Διάσκεψη για το Κυπριακό: Σωσίβιο στην Τουρκία ενόψει Συνόδου Κορυφής της ΕΕ

«Σανίδα σωτηρίας», ενόψει της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ, τον Ιούνιο, χαρακτηρίζει σημαντική μερίδα του κυπριακού Τύπου την απόφαση για μια νέα «άτυπη» διεθνή Διάσκεψη για το Κυπριακό που προγραμματίζεται να γίνει σε δύο – τρεις μήνες.

Η «άτυπη» Διάσκεψη, το τελευταίο τριήμερο στη Γενεύη, με τη συμμετοχή των εγγυητριών δυνάμεων Ελλάδας, Βρετανίας, Τουρκίας, της Κυπριακής Δημοκρατίας και των κατεχομένων, υπό τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτιέρες, ουσιαστικά οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, με απόλυτη υπαιτιότητα – για μια ακόμη φορά – της Αγκυρας και των κατεχομένων.

Κάτι που έρχεται να επιβεβαιώσει ποιος ήταν εκείνος που και το καλοκαίρι του 2017, κατά την τελευταία διεθνή Διάσκεψη για το Κυπριακό, στο Κραν Μοντανά, στην Ελβετία, τορπίλισε για μια ακόμη φορά την επίλυση του προβλήματος που διαρκεί εδώ και σχεδόν πενήντα χρόνια.

Σκάνδαλο πριν την έναρξη

Ενδιαφέρον είναι, επίσης, ότι, ενώ η κυπριακή αντιπροσωπεία, με επικεφαλής των πρόεδρο της Κύπρου, Νίκο Αναστασιάδη, μετέβαινε στη Γενεύη, στην Κύπρο «διέρρεε» στη δημοσιότητα το πόρισμα των αρμοδίων αρχών για τις παράνομες πολιτογραφήσεις ξένων υπηκόων. Για το σκάνδαλο της διάθεσης κυπριακών διαβατηρίων, δηλαδή.

Θέμα για το οποίο εδώ και μήνες στοχοποιείται ο Ν.Αναστασιάδης. Η διαρροή, πάντως, ιδιαίτερα στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία, προκάλεσε αρκετά ερωτηματικά.

Ούτε καν «παρατηρητής»

Να σημειωθεί, ακόμα, ότι, εξαιτίας της επιμονής της Αγκυρας, η ΕΕ δεν εκλήθη ούτε καν ως παρατηρητής, αν και είχε αυτό το στάτους στη Διάσκεψη του Κραν Μοντανά. Κι’ αυτό, παρ’ ότι και τότε διαμαρτυρόταν η Αγκυρα για την παρουσία της.

Μάλιστα, τότε, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ ήταν η Φεντερίκα Μογκερίνι, αρμόδια Επίτροπος για θέματα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ.

Ωστόσο, αυτή τη φορά, ο νυν αρμόδιος για θέματα εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, μόνον τηλεφωνικά μίλησε με ορισμένους από τους μετέχοντες στη Διάσκεψη.

Ετσι, ο Ζ.Μπορέλ, ο οποίος επανειλημμένως έχει εκφραστεί με «καλά» λόγια για την Τουρκία, περιορίστηκε σε ένα γραπτό μήνυμα προς τη Διάσκεψη.

Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ

Εκτιμάται ότι η Αγκυρα θα εκμεταλλευτεί τη συμμετοχή της στη Διάσκεψη στη Γενεύη, προκειμένου να δείξει στην ηγεσία της ΕΕ, ενόψει της Συνόδου Κορυφής, τον Ιούνιο, ότι είναι «ανοικτή» στον διάλογο.

Κοντολογίς, ότι επιδεικνύει «καλές προθέσεις» τόσο στο Κυπριακό, όσο και στα ελληνο-τουρκικά, όπου είναι ακόμα ανοικτός ο «διάλογος», ενώ αναμένεται να ανακοινωθούν οι νέες συναντήσεις αφενός στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών, αφετέρου των στρατιωτικών για Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).

Αδιέξοδο με τουρκική σφραγίδα

Κι’ όλα αυτά, παρά το οφθαλμοφανές γεγονός ότι ήταν η Αγκυρα και ο πρόεδρος – μαριονέτα των κατεχομένων, Ερσίν Τατάρ, που τορπίλισαν την «άτυπη» Διάσκεψη.

Ηταν, εξάλλου, ο Ε.Τατάρ που κατέθεσε σχέδιο προς τον ΟΗΕ, με το οποίο ζητάει απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας για αναγνώριση χωριστής κυριαρχίας στην Κύπρο. Μια απόφαση, σύμφωνα με την πρόταση Τατάρ, που θα αποτελέσει τη νέα βάση για τη δημιουργία σχέσης συνεργασίας ανάμεσα στα «δύο υφιστάμενα κράτη».

Κι’ αυτό, όταν είναι γνωστό ότι οι αποφάσεις του ΟΗΕ έχουν χαρακτηρίσει το Κυπριακό ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής ξένης χώρας, και προβλέπουν τη λύση του στη βάση της διζωνικής, δικοινοτικής Ομοσπονδίας.

Ειδικά ως προς δεύτερο σκέλος, την θέση αυτή συμμεριζόταν -δήθεν- και η Τουρκία επί δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, και κυρώς ενόψει της Διάσκεψης, άλλαξε άρδην, και εγείρει τη μαξιμαλιστική αξίωση των δύο κρατών. Αν και θεωρείται βέβαιον ότι προωθεί τη Συνομοσπονδία και τη χαλαρή Ομοσπονδία, έτσι ώστε να θέσει υπό τον έλεγχό της ολόκληρη την Κύπρο.

«Διαγραφή» των κεκτημένων

Ο στόχος της Αγκυρας και των κατεχομένων ήταν εμφανής τόσο κατά τη διάρκεια όσο και πολύ πριν τη Διάσκεψη, με τις συνεχείς δηλώσεις περί διχοτόμησης και δύο κρατών. Αποσκοπούσε, ουσιαστικά, να μηδενίσει το κοντέρ και να διαγράψει τα κεκτημένα της Διάσκεψης του Κραν Μοντανά.

Αξιον προσοχής είναι ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, μετά τη Διάσκεψη, κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Ε.Τατάρ, δήλωσε πως η Γενεύη είναι ένα ιστορικό σταυροδρόμι για το Κυπριακό των 48 ετών, ενώ υπογράμμισε ότι η τουρκική πλευρά κατέθεσε εγγράφως τη θέση για λύση δύο κρατών βασισμένη στην κυριαρχική ισότητα.

Κραν Μοντανά

Να σημειωθεί ότι στο Κραν Μοντανά, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Α.Γκουτιέρες, είχε συντάξει κείμενο σημείων, όπου αναφερόταν στην αποχώρηση των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων, και την κατάργηση του απαράδεκτου καθεστώτος των εγγυήσεων, που άνοιξε την πόρτα στον Αττίλα για εισβολή και κατοχή της μισης Κύπρου.

Τα σημεία αυτά της «εξωτερικής πτυχής» του Κυπριακού (κατοχικά στρατεύματα, καθεστώς εγγυήσεων) αφορούσαν άμεσα την Ελλάδα, δεδομένου ότι η χώρα μας είναι εγγυήτρια δύναμη.

Στις δηλώσεις του, στη Γενεύη, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, πολλάκις αναφέρθηκε ότι η Ελλάδα επιθυμεί λύση στη βάση των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, πλην όμως ούτε μια φορά δεν έκανε λόγο για το «έγγραφο Γκουτιέρες» στο Κραν Μοντανά. Κάτι που αποτελούσε απτή κατάκτηση της Αθήνας.

Αντίθετα, η κυπριακή πλευρά, η οποία εμπλέκεται άμεσα στην «εσωτερική πτυχή» του Κυπριακού (πολιτειακό, εδαφικό, κ.λ.π.), επανειλημμένως αναφέρθηκε στα κεκτημένα του Κραν Μοντανά, και ζήτησε την επανεκκίνηση των συνομιλιών από εκεί που είχαν σταματήσει το 2017.

Αναφερόμενος στη Λευκωσία, ο Α.Γκουτιέρες είπε ότι η θέση της ήταν ότι «οι διαπραγματεύσεις πρέπει να ξαναρχίσουν από εκεί που έμειναν στο Κραν Μοντανά, με στόχο να επιτευχθεί λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, στο κοινό ανακοινωθέν του 2014, στη μέχρι σήμερα επιτευχθείσα εργασία, στα έξι στοιχεία που παρουσίασα στο Κραν Μοντανά και στο ευρωπαϊκό κεκτημένο».

Από ελληνικής μεριάς, πάντως, ουδεμία διευκρίνιση έχει δοθεί έως τώρα σχετικά με το τι διημείφθη στις συναντήσεις με τους εκπροσώπους του ΟΗΕ και κατά πόσον πίεσε τον γενικό γραμματέα του Οργανισμού, προκειμένου να θέσει τάπητος στη Διάσκεψη το «έγγραφο Γκουτιέρες».

Προ ημερών, ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών, Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης, σε συνέντευξή του, αναπαρήγε τη γνωστή φράση «η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίθσταται», λέγοντας πως «η Αθήνα στηρίζει και συμπαρίσταται στη Λευκωσία». Κάτι, όμως, που, υπό τις παρούσες κρίσιμες συγκυρίες, αποδεικνύεται ότι δεν είναι αρκετό.

«Δεν υπάρχει αρκετό κοινό έδαφος»

Ολα δείχνουν ότι η «άτυπη» Διάσκεψη, της οποίας στόχος ήταν να διερευνηθούν οι πιθανότητες για να ξαναρχίσει η διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, οδηγήθηκε σε αδιέξοδο. Κάτι που οφείλεται κυρίως στην τουρκική πλευρά και τον όρο που έβαλε ως προαπαιτούμενο για εκ των προτέρων αναγνώριση χωριστής κυριαρχίας.

Ενδεικτικές, εξάλλου, είναι οι δηλώσεις Γκουτιέρες: «Η αλήθεια -είπε- είναι ότι δεν έχουμε βρει ακόμα αρκετό κοινό έδαφος που να επιτρέψει την επανέναρξη μιας επίσημης διαπραγμάτευσης σε σχέση με τη διευθέτηση του Κυπριακού. Αλλά δεν τα παρατάω.

Καταφέραμε να συμφωνήσαμε ότι θα συγκαλέσω στο εγγύς μέλλον άλλη μια συνάντηση 5+ΟΗΕ, με στόχο να προχωρήσουμε στην κατεύθυνση εξεύρεσης κοινού εδάφους για να μπορέσουν να αρχίσουν επίσημες διαπραγματεύσεις».

Αδιαλλαξία και … Λονδίνο

Από τουρκικής πλευράς, ο Μ.Τσαβούσογλου συνέχισε στο γνωστό μήκος κύματος της αξίωσης των δύο κρατών, λέγοντας πως «μια νέα διαδικασία (σ.σ. για την επίλυση του Κυπριακού) δεν θα πρέπει να είναι μεταξύ δύο κοινοτήτων, αλλά δύο κρατών».

Ο ίδιος, επίσης, επετέθη κατά του Κραν Μοντανά. Αναμενόμενο. Εκεί, άλλωστε, είχε εκτεθεί διπλωματικά, δεδομένου ότι, ενώ αρχικά είχε πει στον γ.γ. του ΟΗΕ ότι συμφωνεί με το «έγγραφο Γκουτιέρες», αργότερα, όταν η Αγκυρα του απαγόρευσε να προβεί σε τέτοιες «υποχωρήσεις», τα πήρε όλα πίσω, και προσπάθησε να βγάλει «ψεύτη» τον Α.Γκουτιέρες.

Ο Τούρκος υπουργός είπε ακόμα ότι «η Βρετανία και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ βολιδοσκόπησαν εάν μπορεί να υπάρξει ένας κοινός δρόμος».

Είναι εμφανής η προσπάθεια Τσαβούσογλου να αναβαθμίσει τον ρόλο της Βρετανίας. Κάτι επίσης αναμενόμενο, εάν ληφθεί υπόψιν ότι, τόσο στις προηγούμενες, όσο και σε αυτή τη Διάσκεψη, το Λονδίνο «κλίνει» υπέρ της Τουρκίας, ζητώντας … «εξυπνάδα και ευελιξία».

Πάντως, η τουρκική πλευρά εμφανίστηκε αρνητική και σε ένα ακόμα σημείο: Απέρριψε την πρόταση Γκουτιέρες για διορισμό ειδικού αντιπροσώπου (έως τώρα ήταν «ειδικός απεσταλμένος»), με το σκεπτικό ότι κάτι τέτοιο αποτελεί αναβάθμιση της διαδικασίας.

Κίνδυνοι

Από τη μεριά του, τέλος, ο Κύπριος πρόεδρος, Ν.Αναστασιάδης, μετά την ολοκλήρωση της άτυπης διάσκεψης, δήλωσε ότι πρέπει να αποφευχθούν οποιαδήποτε νέα τετελεσμένα.

Σημείωσε, μάλιστα, ότι «ενδεχόμενη προσπάθεια δημιουργίας νέων τετελεσμένων, είτε επί του εδάφους, είτε επί της θαλάσσης θα είναι αιτία μη συμμετοχής σε ανάλογες προσπάθειες του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, όχι εξαιτίας του γ.γ., αλλά εξαιτίας της συμπεριφοράς της Τουρκίας».

Τετραγωνισμός του κύκλου!

Στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που έδωσε ο Α.Γκουτιέρες, μετά το πέρας της Διάσκεψης, σε ερώτηση που του ετέθη, τι σκοπεύει να κάνει ο ΟΗΕ, δεδομένου ότι η τουρκική θέση είναι ο σχηματισμός δύο κρατών, ενώ τα ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ κάνουν λόγο για διζωνική, δικοινοτική Ομοσπονδία, απάντησε ότι είναι αδύνατο να τετραγωνίσεις τον κύκλο στη γεωμετρία, αλλά πολύ κοινότυπο στην πολιτική (!).

Υπογράμμισε, πάντως, ότι «ο γενικός γραμματέας έχει μια εντολή που του δίνεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας. Πρέπει να διεξάγω τις επίσημες διαβουλεύσεις στη βάση των όρων εντολής μου. Αλλά σε μια άτυπη συνάντηση χωρίς προϋποθέσεις, είναι χρήσιμο όλες οι αντιπροσωπείες να μπορούν να εκφράσουν τις θέσεις τους και αυτό μας επιτρέπει να διαβουλευτούμε και να δώσουμε αναφορά στο ΣΑ για τις διαφορετικές θέσεις που εκφράστηκαν σε αυτή τη συνάντηση».

Σε άλλη ερώτηση, εάν θα υπάρξουν διαβουλεύσεις στο διάστημα μέχρι την επόμενη Διάσκεψη, είπε: «Δεν τα παρατάω και θα κάνουμε τις διαβουλεύσεις μας για να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε το καλύτερο δυνατόν κλίμα για την επόμενη».

Στις δηλώσεις του, επίσης, μεταξύ των άλλων ανέφερε:

-«Η θέση που εκφράστηκε από τους Τουρκοκυπρίους ήταν ότι οι πολλές προσπάθειες που έγιναν για επίλυση του Κυπριακού εδώ και χρόνια απέτυχαν περιλαμβανομένης και της πιο πρόσφατης στο Κραν Μοντανά.

Πιστεύουν ότι οι προσπάθειες για διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία εξαντλήθηκαν και ότι οι Τουρκοκύπριοι αξίζουν ίσο διεθνές στάτους στη βάση δύο κρατών που θα συνεργάζονται μεταξύ τους».

-«Δεν ήταν μια εύκολη συνάντηση. Διεξάγαμε εκτενείς διαβουλεύσεις, διμερείς συναντήσεις και ολομέλεια για να βρούμε κοινό έδαφος.

Η αλήθεια είναι ότι στο τέλος των προσπαθειών μας δεν έχουμε ακόμη βρει αρκετό κοινό έδαφος για να επιτρέψει την επανέναρξη μιας επίσημης διαπραγμάτευσης σε σχέση με τη διευθέτηση του Κυπριακού αλλά δεν τα παρατάω, η ατζέντα μου είναι πολύ απλή, αφορά αυστηρώς το να αγωνιστώ για την ασφάλεια και την ευημερία των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων που αξίζουν να ζουν σε ειρήνη και ευημερία μαζί».

-«Καταφέραμε να συμφωνήσαμε ότι θα συγκαλέσω στο εγγύς μέλλον άλλη συνάντηση, 5+ΟΗΕ, ξανά, με στόχο να προχωρήσουμε στην κατεύθυνση εξεύρεσης κοινού εδάφους για να μπορέσουν να αρχίσουν επίσημες διαπραγματεύσεις.

Είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να προχωρήσει ο διάλογος και να μπορέσει να αποφέρει θετικά αποτελέσματα».