Φρεγάτες: Πώς χάθηκε η πρώτη… ναυμαχία!

Όπως συνέβη και με τα Rafale, στην προμήθεια των οποίων αποκλείστηκε εμπλοκή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας, έτσι και με τα πλοία μένουν ουσιαστικά εκτός οι ελληνικές ναυπηγικές υποδομές

Από τον Περικλή Ζορζοβίλη

Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται το ύψους 4 και πλέον δισ. ευρώ πρόγραμμα προμήθειας των τεσσάρων φρεγατών πολλαπλού ρόλου του Πολεμικού Ναυτικού, μέσω μιας άτυπης διαδικασίας, με κύριο κριτήριο το γεωπολιτικό και με παντελώς απούσα την εγχώρια βιομηχανική και τεχνολογική βάση. Η εγχώρια βιομηχανική συμμετοχή σε ένα από τα μεγαλύτερα εξοπλιστικά προγράμματα της χώρας περιορίζεται μονοσήμαντα στην απαίτηση εγχώριας ναυπήγησης των φρεγατών (πιθανότατα των τριών από τις τέσσερις) και πέραν τούτου ουδέν. Φυσικά, ούτε λόγος δεν γίνεται για την ποσοτικοποίηση της εγχώριας βιομηχανικής συμμετοχής, δηλαδή τι ποσοστό από το κόστος του προγράμματος θα επιστρέψει στη χώρα.

Τα ναυπηγεία είναι σημαντική παράμετρος στην υλοποίηση του προγράμματος, αλλά η κυβέρνηση θα έπρεπε να είχε προβληματιστεί, γιατί έως σήμερα ουδείς εκ των ξένων κατασκευαστών δεν έχει επίσημα ανακοινώσει ότι στο πλαίσιο της πρότασής του περιλαμβάνεται και η απόκτηση της ιδιοκτησίας εγχώριων ναυπηγείων, παρά μόνο η συνεργασία τους γι’ αυτόν τον σκοπό. Ας σημειωθεί εδώ ότι στο παρελθόν η ορισμένη από την προηγούμενη προεδρία των ΗΠΑ ηγεσία της αμερικανικής κρατικής αναπτυξιακής τράπεζας DFC είχε επίσημα εκδηλώσει το ενδιαφέρον της για επένδυση στην ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, προφανώς σε συνάρτηση με την επιλογή της αμερικανικής πρότασης για τις νέες φρεγάτες.

Όμως ακόμη και στη μονοσήμαντη εξάρτηση του προγράμματος με τα εγχώρια ναυπηγεία ο κυβερνητικός σχεδιασμός είναι απελπιστικά ατελής. Τρία είναι τα πιθανά μοντέλα συνεργασίας μεταξύ ελληνικού ναυπηγείου και του κατασκευαστή της σχεδίασης που θα επιλεγεί:

• Το «τριγωνικό», που είχε επιλεγεί για τη ναυπήγηση των φρεγατών τύπου MEKO-200HN του Πολεμικού Ναυτικού με «αγοραστή» το υπουργείο Εθνικής Αμυνας / Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΥΠΕΘΑ/ΓΕΝ), «προμηθευτή» την κατασκευάστρια εταιρία των φρεγατών και «κατασκευαστή» το επιλεγμένο ελληνικό ναυπηγείο, που συνδέονται με δύο αλληλεξαρτώμενες συμβάσεις: η πρώτη μεταξύ ΥΠΕΘΑ / ΓΕΝ και της προμηθεύτριας εταιρίας (παραχώρηση αδείας κατασκευής στην Ελλάδα, καθώς και παροχή και παράδοση «του συνόλου των υλικών και των στοιχείων που απαιτούνται για την κατασκευή των πλοίων, που θα κατασκευαστούν στην Ελλάδα, σε επιλεγμένο ελληνικό ναυπηγείο») και η δεύτερη μεταξύ ΥΠΕΘΑ/ΓΕΝ και του επιλεγμένου ελληνικού ναυπηγείου που θα αναφέρεται ως κατασκευαστής και της προμηθεύτριας εταιρίας.
• Του προγράμματος των υποβρυχίων Type 214, στο οποίο το ελληνικό ναυπηγείο ήταν ο ανάδοχος και είχε ως κύριο υποκατασκευαστή και πάροχο τεχνολογίας την προμηθεύτρια εταιρία.
• Η επιλογή ως κύριου αναδόχου της κατασκευάστριας εταιρίας με υποκατασκευαστή το επιλεγμένο ελληνικό ναυπηγείο.

Όμως σε όλες τις περιπτώσεις είναι απαραίτητο το ελληνικό ναυπηγείο να έχει ολοκληρώσει τη μετάβαση στο νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς και να διαθέτει ικανή και αξιόπιστη διοίκηση, η οποία θα αναλάβει τον υπολογισμό του κόστους που απαιτείται για την εγχώρια ναυπήγηση και φυσικά να υλοποιήσει τις αναγκαίες επενδύσεις σε εγκαταστάσεις, εξοπλισμό παραγωγής και ανθρώπινους πόρους (για τους οποίους απαιτείται εκπαίδευση και πιστοποίηση), ώστε να μπορεί να εκτελέσει το έργο εντός χρονοδιαγράμματος και κόστους. Διαφορετικά θα έχουμε τα… γνωστά, μετατοπίσεις χρονοδιαγραμμάτων, υπερβάσεις κόστους κ.λπ.

Τα αναρίθμητα συστήματα, υποσυστήματα, συγκροτήματα, συσκευές, εξαρτήματα, λογισμικό κλπ. που περιλαμβάνει μια φρεγάτα ως πλατφόρμα και ως οπλικό σύστημα, και η εμπλοκή της εγχώριας βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης στον σχεδιασμό, στην ανάπτυξη ή την παραγωγή τους και στη συνέχεια την υποστήριξή τους, αντιμετωπίζονται από την κυβέρνηση με παγερή αδιαφορία. Κι όμως, ο σχεδιασμός (εντοπισμός των τομέων – αντικειμένων στους οποίους ελληνικές εταιρίες και ερευνητικά ιδρύματα μπορούν να δραστηριοποιηθούν) και η στη συνέχεια επιβολή ως απαίτησης της σημαντικής εγχώριας συμμετοχής σε αυτά θα δημιουργούσε νέες θέσεις εργασίας, μεταβίβαση τεχνογνωσίας, προοπτικές εξαγωγών και θα αύξανε σημαντικά την επιστροφή της επένδυσης.

Την πρόθεσή της να συνεργαστεί με την εγχώρια βιομηχανική και τεχνολογική βάση έχει εκφράσει η Lockheed Martin και είναι σχεδόν βέβαιο ότι και οι υπόλοιποι ενδιαφερόμενοι ακολουθούν την ίδια οδό. Μάλιστα, με επίσημες ανακοινώσεις της η γαλλική Naval Group δημοσιοποίησε τις επαφές της με συνολικά 63 ελληνικές εταιρίες, συμπεριλαμβανομένων και μικρών ναυπηγικών μονάδων. Ανακοίνωσε επίσης ότι περισσότερες από 10 έχουν ήδη προεπιλεγεί και πολλές άλλες βρίσκονται στη διαδικασία προεπιλογής για την εμπλοκή τους στο πρόγραμμα των νέων φρεγατών και τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής των τεσσάρων φρεγατών τύπου MEKO-200HN. Κατά τον γαλλικό όμιλο, όλες οι εταιρίες που έχουν επιλεγεί για τα δύο προγράμματα θα ενσωματωθούν στη γαλλική βιομηχανική αλυσίδα εφοδιασμού για να αποκτήσουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε μελλοντικούς διεθνείς διαγωνισμούς.

Εάν, λοιπόν, ένας ενδιαφερόμενος, στο πλαίσιο της εμπορικής προώθησης της πρότασής του, έχει συνομιλήσει με 63 εταιρίες και έχει προεπιλέξει 10 για βιομηχανική συμμετοχή, τότε η κυβερνητική αδιαφορία γίνεται ακόμη περισσότερο ακατανόητη. Γιατί το ΥΠΕΘΑ αφήνει την πρωτοβουλία στους ενδιαφερομένους, αντί με σαφήνεια και ακρίβεια να καθορίσει τομείς και τον βαθμό υποχρεωτικής εμπλοκής της εγχώριας βιομηχανίας; Γιατί επαφίεται στη καλή διάθεση των ξένων κατασκευαστών και δεν διατυπώνει συγκεκριμένες απαιτήσεις που να διασφαλίζουν τον μέγιστο δυνατό βαθμό εμπλοκής της εγχώριας βιομηχανίας και ειδικότερα σε τομείς υψηλής τεχνολογίας;

Όλες οι ενδείξεις συντείνουν ότι με την πρακτική που ακολουθείται επιστρέφουμε ταχύτατα στην περίοδο πριν από το 1980, όταν υλοποιήθηκε η κατόπιν αδείας εγχώρια παραγωγή των πυραυλακάτων τύπου Combattante IIIB από την Ελληνικά Ναυπηγεία Α.Ε. (Σκαραμαγκάς). Δυστυχώς, το επιχείρημα του υπουργού Εθνικής Αμυνας κατά την ομιλία του στην Ολομέλεια της Βουλής στις 14 Ιανουαρίου 2021, στη συζήτηση για τις συμβάσεις των μαχητικών Rafale, ότι, αφού υπάρχει ένας μόνο κατασκευαστής, δεν μπορεί να προκύψει εμπλοκή της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στην αρχική προμήθεια (!), φαίνεται ότι παγιώνεται ως βάση της κυβερνητικής πολιτικής.

dimokratianews.gr