το 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος τους για αμυντικές δαπάνες.

Σπύρος Σιδέρης

ieidiseis.gr

AP | Patrick Semansky